جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا

نهنگ های قاتل


نهنگ های قاتل
نهنگ های قاتل از زمان های بس دور و دراز تا كنون توجه بسیاری از انسان ها را به خود جلب كرده اند. برخی آنها را موجوداتی خونخوار و برخی دیگر آنها را گرگ های دریا نامیدند. برخی دانشمندان و فلاسفه آنها را موجوداتی وحشی تلقی كردند و آنها را دشمن انسان به شمار آوردند.
و در این میان برخی دیگر نهنگ های قاتل را حیواناتی باهوش احساساتی و بازیگوش نامیدند. و اما چیزی كه همگی در مورد آن مطمئن هستیم این است كه تا كنون حتی یك مورد از حمله یك نهنگ قاتل به انسان در هیچ جای دنیا گزارش نشده است. ولی اگر به برخورد انسان در مورد این حیوان بی آزار بنگریم می بینیم كه هزاران مورد تهاجم انسان به نهنگ قاتل در سطح دنیا به بهانه های مختلف اتفاق افتاده است.
در اینجا سعی داریم شما را با جنبه های مختلف زندگی نهنگ قاتل آشنا سازیم و حتی الامكان اطلاعاتی عمومی را در مورد حیات این موجود عرضه داریم.
● تاریخچه :
در سال ۱۹۶۱ اولین نهنگ قاتل جهت انجام مطالعات در آبهای اقیانوسی ایالت كالیفورنیا از دریا گرفته شد. این نهنگ یك نهنگ ماده بیمار و ضعیف بود كه بعد از گذشت دو روز از ورود به استخر سر خود را به دیواره استخر كوبید و مرد. نهنگ قاتل بعدی در سال ۱۹۶۴ گرفته شد و او هم پس از گذشت چند مدت به همان شیوه نهنگ قبلی از بین رفت.
یك مجسمه ساز به نام Samuel Burich از طرف مجموعه آكواریومی Vancouver مأموریت یافت تا یك نهنگ قاتل را كشته و یك مدل از آن بسازد. وی با استفاده از زوبین ( نیزه مخصوص شكار نهنگ) یك نهنگ قاتل به طول ۶/۴ متر و به وزن یك تن را شكار كرد. ولی از آنجا كه نهنگ بلافاصله و حتی بعد از شلیك نمرد رییس آكواریوم تصمیم گرفت آنرا زنده به Vancouver ببرد و در آنجا نام نهنگ را Moby Doll گذاشتند.
مردم از مطیع بودن Moby Doll تعجب می كردند. این نهنگ پس از كذشت ۸۷ روز به دلیل یك بیماری پوستی كه حاصل شوری كم آب بندرگاه بود از بین رفت.
گرفتن نهنگ های قاتل از آب به جهت نمایش دادن در نمایشگاه ها از سال ۱۹۶۵ شروع شد. در این سال یك نهنگ قاتل به طول ۵/۷ نتر و به وزن ۵ تن به طور اتفاقی در تور دو ماهیگیردر شهر Namu ( نامو) در كلمبیای انگلستان به دام می افتد. این دو ماهیگیر تصمیم می گیرند آنرا به مزایده بگذارند.
در این هنگام شخصی به نام Ted Griffin كه صاحب یك آكواریوم عمومی در واشنگتون می باشد و مدت ها آرزوی نمایش نهنگ قاتل را در نمایشگاه خود در سر داشت نهنگ را به قیمت ۸۰۰۰ دلار خریداری میكند و نام آنرا نامو می گذارد. تنها مشكل موجود انتقال نامو به واشنگتون طی مسافتی ۷۲۴ كیلومتری است كه او با ساختن محفظه ای به طول ۳/۱۸ متر عرض ۱۲ متر و عمق ۸/۴ متر كه در آب شناور بوده و به قایق وصل بود این مشكل را حل كرد.
در روز اول سفر به سوی واشنگتن نامو صداهای جیغ مانند مختلفی از خود صادر میكرد و در روز چهارم سفر ۳۰ تا ۴۰ نهنگ قاتل به محفظه رسیدند و با ضربه زدن به آن قصد رها كردن نامو را داشتند.
آنها دفعات زیادی به قفس حمله كردند ولی هنگامی كه توسط اندام كاشف صوتی درون بدن ( كه توسط آن می توانند اجسام زیر آب را شناسایی كند ) اخطار دریافت كردند دست از حمله كشیدند و بعد از ساعت ها به تدریج پراكنده شدند. فقط ۳ نهنگ قاتل نامو را بیشتر از ۲۴۰ كیلومتر همراهی كردند كه احتمالا مادر و خواهران یا برادران او بوده اند. در روز اول ورود نامو به نمایشگاه ۵۰۰۰ نفر به دیدن او آمدند و جمعیت بازدید كنندگان از او تا ماه بعد به ۱۲۰۰۰۰ نفر رسید.
Ted Griffin تصمیم گرفت این اعتقاد و یا بهتر بگوییم این طلسم را كه نهنگ قاتل موجودی خطرناك و خونخوار است از بین ببرد. او می دانست كه اگر بخواهد خلاف این مطلب را ثابت كند می بایست شخصا و در حضور همه برای چند مدت با نامو تماس داشته باشد. به همین منظور جهت ایجاد رابطه دوستی با نامو تصمیم گرفت با او شنا كند.
اما او قبل از اینكه با یك نهنگ قاتل از دنیای وحش تماسی داشته باشد تمام حركات نامو را مورد بررسی قرار داد و رفتارهای مختلفاو را مطالعه كرد.
از آنجا كه نهنگ قاتل در طبیعت هیچ دشمنی ندارد وی متقاعد شده بود كه ترس نهنگ دلیلی بر تهاجم او نیست. بلكه در عوض باعث جلب توجه و حس كنجكاوی او می شود.
وی برای اولین بار دقیقا یك ماه پس از ورود نامو به نمایشگاه با نامو به شنا كردن پرداخت. Griffin با یك برس دسته كوتاه به نامو نزدیك شد و با آن سر بینی و زیر پوزه او را نوازش داد. بعد از چند روز Griffin بر پشت نامو سوار شد و از آن به بعد آن دو از یكدیگر جدایی ناپذیر بودند. وی در مورد ارتباطش با نامو میگوید: " انگار هر خواسته ذهنی من به منزله یك دستور برای نهنگ بود. "
Griffin با پولی كه بدست آورده بود چنان شهرتی پیدا كرده بود كه علیرغم تجربه و لمس ذات و طبیعت باهوش نامو با شخصی به نام Goldsberry شریك شد و اقدام به دام انداختن نهنگ های قاتل بیشتری كرد. آن دو از سال ۱۹۶۵ تا سال ۱۹۷۷ تقریبا ۲۶۲ نهنگ قاتل به دام انداختند كه حد اقل ۱۱ عدد از آنها در طی نقل و انتقالات از بین رفتند.
شكارچیان نهنگ های قاتل تعداد این نهنگ ها را در آبهای اطراف واشنگتن بین ۱۰۰ تا ۱۰۰۰ عدد پیش بینی می كردند. با افزایش نگرانی ها در مورد صید بی رویه نهنگ های قاتل اداره شیلات كانادا یك زیر دریایی تحقیقاتی را به منظور شمارش تعداد نهنگ ها در این آبها اعزام كرد كه حاصل تحقیقات این زیردریایی ۲۰۰ تا ۳۰۰ عدد نهنگ قاتل بود كه به مراتب از میزانی كه در نظر صیادان بود كمتر می نمود. در سال ۱۹۷۳ شیوه عكسبرداری از باله پشتی و بخش زین مانند پشت نهنگ جهت شمارش آنان توسط دكتر Mike Bigg پیشنهاد شد.
