بررسی استانداردهای بین المللی ساختار سازمانی و مدیریتی در آموزش مامایی و پیشنهاد استانداردهای مناسب کشوری

● مقدمه:
كاهـش كیفیـت آموزشـی یكـی از مسائـل عمده ای است كه در سال های اخیر برنامه ریزان آموزشی به ویژه در كشورهای جهـان سوم با آن رو به رو بوده اند (۱) به همین دلیل در دو دهه ی
اخیر تمایل به ارتقای ثمربخش و كارایی نظام های آموزش عالی افزایش پیدا كرده (۲) و بازنگـری در ساختار و محتـوای آموزش ضرورت یافتـه است (۳) از دیدگاه صاحب نظران تعلیم و تربیت و مدیـریت آموزشـی رویارویـی با چالش هـای هـزاره سوم تنها با ارایه آموزش هـا و گـسترش جایگاه های آموزشی مقدور نمی باشد بلكه تحول سیستم هـای آموزشی در گرو شایستگـی تحول
آفرینان (مدیران) آن است (۴). از آغاز قرن اخیر تنهـا كشورهایـی موفق به توسعه و ایجاد نظـام مناسب در مؤسسات آموزشی خود بوده اند كه از مدیران آموزشی تحصیلكرده و دارای شایستگی- های حرفـه ای بهره برده انـد (۵).
چرا كه اكـنون عصر مدیریت و رهبری است و موفقیت نهادهـا و سازمان ها تا حد زیادی به كارآیی و اثر بخشی مدیریت بستگی دارد كه این مهم در گرو پای بندی مدیر به اهداف، رسالت و فلسفـه وجودی نظـام آموزشی است تا جایی كه در مقوله استانداردهای آموزشـی یكی از معیارهـای ارزشیابی سنجـش عملكـرد مدیـر را، میـزان تحقـق آموزشـی بـر شمرده انـد (۶). بنابراین با توجه به رسالت هـای اساسی دانشگاه كه عمدتاً شامل آموزش، تحقیق، پژوهش، انتشارات، ایجاد فرهنگ مكتوب، ارائه خدمـات علمی و مشـاوره ای به جامعـه و رشـد حرفه ای می باشد، مدیران دانشگاهی نقش اساسی و استراتژیك در تحقق این رسالت ها دارند (۷).
امـروزه ضـرورت حضور پیوستـه و مـداوم استاندارد در عرصه هـای مختلف زندگی بشر به طور عام و در عرصه آموزش به طور خاص احساس می گردد (۸). با مقایسه عملكرد كشورهای مختلف در پرداختن به مسئله استاندارد و استاندارد كردن و ارزیابی نتایج به دست آمده، همچنین ارزیابـی جایگاه كشور ما در این حركت رو به رشد جهانی دور از ذهن نخواهد بود اگر گفته شود ما نیز به یـك بازنگـری جدی تـر و نگاهـی عمیق تـر در برخورد با این مقوله به خصوص در حوزه تعلیم و تربیـت نیازمنـدیم (۹).
مطالعـات حاكی از آن است كه كشورهای مختلف با توجه به شرایط فرهنگی، سیاسـی، اجتماعـی و جایگاه خود در پهنه این كره خاكی، استانداردهای ملـی خود را تدوین و دنبال نموده انـد و البته در این زمینه از مطالعات جهانی و تجارب پیرامون دور و نزدیك و اقتباس، انتخاب، الگو برداری و شبیه سازی نیز غفلت نكرده اند (۱۰) كه در مورد آموزش مامایی تلاش كشورهای آمریكا، استرالیا، كانادا و نیوزیلند در زمینه استانداردهـا قابل ذكر است. در آمریكا شورای اعتبار بخشی آموزش مامایی (Midwifery Education Accreditation Council=MEAC)،
به عنوان یك اتحادیه غیر انتفاعی در سال ۱۹۹۱ به وسیله ائتلاف فارغ التحصیلان مامایی و با هدف اعتباربخشی برنامه های آموزشی مستقیم مامایـی تأسیس شد این شورا، استانداردها و معیارهایـی را برای آموزش مامایی تدوین كرده كه منعكس كننده صلاحیت ملی و اصول مراقبت های مامایی می باشد كه به وسیله اتحادیه ماماهـای آمریكای شمالی (MANA= Midwives Alliance of North Amenica) و در دوازده حوزه زیر تنظیم شده اند: رسـالت و اهداف، برنامه درسـی، هیأت علمـی، تجهیـزات و تسهیلات، عملكـرد مالی و اداری، مدیریت، دانشجویـان، پذیرش و ثبت نام، طـول بـرنامـه آمـوزشـی و اهـداف مقطـع، مـوفقیـت دانشجویـان در ارتبـاط بـا رسـالت و شكایـات دانشجو، بودجه (۱۱).
