کتاب‌هایی در انتظار کتابخوان

«شب تا میام دو صفحه کتاب بخونم، انگار به چشمام وزنه آویزون کردن، فوری خوابم می‌بره!»
«من نمی‌‌دونم چرا داستان‌هایی که می‌خونم زود از یادم می‌ره. تازه وقتی هم کتاب می‌خونم اصلا حواسم جمع نیست، هر خط رو ۱۰ بار برمی‌گردم می‌خونم...»
حتما این مصائب گریبانگیر شما هم شده؛ خواب‌آلودگی، عدم تمرکز حواس، لذت نبردن از مطالعه و هزار مشکل دیگر که سر راه کتاب خواندن و شاید هم درس خواندن شما باشد. تازه فراموش نکنید در این زمان محدود که در این دوره و زمانه کمتر به دست می‌آید، باید از هر فرصتی نهایت استفاده را کرد. چه بسا در همین زمان محدود عده‌ای می‌توانند چندین صفحه را با تمرکز کامل مطالعه و آن‌را در حافظه بلند مدت خود ذخیره کنند.
اما ویژگی یک مطالعه خوب چیست؟ چگونه می‌توان در حداکثر زمان، نهایت بهره را برد و به لذت کافی رسید. کافی است چند دستور را به کار ببندید. اصلا کار سختی نیست، امتحان کنید تا متوجه شوید.
● جایی برای راحت خواندن
۱) عده‌ای ترجیح می‏دهند در سكوت مطالعه كنند و عده‌ای در سروصدا. بعضی صندلی راحتی را می‏پسندند و بعضی دراز كشیدن یا نشستن رسمی را. اصلاً وسواس به خرج ندهید و در هر حالتی كه راحت‏تر هستید، مطالعه خود را آغاز كنید.
۲) اگر مكان مطالعه شما كمی آشفته و به هم ریخته است، مرتب كردن آن را به نیم ساعت پس از مطالعه موكول كنید، چون در این صورت، در حین مرتب كردن اتاق، به مطالبی كه مطالعه كرده‏‌اید، فكر خواهید كرد و زمان مفیدی را از دست نخواهید داد.
۳) گاهی اوقات از مكان‏های استثنایی و هیجان‏ انگیز استفاده كنید تا مطلبی كه مطالعه می‏كنید، همراه آن خاطره در ذهن شما ماندگار شود. مثلاً در یك شب بارانی با یك چتر و یك چراغ قوه زیر باران بروید و مطالعه كنید. خاطره‌اش فراموش ناشدنی است.
۴) هیچ گاه مطالعه خود را به حضور در مكان خاصی مشروط نكنید، چون در این صورت بهانه‏‌ای می‏یابید تا در سایر مكان‏ها از مطالعه بگریزید. به یاد داشته باشید كه در حقیقت «مكان مطالعه، جایی است كه شما هستید».
۵) دقت كنید كه میزان نور، دمای محیط، شكل صندلی و سایر شرایط، در مكان مطالعه شما به گونه‏ ای نباشند كه شما را خواب آلوده كنند.
۶) تهویه خوب و اكسیژن زیاد در مكان مطالعه، شرطی حیاتی است.
● حواست رو جمع کن!
۱) كیفیت مطالعه را بالا ببرید، به روخوانی سطحی در حالت پراكندگی فكر قناعت نكنید و با مفهوم و معنای مطلب، ارتباط برقرار کنید تا آن چه را كه مورد نیاز است، به خوبی درك كنید.
۲) حجم مطالعه، حواس شما را پرت نكند، مطالعه بیشتر و سریع‏تر، تنها بهانه‌‏ای برای بیشتر دانستن است؛ پس ابتدا آن چه را می‌خواهید بدانید و بفهمید، برداشت كنید و آن گاه با كلمات «سرعت» و «بیشتر» وسوسه شوید.
۳) قبل از آن كه از موضوع اصلی کتاب منحرف شوید و به مطلب دیگری بپردازید، قسمت‏هایی را كه دوست دارید به خاطر بسپارید، مشخص كنید.
۴) حتماً برای مطالعه خود برنامه ‏ریزی داشته باشید. این كه قصد یادداشت برداری دارید یا خیر، در مورد چه موضوعی باید تمركز كنید، چه سؤالاتی در ذهن دارید كه در این کتاب جواب آنها را می‏جویید و...، همه باید از قبل برنامه‏ ریزی شده باشند.