● رده بندی علمی نهنگ های قاتل :
▪ راسته :
ـ پستانداران دریایی
تمام دلفین ها نهنگ ای دندان دار و وال ها در این راسته قرار دارند. این راسته تقریبا ۸۰ گونه موجود زنده را شامل می شود كه به سه زیر راسته می توان آنها را تقسیم كرد :
۱) نهنگ های دندان دار (Odontoceti )
۲) نهنگ گو?پشت آبی ( Mysticeti )
۳) نهنگ های فسیلی ( Archaeoceti ) كه هم اكنون از بین رفته اند.
▪ خانواده دلفین ها
دلفین ها و خویشاوندان نزدیك آنها در این خانواده قرار می گیرند. در این خانواده ۳۲ گونه وجود دارد از جمله آنهایی كه از لحاظ اسمی به نهنگ قاتل نزدیك هستند مانند نهنگ قاتل كوتوله یا Feresa attenuata و نهنگ قاتل بدلی یا Pseudorca crassiddens . نهنگ های قاتل بزرگترین عضو خانواده دلفین ها هستند.
▪ گونه :
ـ نهنگ قاتل ( Orcinus orca )
به دلیل شهرت آنها در درندگی به زبان اسپانیایی گاهی آنها را Ballena asesina به معنی آدم كش می نامند. دریانوردانی كه شاهد حمله این موجود به پستانداران بزرگ دریایی بودند آنرا " قاتل نهنگ " نامیدند كه پس از گذشت زمان این اسم به " نهنگ قاتل " تغییر پیدا كرد. آنها به این دلیل به این نام خوانده می شوند كه نهنگ های بزرگ دیگر را می كشند نه به دلیل اینكه ضرری به انسان می رسانند.
مشخصه های جسمانی :
▪ اندازه :
نهنگ های قاتل از برخی نهنگ های دیگر كوچكتر هستند ولی بزرگ ترین شكارچی پستاندار تا كنون شناخته شده می باشند. طول بدن نهنگ قاتل نر ۶/۷-۸/۵ متر و وزن آن ۵۴۴۲-۳۶۲۸ كیلوگرم است. طول بدن ماده ها ۸/۵-۹/۴ متر و وزن آنها ۳۶۲۸-۱۳۶۱ كیلوگرم می باشد.
سایز بدن نهنگ ها در نواحی مختلف جغرافیایی متفاوت است. تحقیقات بر روی بیش از ۲۰۰۰ نهنگ قاتل اطلس شمالی انجام شده و طول بدن نهنگ قاتل نر را به طور میانگین ۱/۶ متر و طول بدن نهنگ ماده ۵/۵ متر برآورد شده است.
بزرگترین نهنگ قاتل نر شناخته شده ۸/۹ مترطول و۱۰۰۰۰ كیلوگرم و بزرگترین ماده ۵/۸ متر طول و ۷۵۰۰ كیلوگرم وزن داشته است.
▪ شكل بدن :
بدن نهنگ قاتل براق هیدرودینامیك و دوكی شكل بوده و برای زندگی در یك محیط آبی به خوبی سازگاری پیدا كرده است.
▪ رنگ :
این حیوانات از روی رنگ سیاه و سفید پررنگ و چشم گیرشان به راحتی قابل تشخیص اند. سطح پشتی به استثناء قسمت زیرین و پشتی باله پشتی ( زین ) و باله های سینه ای سیاه رنگ اند. زین یك ناحیه خاكستری رنگ است كه درست در پشت باله پشتی قرار دارد. بخش شكمی فك پایینی و ناحیه زیر باله دمی سفید رنگ است. حاشیه پایینی باله دمی سیاه رنگ می باشد. یك ناحیه سفید رنگ به نام لكه چشمی دقیقا بالا و كمی عقب تر از چشم قرار گرفته است.
این رنگ آمیزی نهنگ های قاتل احتمالا قابلیت شكار آنها را افزایش میدهد.
رنگ بدن آن به گونه ای است كه گمان میرود به شكل معكوس سایه انداخته است قسمت تاریك در بالا و قسمت روشن در پایین قرار دارد. به دلیل وجودرنگ تیره بالای بدن اگر از بالا به نهنگ نگاه كنیم تشخیص او از تاریكی كف دریا مشكل مینماید و اگر از پایین به او نگاه كنیم بخش روشن زیرین بدن با قسمت روشن سطح آب تركیب میشود. بنابراین طعمه در تشخیص دادن صیاد از محیط اطراف دچار مشكل میشود.
۷۴ مورد در مورد عارضه عدم وجود رنگ دانه در بدن نهنگ قاتل گزارش شده است و در سال ۱۹۷۰ یك نهنگ قاتل كاملا سفید رنگ در كلمبیا مورد مطالعه قرار گرفت.
▪ نهنگ قاتل ماده نهنگ قاتل نر
ـ باله سینه ای :
باله سینه ای نهنگ قاتل دایره ای شكل است و شكلی مانند پارو دارد. باله اكثر بخش های اندام جلویی پستانداران خشكی را دارا میباشد كه نشان دهنده یك منشأ واحد میان آنان است. بخش های مختلف آن توسط بافت میانی محكم شده اند و صفحات غضروفی در بخش عرضی میان استخوان ها قرار دارد. نهنگ ها از باله سینه ای برای تغییر جهت و از باله دمی برای توقف استفاده می كنند. یك نهنگ نر منحصر به فرد باله دارای سینه ای به طول ۲۰۳ سانتی متر و عرض ۱۰۹ سانتی متر بوده است.
ـ باله دمی :
دو انتهای باله دمی نهنگ قاتل را Fluke می نامند. فلوك ها صفحات بدون استخوانی هستند كه از پهن شدن بافت های میانی سخت و محكم تشكیل شده اند.
نهنگ با استفاده از ماهیچه های پشتی كه در پشت ستون فقرات قرار دارند و همچنین با استفاده از ساقه دمی باله دمی را حركت می دهد. با اینكه نهنگ قاتل دارای ۵۰ تا ۵۴ مهره در ستون فقرات خود می باشد ولی هیچكدام از آنها به باله دمی راه نیافته اند. بنا براین هیچ تعجبی ندارد كه باله دمی نهنگ های قاتل به وی?ه انواع نر به دلیل نداشتن استخوان و یا حتی غضروف خمیده شده باشند. بزرگترین باله دمی متعلق به یك نهنگ نر بوده كه فاصله میان دو انتهای دمی ۷/۲ متر اندازه گیری شده است.
ـ باله پشتی :
ساختار درونی باله پشتی نیز دققا همانند باله دمی است و هیچ استخوان یا غضروفی ندارد. نقش باله پشتی مانند دكل كشتی است و تعادل نهنگ را به هنگام شنا فراهم می كند.
بزرگترین باله پشتی در میان پستانداران دریایی متعلق به نهنگ قاتل نر میباشد كه طول آن به ۸/۱ متر می رسد. باله پشتی در انواع ماده كوتاه تر است و بین ۹/۰ تا ۲/۱ متر طول دارد و ممكن است كمی به عقب خمیده شود.
گمان می رود رشد باله پشتی در نهنگ های نر یكی از معیارهای تشخیص بلوغ جنسی باشد زیرا رشد انتهای باله تقریبا همزمان با بلوغ جنسی اتفاق می افتد.
نهنگ های قاتل نر و ماده ممكن است دارای باله های پشتی با اشكال مختلفی باشند از جمله خمیده موج دار پیچ خورده زخم خورده و یا كاملا به شكل تا شده. حتی در باله دمی برخی از آنها سوراخ گلوله وجود دارد.