استانداردهای اعتباربخشی آموزش غیرمستقیم مامایی نیز در آمریكا توسط شاخه اعتبار بخشـی كالـج آمریكایـی پرستـار- ماماهـا (American College of Nurse Midwives=ACNM) تدوین مـی شود (۱۲). در كشـور نیوزیلنـد نیز شـورای پرستاری نیوزیلند (Council of Newzealand) استانداردهای لازم برای آموزش مامایی را در ده حوزه معرفی كرده است (۱۳).
البته واضح است كه اعمال همه استانداردهای خارجی به لحاظ تفاوت های فرهنگی، اقتصادی، اجتماعـی و از همه مهم تر ویژگی های دانشگاه-های علوم پزشكی در محیط هـای آموزشی ایران چندان مناسب نمـی باشد. حال با عنایت به نقش آموزش مامایی در ارتقاء سلامت جامعه و اینكه در منابـع و متون علمـی فارسی زبان در ارتبـاط با مسئلـه استانداردهـای آموزشی به طور عـام و
استانداردهای آموزشی رشته مامایی به طور خاص مطلـب قابل استنـادی وجود ندارد و به منظـور
فراهم نمودن معیـاری برای ارزشیابی گروه هـای آموزشی از نظر ساختـار سازمانـی و مدیریتی و توسعـه و بهـبود روز افزون كیفیت فعالیت هـای مدیران و حركت به سوی ایده آل های مدیریتـی، پژوهشگران بر آن شدند تا این مطالعه را با هدف بررسی و استخراج استانداردهای بین المللی در حوزه ساختار سازمانـی و مدیریتـی در آموزش مامایی انجام داده و استانداردهای مناسب كشوری را براسـاس نظر كارشناسان پیشنهـاد دهند. امید است ره آورد این تـلاش سبـب ارتقـاء كیفیـت آموزش سازمانـی و برنامه ریزی های آتی مناسب در سطح دانشگاه های علوم پزشكی كشورگردد.
● مواد و روش ها:
این پژوهـش یك مطالـعه چند بعدی (تری-انگولیشن) از نوع Method Triangulation بوده كه در سال های۱۳۸۲-۱۳۸۱ در دانشكده پرستاری و مامایـی اصفهان و در طی هفت مرحلـه انجام شده است. در مرحله اول با استفاده از سایت های شبكـه جهانـی و مكاتبه با كشورهـای مختلـف استانداردهای مامایی گردآوری و ترجمه گردید.
در مرحله دوم طی چندین جلسه پژوهشگران ضمن بررسـی استانداردهـای جهانی گـردآوری شده و با استفـاده از آنها همچنیـن با توجـه بـه مـوازین و ساختـار سازمانی كشور، حوزه هـا و استانداردهـای پیشنهـادی برای كشور را تنظیـم نمودند. در مرحله سوم ضمن توضیـح در مورد استانداردهای آموزشی، روش های تدوین و نقش آنها در ارتقای كیفیت آموزش، ده تن از اعضای هیأت علمی گروه مامایی دانشگاه علوم پزشكی اصفهـان، در مـورد حوزه هـا و استـانداردهـای
پیشنهادی تنظیم شده نظر سنجـی صورت گرفت و در همین راستا ابزار مذكور در اختیار شش تن از اساتید گروه پرستـاری و چهار تن از صاحب نظران آموزش پزشكی در مركز مطالعات و توسعه آموزش پزشكی دانشـگاه علوم پزشكی اصفهان قرار داده شد و نظـرات ایشـان نیز جمـع آوری گـردید.