۵) میان مطالعه و سایر كارهای خود، تعادلی به وجود آورید تا هم از خواندن خسته نشوید و هم تجربه و عمل را به بهره‏ وری مطالعه خود بیفزایید.
۶) مطالعه پراكنده، با موضوعات گوناگون و متناقض، موجب كاهش بهره‏ وری شما می‏شود؛ سعی كنید در نوع كتابی كه برای مطالعه انتخاب می‏كنید، مطالعات قبلی خود را در نظر آورید تا نظم فكری شما به هم نخورد.
۷) گاهی قرار دادن یك پاداشِ مشروط برای مطالعه حجم خاصی از کتاب، به هیجان و لذت مطالعه می‏افزاید و نوعی اثر تشویقی بر فرد می‏گذارد. این پاداش‏ها، می‏تواند دیدن یك برنامه تلویزیونی، رفتن به مكانی خاص، انجام یك فعالیت مورد علاقه یا حتی خوردن یك خوراكی مورد علاقه باشد، مشروط بر این كه میزان تعیین شده، مطالعه شده باشد.
● چراغی در تاریکی
۱) بهترین روش کتاب‌‏خوانی، روشی است كه خواننده در این كار بتواند زیبایی‏های چیزی را كه می‏خواند، دریابد و به هنگام لزوم، معایب آنها را بفهمد و این تنها از راه پرورش و ممارست حاصل می‏شود.
۲) در معانی كلماتی كه برای نخستین بار می‏بینید، دقت كنید. بیهوده تصور نكنید كه سیاق مطلب، آن معانی را برای ما كشف می‏كند. همان زمان، بهترین وقت برای رفتن به سراغ فرهنگ لغت است.
۳) باید در خواندن کتاب استقامت داشته باشیم. استقامت، لجاجت نیست؛ بلكه نوعی بردباری است كه ذوق ما را می‏پرورد و درك ما را عمیق می‏كند.
۴) برای وصول به عمق معنای یك کتاب خوب، باید آن را دوبار بخوانیم و با آن ارتباط دائمی داشته باشیم. یك اثر پربها، ما را مدت‏ها کیفور نگه می‌دارد. ما نمی‏توانیم با یك بار خواندن، به این درجه از خوشبختی برسیم، هر چند در این یك‏بار، دقت فوق العاده به كار بریم.
۵) اگر بخواهیم از كتابی كه خوانده‏‌ایم، درک درستی پیدا كنیم، باید درباره آن حرف بزنیم. کتاب‌‏های خوب، افق گفتگوهای پرثمر را به روی ما می‏گشایند و این، همان چیزی است كه ما آن را مباحثه می‏نامیم.
۶) در کتاب «۵۰۰ نكته درباره مطالعه» آمده است: یكی از روش‏های خوب مطالعه، استفاده از یادداشت برداری است. فقط توجه كنید كه به جای یادداشت، رونویسی نكنید! طرح‏های گوناگون بریزید: نكات مهم یادداشت را برجسته‏‌تر بنویسید و اگر مطلبی را درك نمی‏كنید، به صورت سؤال یادداشت بردارید.
● سه، دو، یک، بدو
۱) تند خوانی، همیشه مناسب نیست و در مطالبی كه به تعمق و تأمل نیاز دارد، اصلاً نباید به كار گرفته شود.
۲) مغز ما همیشه تندتر از بیان ما كلمات را دریافت می‏كند؛ برای افزایش سرعت، سعی كنید عادت بلند خوانی کتاب را ترك كنید.
۳) یكی از عوامل كندخوانی، برگشت است، یعنی آن كه فرد مرتب نگاه خود را به خطوط پیشین بر‌گرداند. این كار، تمركز فرد را از میان می‏برد و وقت زیادی را تلف می‏كند. هنگام مطالعه، چشم باید به طور مستقیم و به موازات صفحه حركت كند و از پریدن به سطرهای بالا و پایین، دوری كنید.
۴) كسانی كه با انگشت خط مورد مطالعه را دنبال می‏كنند، باید این عادت را ترك كنند، چون در تند‌خوانی، فقط چشم كار می‏كند، نه دست و زبان.
۵) نوع ورق زدن نیز به صرفه‏ جویی در وقت كمك می‏كند. ورق زدن درست آن است كه با دست چپ واز گوشه بالایی صفحه صورت گیرد و چند لحظه قبل از پایان صفحه، دست برای ورق زدن آماده باشد. كسانی كه با دست راست و از گوشه پایینی صفحه ورق می‏زنند، از سرعت و تمركز خود می‏كاهند .

منبع : روزنامه تهران امروز