دلیل تا شدن باله پشتی نهنگ های قاتل هنوز كاملا مشخص نیست و احتمال میرود كه به دلیل ?نتیك و یا به دلیل آسیب ها و صدمات باشد. و از آنجا كه بلندی آنها از قد یك انسان هم بیشتر می شود این خمیدگی ممكن است به دلیل عدم وجود استخوان و یا غضروف در باله جهت استحكام آن بوجود بیاید. اخیرا مطالعات در نیوزلند نشان می دهند كه ۲۳ درصد نهنگ های قاتل نر باله پشتی خمیده دارند.
دانشمندان با عكسبرداری از باله پشتی نهنگ ها آنها را به صورت فردی و جمعی تشخیص هویت می كنند مانند گرفتن اثر انگشت از انسان.
▪ رفتار نهنگ قاتل :
ـ ساختار جمعی :
نهنگ های قاتل در گروه های جمعی به هم چسبیده به مدت های طولانی زندگی می كنند. این گروه ها را دسته می نامیم. اندازه دسته ها از ۵ تا ۳۰ عدد نهنگ را شامل می شود و در مناطق مختلف جغرافیایی به اندازه های مختلفی دیده میشوند مثلا در آلاسكا و آنتراكتیكا گروه های شامل بیشتر از ۱۰۰ نهنگ دیده شده اند.دسته ها متشكل از نرها ماده ها نوزادان و سنین مختلف است. ماده ها و نوزادان عموما در میان گروه و نرهای بالغ در اطراف شنا می كنند.
دسته ها كوچك ترین و یا بزرگ ترین واحد اجتماعی نهنگ های قاتل نیستند.محققان اساسی ترین واحد اجتماعی نهنگ ها را به عنوان گروه های خانوادگی شناسایی كرده اند. یك گروه خانوادگی از یك مادر و نوزادانش ( به جز دختری كه خود نوزاد دارد) تشكیل شده است. یك یا دو گروه خانوادگی ممكن است با یكدیگر در یك زیر شاخه دسته ( زیر دسته ) حركت كنند. نهنگ های درون یك زیر دسته احتمالا با یكدیگر خویشاوندی نزدیكی دارند. یك زیر دسته شامل مادرها دخترها و احتمالا خواهرها و دخترخاله ها است.
یك طایفه یك طبقه بالاتر از دسته است. طایفه ها از دسته های موجود در یك ناحیه با لهجه های همسان كه گمان میرود خویشاوند باشند تشكیل شده اند. طایفه ها از یك دسته اجدادی كه طی زمان رشد كرده و تكه تكه شده است بوجود آمده اند.و در نهایت بالاترین مرتبه ساختار جمعی نهنگ ها جامعه است. یك جامعه از تعداد زیادی دسته كه در حال مهاجرت با یكدیگر مشاهده شده اند تشكیل شده است. یك دسته از یك جامعه هرگز در حال مهاجرت با دسته دیگر از یك جامعه دیگر مشاهده نشده است حتی اگر مسیر مهاجرت آنها یكی باشد.
بعضی مواقع ممكن است دسته های كوچك تر به یكدیگر بپیوندند و گروهی متشكل از ۵۰ عدد عضو ( حد اكثر ۵۰۰ عدد در بعضی مواقع ) بوجود می آورند كه به آنها " گله " یا " تراكم " اطلاق می شود.
تحت برخی شرایط مخصوصا در ماه زایمان بعضی از افراد دو دسته با یكدیگر تعویض می شوند.
دسته های مقیم و ناپایدار :
در اقیانوس های شمال شرقی محققان نهنگ های قاتل را بر اساس مشخصه های فیزیكی و رفتاری به سه دسته نهنگ های قاتل مقیم نهنگ های قاتل ناپایدار و نهنگ های قاتل ساحلی تقسیم می كنند. نهنگ های ساحلی شناخته شده هستند اما كمتر مورد مطالعه قرار گرفته اند. آنها در گروه های ۳۰ تا ۶۰ تایی مهاجرت می كنند و به ندرت در آبهای اقیانوسی یافت می شوند. دانشمندان متوجه تفاوت های زیادی بین نهنگ های مقیم و نهنگ های ناپایدار شده اند. هیچ گونه اثر متقابلی میان این دو گروه یافت نشده است در حقیقت این دو از یكدیگر دوری می كنند. اندازه دسته تای نهنگ های مقیم از ۵ تا ۵۰ عدد متغیر است در حالی كه نهنگ های ناپایدار معمولا به تنهایی و یا در گروه های۲ تا ۷ تایی سفر می كنند.
نهنگ های مقیم در محدوده آبهای اقیانوسی مهاجرت می كنند در حالی كه نمی توان برای گروه های نهنگ های ناپایدار نمی توان محدوده مهاجرتی در نظر گرفت. مقیم ها عموما روی یك خط مستقیم و در امتداد خط ساحلی حركت می كنند اما ناپایدارها ممكن است برای مهاجرت دو برابر زمان مصرف كنند زیرا دارای حركت دایره ای هستند و همچنین خط محیط مرئی ساحل را دنبال می كنند. نهنگ های ناپایدار در فاصله ۱۴۵۰ متری ساحل مشاهده شده اند. نهنگ های مقیم با نهنگ های ناپایدار از لحاظ ر?یم غذایی نیز متفاوت اند. شواهدی وجود دارد دال بر وجود داشتن حد اقل ۸ طایفه از نهنگ های قاتل آلاسكایی : چهار طایفه نهنگ قاتل مقیم سه طایفه نهنگ قاتل ناپایدار و یك طایفه نهنگ قاتل ساحلی .
▪ ارتباطات :
نهنگ های دندان دار در حلق خود فاقد تارهای صوتی هستند. احتمالا صداها توسط جریان هوا از میان كیسه های بینی در ناحیه حفره اسپیراكولوم به وجود می آیند. آنها هنگام تلفظ برخی لغات از این حفره هوا آزاد می كنند ولی دانشمندان بر این باورند كه این عمل نوعی نمایش بصری است. فركانس اصوات تولید شده بین ۱/۰ تا ۴۰ كیلو هرتز می باشد. نهنگ های قاتل صداهایی شبیه به كلیك صدایی مانند ناله صداهای لرزشی صدای خرخر صدای سوت جیغ و صدایی شبیه به صدای لولای در بوجود می آورند. آنها این صداها را در هر زمان و در هر عمقی ایجاد می كنند. صداها از لحاظ شدت طول موج و خصوصیات با یكدیگر متفاوتند.
هنگامی كه دو دسته نهنگ قاتل به یكدیگر می پیوندندیك سری اصوات وی?ه ای را به اشتراك می گذارند ولی مجموعه اصوات هر دسته همچنان متفاوت با دسته دیگر باقی می ماند به شكلی كه دانشمندان می توانند هر دسته را توسط صدایی كه ایجاد میكند شناسایی كنند.نهنگ های قاتلی كه از لحاظ جغرافیایی با یكدیگر فاصله زیادی دارند دارای لهجه های كاملا متفاوتی هستند.
▪ رفتار اجتماعی :
به نظر می رسد كه میان اعضاء یك دسته نهنگ قاتل یك وابستگی شدید اجتماعی وجود دارد. همانند بیشتر گونه های جانوری یك سلسله مراتب اجتماعی میان گروهی از نهنگ های قاتل وجود دارد سلسله مراتب در این گونه جانوری مادر سالاری یا ماده سالاری است.این حیوانات بر یكدیگر تسلط پیدا می كنند و دستورات خود را از روش هایی مانند وارد كردن ضربه ای سیلی مانند بر روی سطح آب ضربه زدن با سر به هم زدن ناگهانی آرواره ها گاز گرفتن خراش انداختن با دندان و دیگر حركات و ?ست های نمایان كننده نیرو به یكدیگر اعمال می كنند.
تعداد بی شماری از خراش های حاصل از دندان روی بدن نهنگ های قاتل مشاهده میشود. در برخی مواقع ممكن است این خراش ها به صورت یك زخم برای همیشه روی بدن باقی بماند اما در اكثر مواقع این خراش ها سطحی بوده و به سرعت بهبود می یابند.
دانشمندان دریافته اند كه نوزادان نهنگ قاتل از ۲ روز بعد از تولد تا حداكثر ۵۶ روز بعد از متولد شدن یك نظم اجتماعی را از مادرها و بالغ های مهم دسته می آموزند. این نظم ممكن است به شكل جلوگیری كردن ( تشكیل یك حصار اطراف نوزاد برای محدود كردن حركاتش ) و یا خراش با دندان باشد.
▪ رفتار انفرادی :
رفتار انفرادی نهنگ قاتل مانند غوطه ور شدن در آب به شكل عمودی به طوری كه بخشی از سر بیرون از آب باشد .
جهیدن بیرون از آب به طور كامل به شكلی كه با پشت یا پهلو روی سطح آب پایین بیاید.
وارد كردن ضربه با باله دمی خود بر سطح آب
وارد كردن ضربه با باله سینه ای بر سطح آب
و چرخیدن روی پهلوی خود جهت برخورد باله پشتی بر سطح آب. دانشمندان بر این عقیده اند كه این رفتار با رفتار تسلط یابی و همچنین شناختن محیط اطراف رابطه دارد. نهنگ های قاتل ممكن است این حركات را جهت تسكین دادن درد انجام دهند زیرا پوست آنها در طول شنا می ریزد و زخم میشود. رویش سلول پوستی یك نهنگ قاتل ۲۵۰ مرتبه سریعتر از سلول پوست ساعد انسان است. نهنگ های قاتل در تنگه Johnston در كلمبیای انگلستان عادت دارند بدن خود را به كف خلیج كه پر از سنگریزه است می مالند. دلیل این رفتار هنوز كاملا مشخص نیست اما این عمل ممكن است نهنگ را در از بین بردن انگل های خارجی كمك كند و یا شاید برای تحریك كردن حس لامسه ای كاربرد داشته باشد.
رفتارشناسی های انجام شده روی بسیاری از پستانداران در پارك های جانوری نشان داده اند كه نهنگ های قاتل جزء كنجكاوترین انواع نهنگ ها هستند و علاقه زیادی به بازی كردن و همچنین دستكاری اجسام از خود نشان می دهند.
▪ خواب :
طرز خوابیدن نهنگ های قاتل یكی از اسرار طبیعت محسوب میشود با این حال مطالعات انجام شده در شوروی سابق حاكی از این است كه خواب عمیق در دلفین ها ( خویشاوندان نزدیك نهنگ های قاتل ) ممكن است تنها در یك نیمكره مغزی اتفاق بیافتد.
نهنگ های قاتل در حال استراحت در شب و روز برای مدت های زمانی كوتاه و یا به مدت ۸ ساعت كامل مشاهده شده اند. آنها ممكن است در هنگام استراحت به آرامی شنا كنند و ممكن است ۳ تا ۷ غوص كوتاه داشته باشند كه كمتر از یك دقیقه به طول می انجامد قبل از اینكه یك عمق گیری طولانی به مدت ۳ دقیقه انجام دهند.
▪ پراکندگی و زیستگاه :
نهنگ های قاتل بعد از انسان بیشترین وسعت جغرافیایی را در میان پستانداران دارا می باشند. آنها در تمام اقیانوس ها سكونت دارند ولی بیشتر در آبهای قطب جنوب و قطب شمال و در آبهای سرد یافت می شوند.
نهنگ های قاتل در آبهای گرم مانند هاوایی استرالیا و خلیج مكزیك نیز یافت شده اند. چنین مشاهداتی با اینكه بسیار كمتر اتفاق می افتند اما حاكی از این هستند كه نهنگ قاتل ریسك زندگی كردن در مناطق مختلف را می پذیرد. حتی عجیب تر از این نهنگ های قاتل را در رودخانه های آب شیرین مانند راین نیز دیده اند. یكی از آنها ۱۷۷ كیلومتر در رودخانه كلمبیا برای خوردن ماهی پیش رفته بود. با آنكه آنها را هم در آبهای اقیانوسی و هم درآبهای ساحلی می توان یافت اما نهنگ های قاتل بیشتر اعماق كمتر از ۲۰۰ متر را برای سكونت انتخاب می كنند. در آبهای سرد پراكندگی آنها به یخ های شناور بستگی دارد.
▪ مهاجرت :
در برخی نواحی مهاجرت نهنگ ها توسط مهاجرت ماهی ها تحت تاثیر قرار می گیرد. در كانادای شرقی مهاجرت نهنگ های قاتل به مهاجرت سگ های آبی و نهنگ های شیاردار بستگی دارد. در حالی كه مهاجرت نهنگ های قاتل در شمال شرقی اقیانوس اطلس با مهاجرت " شگ ماهیان " همراه است. در دریاهای Bering Chukchi و Beaufort نهنگ های قاتل مهاجرت خود را با توجه به پیشروی یا عقب نشینی تكه یخ های قطبی انجام می دهند.
▪ جمعیت :
به دلیل پراكندگی وسیع آنها در مناطق مختلف دنیا جمعیت جهانی آنها مشخص نیست. چند گروه از نهنگ های قاتل مورد بررسی قرار گرفته اند كه نمودار جمعیتی آنها به شرح زیر است :
جمعیت آنها در جنوب شرقی آلاسكا تقریبا ۲۵۰ عدد است.
در غرب آلاسكا و جزیره Vancouver در كلمبیای انگلیس هر كدام ۳۰۰ عدد برآورد شده است.
تعداد آنها در مناطق قطبی حدود ۷۰ هزار تا ۱۸۰ هزار تخمین زده شده است.
● سازش با محیط :
▪ شنا كردن :
۱) سرعت شنا كردن و مدت زمان شنا بسیار به هم وابسته اند احتمالا شنای سریع مدت زمان كمتر و شنای با سرعت كم مدت زمان بیشتری به طول می انجامد.
۲) نهنگ های قاتل از جمله سریع ترین پستانداران دریایی به شمار می آیند. آنها حد اكثر با سرعت ۴۸ كیلومتر بر ساعت (۳۶ متر بر ثانیه) كه فقط چند ثانیه به طول می انجامد در مرتبه دوم بعد از دلفین های Commerson (با سرعت ۵۶ متر بر ثانیه) قرار دارند. هر چند این نهنگها معمولا با سرعت ۲/۳ تا ۲/۹ به شنا كردن می پردازند.
نهنگ های قاتل در آب بسیار چابك هستند و قابلیت مانور بالایی دارند. در هنگام شنا نزدیك سطح آب معمولا به مدت ۳۰ ثانیه یا كمتر زیر آب می مانند.
▪ عمق گیری و تنفس :
آنها تا عمق ۵/۳۱ تا ۶۱ متری در آب فرو می روند و عموما تا اعماق زیادی نفوذ نمی كنند. بیشترین عمق گیری آنها تحت شرایط آزمایشگاهی ۲۷۴۳ متر بوده است.
نهنگ های قاتل در هنگام عمق گیری هر ۴ تا ۵ دقیقه به سطح آب می آیند. هنگامی كه روی سطح آب هستند ۲ تا ۵ مرتبه نفس می گیرند. فاصله میان عمق گیری ها ۵ تا ۱۰ دقیقه است.
مدت زمان عمق گیری ها معمولا ۱۰ دقیقه است و بیشترین زمان عمق گیری مشاهده شده در اقیانوس ۱۲ دقیقه و در شرایط آزمایشگاهی ۱۵ دقیقه بوده است.
اعضاء و جوارح تمامی پستانداران دریایی سازگاری های وی?ه ای را به هنگام عمق گیری كسب كرده اند كه این سازگاری ها آنها را قادر به ذخیره اكسی?ن هنگام شنا در زیر آب كرده است.
ضربان قلب نهنگ قاتل نیز مانند بقیه پستانداران دریایی به هنگام عمق گیری كاهش می یابد و از ۳۰ تا ۶۰ ضربه در دقیقه متغیر است. در هنگام عمق گیری جهت جریان خون عوض می شود و از اندامی كه قابلیت تحمل كمبود اكسی?ن را دارند به سوی قلب شش ها و مغز كه به اكسی?ن بیشتری نیاز دارند جریان پیدا می كند.
این نهنگ هنگامی كه بر سطح آب است از طریق مجرای تنفسی(حفره اسپیراكولوم) كه در قسمت پشتی آن قرار دارد تنفس میكند در زیر آب نفس خود را نگه می دارد و قبل از رسیدن به سطح آب حفره اسپیراكولوم را باز كرده هوا را خارج می كند.
پستانداران دریایی دارای مقادیر میوگلوبین بیشتری در ماهیچه های خود برای ذخیره بیشتری دارا هستند. میوگلوبین وظیفه رساندن اكسی?ن را به بافت ها بر عهده دارد. بنابراین این سازش ها باعث می شود كه نهنگ قاتل هنگام عمق گیری بتواند به میزان كافی اكسی?ن ذخیره نماید.
هنگامی كه غواصان به اعماق آب می روند با خطری به نام بیماری كمبود فشار مواجه هستند كه به این طریق اتفاق می افتد :
مولكول های نیتروژن درون كپسول هوای غواصان در اعماق زیاد در بدن آنها تغییراتی پیدا می كند زیرا مولكول های نیترو?ن با افزایش عمق محلول تر می شوند. و هنگامی كه غواص به طرف سطح می آید نیترو?ن نامحلول به قسمت های گازی بدن راه پیدا می كند و در نتیجه ممكن است باعث ایجاد حباب های ریزی در مویرگ ها شود.اما یك نهنگ قاتل به دلیل اینكه در سطح آب تنفس می كند و در اعماق آب نفس نمی گیرد شش های قابل انعطاف آن در اعماق آب به سوی نای و لوله های بینی می فرستند و در نتیجه اندام های درونی نیترو?ن جذب نمی كنند و عارضه بیماری كمبود فشار در آنها بوجود نمی آید. البته پس از غوص های متعدد و پشت سر هم ممكن است غلظت نیترو?ن درون بافت ها تا حدی برسد كه باعث به وجود آمدن این عارضه شود.
نهنگ قاتل از طریق این حفره تنفس می كند و قبل از عمق گیری آن را می بندد.
▪ عادات غذایی :
نهنگ های قاتل بسیار فعال و فرصت طلب هستند و بدون شك بزرگترین شكارچیان دریا محسوب می شوند. در حقیقت آنان بزرگترین شكارچیان در میان جانوران خون گرم هستند.
ماهی ها نرمتنان شیر دریایی گرازماهی لاك پشت دریایی سمور دریایی پرندگان پستانداران بزرگ دریایی ( بالن ها و وال های دندان دار) خرس های قطبی خزندگان و حتی یك گوزن شمالی در شكم نهنگ های قاتل یافت شده اند. شاید عجیب ترین چیزی كه در شكم آنها یافت شده است بقایای یك نهنگ قاتل دیگر می باشد. از آنجایی كه رفتار هم جنس خواری در آنها به ندرت دیده شده است این بقایا به احتمال زیاد بقایای یك نهنگ قاتل مرده بوده است كه آنها از لاشه آن تغذیه كرده اند.
در زیر یك نهنگ قاتل را در حال حمله كردن به یك دلفین مشاهده می كنید.عادات غذایی نهنگ های قاتل از یك منطقه به منطقه دیگر متفاوت است. آنها در قطب ۶۷ در صد از ماهی ۲۷ در صد از پستانداران دریایی و ۷ درصد از نرمتنان تغذیه می كنند. و در دریای برینگ (Bering) در نزدیكی آلاسكا ۶۵ درصد از ماهی ۲۰ درصد از نرم تنان و ۱۵ در صد از پستانداران دریایی استفاده می كنند.رژیم غذایی نهنگ های مقیم با نهنگ های ناپایدار متفاوت است دسته های نهنگ قاتل پایدار از دسته وسیعی از ماهی ها تغذیه می كنند و كمتر به شكارپستانداران دریایی می پردازند. اما نهنگ های ناپایدار عمدتا از پستانداران دریایی و گاه گاه از ماهی ها تغذیه می كنند.
غذای مصرف شده توسط هر نهنگ قاتل روزانه ۳ تا ۴ درصد از وزن بدن او را تأمین میكند و در سن شیر خوارگی روزانه حدود ۱۰ در صد به وزن او اضافه می شود.
▪ روش های بدست آوردن غذا :
نهنگ های قاتل همانند یك دسته از گرگ ها و یا یگ گله شیر به شكل دسته جمعی به شكار می پردازند. آنها ابتدا طعمه را در یك محدوده كوچك محاصره كرده و سپس به آن حمله می كنند. هنگام شكار یك نهنگ بزرگ از جهت های مختلف به آن حمله می كنند.
یك دسته نهنگ قاتل در حال حمله كردن به یك نهنگ آبی(بزرگ ترین موجود زنده روی كره زمین) توسط یك گروه تحقیقاتی كه جهت علامت گذاری اره ماهی به منظور مطالعات مهاجرتی آن اعزام شده بودند برای اولین بار در دنیا به طور اتفاقی مشاهده شدند.
تقریبا ۳۰ نهنگ قاتل به این موجود ۲/۱۸ متری در حال حمله كردن بودند. دو نهنگ قاتل در جلو و دو عدد در پشت باله دمی و بقیه افراد از اطراف و از زیر نهنگ را محاصره كرده مانع فرار او می شدند. حتی برخی از آنها بر پشت نهنگ آبی می پریدند كه احتمالا جهت به پایین كشیدن او به زیر آب بوده است.
نهنگ ها به نوبت تكه هایی از گوشت و چربی نهنگ آبی استفاده می كردند. بعد از ۵ ساعت دسته از حمله دست كشید. شاید برای استراحت و یا شاید سیر شده بودند. اما سرنوشت نهنگ آبی كه شدیدا زخمی شده بود مشخص نشد.
دندان های مخروطی و به هم پیوسته نهنگ قاتل مخصوص پاره كردن و بریدن است و برای جویدن طعمه مناسب نیست. تعداد دندان ها در هر كدام متفاوت است. به طور كلی ۴۰ تا ۵۶ دندان دارند كه معمولا ۱۰ تا ۱۴ دندان در هرطرف فك وجود دارد. هر دندان به طول ۶/۷ سانتی متر و ضخامت ۵/۲ سانتی متر است.
نهنگ قاتل غذای خود را در تكه های بزرگ می بلعد. حلق آن به حدی بزرگ است كه می تواند یك سگ دریایی و یا یك گراز ماهی را درسته ببلعد. طعمه هایی مانند شیر دریایی در خشكی نیز از دست این نهنگ آسوده نیستند. برخی از نهنگ های قاتل متخصص در سر خوردن روی شن ساحل و یا روی قطعات یخ شناور برای تعقیب طعمه خود هستند.
آنها حتی برخی مواقع به یخ های شناور ضربه می زنند تا طعمه را در آب بیندازند.یك رویداد نادر دیگر رویارویی یك نهنگ قاتل با یك كوسه سفید است كه اخیرا از جنوب شرقی جزیره فارالن ((Farallon در نزدیكی سان فرانسیسكو در ایالت كالیفورنیا گزارش شده است:
دو نهنگ قاتل در حال تغذیه از یك شیر دریایی بودند كه غذای مورد علاقه كوسه سفید هم می باشد. احتمالا بوی خون تازه شیر دریایی كوسه را به آنجا می كشد. ولی به محض اینكه یكی از نهنگ ها متوجه حضور كوسه در منطقه می شود به سرعت به آن حمله می كند و كوسه ۴ متری را در دهان خود به سطح آب می كشد و از اعضای بدن او مانند جگر بزرگش تغذیه می كند. این نشاندهنده این مطلب نیست كه هر بار در رویارویی یك نهنگ قاتل با كوسه سفید چه اتفاقی می افتد بلكه نشاندهنده تنوع غذایی یك نهنگ قاتل است.
در جزایر Shetlan Islands در انگلستان یك دسته ۳۰ تا ۴۰ تایی از نهنگ های قاتل در حال تعقیب چند قایق ماهیگیری بودند كه از ماهی های مرده ای كه از قایق به بیرون ریخته میشدند تغذیه می كردند.
تحقیقات نشان می دهند كه نهنگ های قاتل مقیم بیشتر از نوع پایدار با یكدیگر ارتباط صوتی دارند كه ممكن است به عادت شكار آنها بستگی داشته باشد انواع مقیم در همه حالات رفتاری با یكدیگر ارتباط صوتی دارند اما نهنگ های ناپایدار فقط در هنگام بازی و یا بعد از شكار صوت ایجاد می كنند. یك نظریه میگوید كه نهنگ های مقیم جهت داشتن ادامه زندگی جمعی نیاز زیادی به ارتباطات و همكاری در فعالیت های خود دارند. در حالی كه نهنگ های ناپایدار به دلیل حركات مخفیانه ای كه برای نزدیك شدن به شكار انجام می دهند اگر ارتباط صوتی با یكدیگر داشته باشند باعث هشدار به صید میشود. به همین دلیل ارتباط صوتی كمتری با یكدیگر دارند.
● تولید مثل :
▪ بلوغ جنسی :
مطالعات دقیقی در مورد جنبه های مختلف زندگی نهنگ قاتل از جمله تولید مثل در دسترس نیست و اطلاعات كنونی نیز از زندگی آنها از باغ وحش های آبی بدست آمده است. بر اساس این اطلاعات نهنگ قاتل نر در ۶ تا ۱۰ سالگی و هنگامی كه طول بدن او ۹/۴-۶/۴ متر طول دارد به بلوغ جنسی می رسد. و نهنگ ماده در سن ۱۰ تا ۱۳ سالگی با طول ۱/۶-۵/۵ متر از لحاظ جنسی بالغ می شود. یك نهنگ قاتل نر در باغ وحش آبی در سن ۷ تا ۸ سالگی جفت گیری می كند در حالی كه در حیات وحش نهنگ ها باید سن زیاد و اندازه بزرگ داشته باشند تا بتوانند با بقیه نرها رقابت كنند.
▪ جفت گیری :
نهنگ های قاتل در طول عمر خود چند جفت انتخاب می كنند. یك نهنگ ماده چند بار در سال آماده جفت گیری است. زایمان در هر فصلی می تواند رخ دهد اما بیشتر زایمان ها در تابستان پیش می آیند.
● زایش و نگهداری از نوزاد :
▪ زایمان :
نوزادان نهنگ قاتل ممكن است از سر یا از دم متولد شوند. دوران بارداری حدود ۱۷ ماه است كه طولانی ترین دوران بارداری در میان پستانداران میباشد. در باغ وحش های آبی دوران بارداری از ۱۵ تا ۱۸ ماه متغیر بوده است.
در اقیانوس های شمال غربی مشاهده شده است كه زایمان نهنگ های قاتل فصلی است و بیشتر آنها در بهار و فصل خزان مشاهده می شوند. اما در جاهای دیگر دنیا هیچ گونه مداركی دال بر زایمان فصلی مشاهده نشده است.
اطلاعات محدودی در مورد دفعات زایمان در دسترس است. یك نهنگ قاتل ماده معمولا هر پنج تا هفت سال یك زایمان دارد كه این مدت ممكن است به ده سال نیز برسد.در مورداین نهنگ نیز مانند باقی پستانداران دریایی درهر بار زایمان فقط یك نوزاد متولد می شود اما دو مورد زایمان دوقلو در حیات وحش مشاهده شده است.
در زایمان بیشتر نوزادان از دم به بیرون می آیند و بند ناف نیز طی فراغت از زایمان پاره می شود. مدت زمان وضع حمل از ۸ تا ۱۵ ساعت متغیر است. نوزادان به دنیا آمده به طور میانگین دو متر و نیم طول دارند و وزنشان بین ۱۳۶ تا ۱۸۱ كیلوگرم می باشد.
البته یك زایمان ۶/۱۵ كیلوگرمی نیز مشاهده شده است. بخش سفید رنگ پوست نهنگ های قاتل بعد از تولد به رنگ سفید كرمی یا نارنجی كمرنگ است و بعد از گذشت یك سال روشنتر شده و به رنگ سفید روشن در میاید. با این حال برخی گزارش ها از آبهای قطب جنوب حاكی از این هستند كه برخی نهنگ های قاتل این رنگ زرد مانند را تا هنگام بلوغ حفظ كرده اند. در روزهای اول تولد باله پشتی و انتهای باله دمی نرم و انعطاف پذیرند و با گذشت زمان سخت می شوند.
▪ نگهداری از نوزاد:
با اینكه رفتارهای شیردهی نوزاد غریزی به نظر می رسند اما ماده هایی كه برای بار اول مادر شده اند دارای تجربه كمتری جهت نگهداری از نوزاد هستند و جهت كسب تجربه شیردهی به رفتار مادرهای دیگر توجه می كنند.
نوزاد از پستان های مادر كه در شیارهای شكمی ( مختص پستانداران دریایی ) مخفی شده استفاده میكند. پرستاری از نوزادان به مدت های طولانی انجام می گیرد و اولین شیردهی موفق ۲۶ تا ۲۸ روز بعداز تولد ادامه می یابد. شیر دهی به نوزاد نزدیك سطح آب صورت می گیرد. نهنگ مادر به شكل افقی شنا می كند و باله دمی خود را خمیده نگه می دارد. نوزاد روی یك پهلوی خود شنا می كند در حالی كه دهان خود را روی غده شیری چپ یا راست نگه می دارد.
نوزاد نهنگ قاتل در طول روز به دفعات زیادی از شیر مادر تغذیه می كند كه هر مرتبه ۵ تا ۱۰ ثانیه به طول می انجامد.
شیر خوردن نوزاد در روزهای اول تولد به حداكثر خود میرسد یعنی مجموعا ۹۰ دقیقه در روز. بعد از آن به تدریج زمان شیر خوردن به ۱۰ دقیقه و یا كمتر كاهش می یابد و از آنجا كه نوزاد در این مدت در شیر خوردن ماهر تر شده است مقادیر بیشتری شیر در طول این ده دقیقه می نوشد. شیر مادر چنان مغذی است كه بدن نوزاد به سرعت لایه قطوری از چربی بوجود می آورد. در ابتدای دوران شیردهی چربی شیر ۴۸ درصد است و پس از گذشت زمان به تدریج به ۲۸ در صد كاهش می یابد. نوزاد در سن یك سالگی از شیر گرفته می شود ولی در برخی موارد ممكن است تا ماه ها بیشتر ادامه یابد.
▪ رشد نوزاد نهنگ قاتل :
دندان های بالایی در دو یا سه ماهگی در می آیند. دندان های پایینی به طور میانگین در چهار ماهگی در می آیند. مطالعات نشان می دهند كه بچه نهنگ ها در دو یا سه ماهگی مقدار اندكی ماهی می پسندند و در چهار ماهگی با غذای جامد سازگاری می یابند. آنها در یك سالگی از شگ ماهی ها ماهیان فلس نازك و نرم تن ها به مقدار ۲۳ تا ۲۷ كیلوگرم تغذیه می كنند.میزان رشد یك نوزاد نهنگ قاتل در سال اول هر ماه ۱۰ سانتی متر میباشد. طول آن در یك سالگی ۲/۳ متر و وزن آن ۴۵۴ كیلوگرم میشود.
نوزاد در همان روزهای آغازین پس از تولد جدا از مادر خود به شنا كردن می پردازد ولی با این حال مادر با فاصله نزدیكی از نوزاد خود شنا می كند و با دقت به حركات او نظارت دارد. نوزاد در كنار مادر شنا می كند و همچنین می تواند وارد Slip Stream شود. Slip Stream یك محدوده هیرودینامیكی است كه از شنای نهنگ مادر در آب ایجاد می شود ( همانند یك محدوده هوای كم فشار كه در پشت یك كامیون در حال حركت ایجاد میشود) و باعث میشود كه نهنگ نوزاد در این محدوده با صرف انر?ی بسیار كمتری شنا كند.▪ رشد صوتی :
دانشمندان عضو انجمن تحقیقاتی دنیای آبهای قطب (HSWRI) پیشرفت صوتی نهنگ های قاتل را مورد بررسی قرار داده اند
به نظر میرسد كه این رفتار به طور ?نتیك در آنها وجود دارد. نوزادها در طی زمان یاد می گیرند كه از چه صدایی تحت چه شرایطی استفاده كنند. نوزادها به احتمال زیاد از صدای مادر خود تقلید می كنند. آنها مجموعه صداهای مختلف را فقط از مادر خود یاد می گیرند حتی اگر نهنگ های قاتل بیشتری حضور داشته باشند و صداهای با بسامد بیشتری تولید كنند. نوزاد در همان روزهای اول تولد میتواند از خود صدا ایجاد كند كه شبیه به صدای جیغ می باشد ( یك صدای خیلی زیر و بلند ) كه هیچ شباهتی به صدای انواع بالغ ندارد. نوزاد در دو ماهگی برای اولین بار صدایی تولید می كند كه شبیه به صدای یك نهنگ بالغ می باشد. از آن لحظه تا سن بلوغ او میتواند صداهای بیشتری تولید كند.
● حواس چندگانه :
▪ حس شنوایی:
نهنگ های قاتل حس شنوایی بسیار قوی دارند و قشر مغزی مربوط به شنوایی به خوبی توسعه پیدا كرده است.
▪ محدوده شنوایی :
محدوده شنوایی انسان ۱۷- ۰۲/۰ كیلو هرتز است اما نهنگ ها قادر به شنیدن اصواتی با فركانس ۱۲۵- ۵/۰ كیلو هرتز هستند.
▪ دریافت صدا :
بیشتر صداهایی كه نهنگ قاتل می شنود احتمالا توسط فك پایینی صورت میگیرد. او همچنین ممكن است توسط ماهیچه های نرم و استخوان های اطراف گوش صداها را دریافت كند. گوش در پشت چشم قرار گرفته و كاملا نا مشخص هستند. لاله گوش وجود ندارد. به نظر می رسد كه اصوات با فركانس های بالا در محدوده ۵۰ هرتز و بالاتر به شكل مؤثری توسط فك پایینی جذب شوند.
استخوان های فك پایین صداها را به گوش میانی هدایت می كنند. استخوان های فك پایینی نهنگ های دندان دار پهن شده و در محل اتصال به استخوان جمجمه تو خالی هستند. درون این استخوان های ظریف چربی ته نشین شده است كه به سمت تشكیلات استخوانی گوش ادامه می یابد. صداها توسط فك پایینی دریافت می شوند و از آنجا به گوش میانی و گوش داخلی راه می یابند و توسط تارهای عصبی از گوش داخلی به مراكز شنوایی در مغز میرسند. نهنگ های دندان دار می توانند به طور همزمان با یكدیگر ارتباط صوتی برقرار كنند و راهیابی صوتی نیز انجام دهند. صداهای با فركانس بالا احتمالا برای جهت یابی استفاده می شوند اما هنوز كاربرد صداهای با فركانس پایین تولید شده توسط نهنگ قاتل شناخته نشده است.
▪ مسیر یابی صوتی :
قابلیتی است كه در نهنگ های دندان دار و معدودی حیوانات دیگر مانند خفاش ها وجود دارد كه در آن حیوان امواجی با فركانس بالا به صورت صدای كلیك به محیط بیرون می فرستد و از روی صدای امواج برگشتی از اجسام محیطی محل قرارگیری آنها را تشخیص می دهند. آنها یك صدایی به شكل یك نوار پهن كه از اتصال هزاران صدای كلیك بوجود آمده اند ایجاد می كنند كه هر كدام از آنها یك هزارم ثانیه به طول می انجامند. سرعت این امواج ۵/۱ كیلومتر در ثانیه است.
مطالعات نشان می دهند كه نهنگ ها با استفاده از این صداها می توانند اندازه شكل سرعت فاصله جهت و حتی بخشی از ساختمان درونی اشیاء اطراف را تشخیص دهند.
▪ بینایی :
نهنگ قاتل در آب و بیرون از آب بینایی عالی دارد. چشم های نهنگ قاتل در دو طرف بدن درست پشت دهان و رو به روی لكه های چشمی قرار گرفته اند.
غده های ترشحی چشم در گوشه چشم یك ماده لزج ?له مانند ترشح می كند كه باعث چرب شدن چشم و تمیز شدن آن می شود و احتمالا چشم را از عوامل بیماری زا محافظت می كند.
برخی مواقع طعمه ممكن است قصد صدمه زدن به چشم نهنگ به جهت رهایی از دست او داشته باشد كه در این صورت لكه چشمی توجه طعمه را به خود جذب میكند و چشم واقعی نهنگ صدمه ای نمی بیند. برای مشاهده محیط بیرون از آب نهنگ سر خود را به حالت عمودی از آب بیرون میكند.
▪ حس لامسه :
تحقیقات روی آناتومی ( تشریح اعضاء و جوارح ) نهنگ قاتل و مشاهدات نشان میدهند كه این جانور دارای حس لامسه قوی است و به محدوده زیادی از تحریكات لامسه ای پاسخ میدهد.
حس چشایی :
اطلاعات كمی در مورد حس چشایی نهنگ قاتل در دسترس است. روی زبان آنها جوانه های چشایی وجود دارد ولی آنها به طور دقیق مورد مطالعه قرار نگرفته اند هرچند در آكواریوم های آبی مشاهده شده است كه آنها برخی غذاها را ترجیح میدهند.
▪ حس بویایی :
بخش مغزی وی?ه بویایی و اعصاب بویایی در نهنگ های دندان دار وجود ندارند كه حاكی از این مطلب است كه آنها حس بویایی ندارند. از آنجا كه نهنگ های قاتل از هوای بیرون از آب تنفس میكنند ولی بیشتر وقت خود را در آب می گذرانند حس بویایی در آنها یك عضو غیر ضروری محسوب می شود.
▪ طول عمر :
هیچ كس به طور قطع نمی داند یك نهنگ قاتل چقدر عمر می كند. به دلایل نا مشخص آنها در دوران نوزادی مرگ و میر فراوانی دارند. برای مثال در اقانوس های شمال غربی ۴۳ درصد نهنگ های قاتل در ۶ ماه اول زندگی می میرند كه این مقدار در جمعیت های دیگر ممكن است به ۵۰ درصد برسد.
تحقیقات بلند مدت نشان داد كه نهنگ های قاتل ساكن اقیانوس اطلس شمالی حداقل ۳۵ سال زندگی می كنند. دانشمندان از طریق شمردن لایه های دندان نهنگ به این نتیجه رسیدند و در راه اصلاح و پیشرفت این روش می باشند.
دانشمندان در سال ۱۹۷۰ با مطالعه دسته های نهنگ قاتل در اقیانوس های شمال غربی به طور متوسط توانستند طول عمر آنها را تخمین بزنند. دانشمندان اعتقاد دارند كه اگر یك نهنگ قاتل بتواند شش ماه اول زنده بماند اگر ماده باشد تقریبا ۵۰ سال و اگر نر باشد تقریبا ۳۰ سال عمر می كند. البته با ادامه مطالعات مشخص شد كه طول عمر اعضاء دسته های مختلف با یكدیگر متفاوت است.
● دلایل مرگ ومیر :
▪ بیماری ها و انگل ها:
بسیاری از نهنگ های قاتل توسط این عوامل از بین می روند. انگل هایی مانند كرم های لوله ای كرم های نواری و نوعی كرم پهن به نام Fluke و عفونت های ویروسی و باكتریایی و قارچی از جمله این موارد هستند. علاوه بر این در آنها زخم دستگاه گوارش بیماری پوستی و تومور شایع است.
▪ شكارچیان :
نهنگ های قاتل حرفه ای ترین و بزرگ ترین شكارچیان دریا هستند اما نهنگ های قاتل پیر نهنگ های جوان و نهنگ های مریض خوراك كوسه ماهی ها می شوند.
▪ دخالت بشر در طبیعت :
نهنگ های قاتل ساحلی بیشتر در معرض خطر آلودگی آب رقابت با انسان بر سر غذا و دیگر عوامل محیطی هستند. برای مثال آنها با پاره كردن تورهای ماهیگیری ضرر بزرگی به قشر ماهیگیران و همچنین به اقتصاد وارد می كنند.
▪ به دام افتادن :
یك مورد بسیار كمیاب است برخی نهنگ های قاتل روی شن های ساحل به دام می افتند كه علت این امر هنوز مشخص نیست. یك فرضیه است كه می گوید نهنگ های قاتل به هنگام تعقیب شكار خود در آبهای كم عمق به طور اتفاقی در شن های ساحل به دام می افتند. سابقا در سواحل شمالی نرو? ۱۴ نهنگ قاتل به دام افتادند كه گمان می رود در حال تعقیب شگ ماهی بوده اند. البته هر چهارده نهنگ سالم به آب برگردانده شدند و به دسته خود پیوستند.
▪ كشتار توسط انسان :
انسان ها بسیار مجذوب نهنگ های قاتل هستند اما تا همین اواخر اطلاعات بسیار كمی در مورد آنها در دسترس بود. نقاشی مربوط به یك نهنگ قاتل در یك غار در شمال نرو? یافت شد كه مربوط به ۹۰۰۰ سال پیش می شود.
در عهد باستان تعداد كمی از تمدن ها به نهنگ قاتل احترام می گذاشتند. یك قرن پس از میلاد مسیح یك دانشمند بزرگ رومی به نام Plini در مورد نهنگ های قاتل چنین نوشت : " نمیتوان آنها را كاملا شرح داد و توصیف كرد به جز یك توده انبوه گوشت كه توسط دندان های وحشی مسلح شده است.
حتی در تمدن های پیشرفته نیز نهنگ های قاتل به عنوان یك تهدید برای انسان محسوب می شوند. در سال ۱۹۷۳ ایالات متحده در كتاب مقررات غواصی در مورد نهنگ های قاتل هشدار داد كه در هر موقعیتی به انسان حمله می كنند.
نهنگ های قاتل حیواناتی هستند كه در افسانه ها و توهمات غرق شده اند و این اطلاعات نادرست در بسیاری مواقع باعث انهدام و نابودی آنها شده است.
در گذشته برخوردهایی میان انسان و نهنگ های قاتل پیش آمد كه در آن ماهیگیران عصبانی خواستار از میان رفتن این گونه پستاندار شدند. دولت هایی نظیر امریكا به طرفداری از این قشر پرداختند. یك مثال از این برخورد تاریخی و تلخ می توان به مقاله ای اشاره كرد كه توسط نیروی دریایی امریكا در سال ۱۹۵۶ تهیه شد.
در این مقاله اظهار شد كه دولت امریكا در دو سال پیاپی اقدام به مقابله نظامی با نهنگ های قاتل كرده و سواحل ایسلند را از آنها پاكسازی كرده است .
در سال ۱۹۵۸ دولت ?اپن جواز رسمی استفاده از تفنگ ۵۰ كالیبری بر ضد نهنگ های قاتل صادر كرد. سالانه ۶۰ نهنگ قاتل در آبهای ?اپن صید می شوند و گوشت آنها در مغازه ها به فروش می رسد و از املاح و احشام آنها برای كود و یا طعمه ماهیگیری استفاده می شود.
گران ترین جنسی كه از نهنگ های قاتل تهیه می شود روغنی است كه از آب كردن چربی های آن بدست می آید. بعضی مواقع از پوست آنها در صنعت كفش سازی نیز استفاده می شود.
● نتیجه گیری :
بعد از بحث و مطالعه در مورد جنبه های مختلف زندگی نهنگ های قاتل پی میبریم كه این موجود نه تنها هیچ خطری برای انسان محسوب نمی شود بلكه این انسان بوده كه به دلایل مختلف به حیات این موجود آسیب های بی شماری وارد كرده است.
نسل نهنگ های قاتل هم اكنون در برخی نقاط دنیا در حال انقراض است و در برخی نقاط دیگر دنیا از آنها به منظور سرگرمی و جلب مشتری برای باغ وحش های آبی استفاده میشود و در این میان موضوعی كه طبق معمول از قلم می افتد چاره اندیشی برای جلوگیری از قرار گرفتن این جانور بی آزار در معرض خطر نابودی است. به امید روزی كه انسان به آن سطح درك برسد كه متوجه شود كه خود او تنها موجودی نیست كه لیاقت یك زندگی آرام را دارد.
سید هادی علوی سرباز سازندگی جهاد سرایان
ترجمه و تالیف : سید مرتضی امامی
منابع :
http://www.whalewatchingvictoriabc.com/photos_whale_watching.html
http://www.intercontinentalcog.org/photogallery۹.shtml
http://www.rockisland.com/~orcasurv/changing.htm
http://www.whaleresearch.com/
http://www.seaworld.org/infobooks/KillerWhale/
www.orca.online.fr/kwhales.htm
http://dmoz.org/Science/Biology/Flora_and_Fauna/Animalia/Chordata/Mammalia/Cetacea/Toothed_Whales/Dolphins/Orca/
http://marinebio.org/species.asp?id=۸۴
www.nwfsc.noaa.gov/research/divisions/cbd/documents/srkw_research_plan۰۸۰۶.pdf
www.seakayakbc.com/killer_whales_orcinus_orca.html
www.cms.int/reports/small_cetaceans/data/o_orca/o_orca.htm
www.killerwhale.org/fieldnotes/field.html
منبع : علوی


همچنین مشاهده کنید