در مرحله چهـارم ضمن اعمال نظـرات اصلاحی و پیشنهادات اعضای هیأت علمی گروه مامایـی و صاحب نظـران آمـوزش پرستـاری و آموزش پزشكی دانشـگاه علوم پزشكی اصفهان، پرسشنامه استانداردهـا در دو حوزه تهیه و در ۲۵ نسخـه تكثیر شد، همچنین اطلاعـات جامعی در مورد پژوهـش حاضر، استانداردهـای آموزشـی، نقش آن در ارزیابی كـیفیت آموزش و چگونگی تدوین و موارد كاربـرد آنها بر روی نوار كاست ضبـط شده و به تعـداد واحدهای مورد پژوهش (۲۵ عدد) تكثیر گردید در این مرحله از تكنیك دلفی كه یكی از فنون مشهور توافق یابی است برای نظرسنجی استفاده شد، بدین ترتیب كه پرسشنامه- ها و نوارهـای كاسـت بـا پسـت پیشتـاز بـرای واحدهای مورد پـژوهش ارسال گردیده و از آن دسته از واحدهای مورد پژوهش كه مدیر گـروه بودند تقاضا شد ضمن مشورت با اعضای هیأت علمی گروه مامایی دانشكده مربوطه نظرات خود را در قالب مطلـوب، نسبتاً مطلوب و نامطلـوب مشخـص نمایند و چنانچـه استانـداردی از نظر ایشان نسبتاً مطلوب یا نامطلوب بود علـت آن را ذكـر نمایند.
همچنین هرگونه پیشنهاد اصلاحـی در هر زمینـه را، كتبـاً اعـلام نماینـد و از سایـر واحدهای مورد پژوهش (اعضای هیأت بورد) نیز به همین ترتیب نظرات شخصی به صورت مكتوب دریافت گردید. در مرحله پنجم پاسخ های ارسالی مورد بازنگری قرار گرفت و ضمن نظم بخشیدن به نظرات و پیشنهادات، اصلاحـات و تغییـرات لازم در استـانداردهای پیشنهادی اعمال شد. در مرحله ششم اصـلاحات و تغییرات اعمال شـده مجـدداً به استحضـار واحدهـای مورد پژوهـش رسـانیده شد و اظهـار نظر مجدد آنها در مـورد استانداردهای اصلاح شده كسب گردید. در مرحله هفتـم براسـاس نظـرسنجـی بـه عمـل آمـده از واحدهای مورد پژوهش در مرحله ششم، نظرات ایشـان در استـانداردهـای پیشنهـادی اعمـال و سرانجام استانداردهـای نهایی، تدوین گردیدند. روایـی ظاهری ابزار تهیه شده با استفاده از نظر دیگر صاحب نظران تأیید شده و پایایی این ابزار در زمان استفاده از آن جهت اعتبار بخشی رشته مامایی مشخص می شود.
با توجه به دانش و ویژگی های خاص مدیران گروه مامایی و نیز اعضای هیأت بورد مامایی در اظهار نظر در مورد رشته مامایی، جامعه پژوهش این تحقیق كلیه مدیران محترم گروه های مامایی دانشگاه های علوم پزشكی سراسر كشور و اعضاء هیأت بورد شاخه مامایی می باشند. تعداد نمونه- های این پژوهـش ۲۵ نفر بوده كـه ۲۱ نفر آنهـا مدیران گروه های مامایی واجد شرایط دانشگاه- های علـوم پزشكـی سطح كشور و ۴ نفر دیگـر نیز از اعضـای هیأت علمـی گروه هـای مامایـی (اعضای هیأت بورد مامایی) می باشند.
كلیه اعضاء محترم هیـأت بورد شاخه مامایـی از طریق سرـ شماری و مدیران گروه های مامایی دانشگاه های علوم پزشكی كشور (كه حداقل مقطع كارشناسی پیوسته مامایی دارند) از طریق نمونه گیری آسان در این پژوهـش شركـت داده شدنـد. در زمینـه معیارهـای ورود به مطالـعه، مدیـران گروه هـای مامایـی دانشگاه هـای دولتـی بـا حداقـل مقطـع كارشناسـی پیوسته مامایی و كلیه اعضای هیأت بورد مامایی واحدهـای مورد پژوهش بوده اند و چنـانچه مدیر گروه در زمان انجام این پژوهـش در مأموریت یا استعلاجی بسر می برد، فردی كه به طور موقتی جانشین وی بود، در پژوهش شركت داده شـده اسـت.
بـرای تجـزیه و تحلـیل ایـن اطلاعـات از روش های آمار توصیفـی (فراوانی نسبی) استفاده شده است بدین معنا كه در مرحله نخست نظرسنجی، از واحدهای مـورد پژوهـش در رابطـه با هر یك از استانداردهای پیشنهـادی به صورت طیفـی از مطلـوب، نسبتـاً مطلوب و نامطلوب سئوال شده بود كه در مجموع فراوانـی نسبی پاسخ ها محاسبه و براساس آن و پیشنهادات واحدهای مورد پژوهش تغییـرات اصلاحی لازم انجام گرفته است.
● نتایج:
استانداردهای ساختار سازمانی و مدیریتی با استفاده از استانداردهای كشورهای آمریكا، كانادا، استرالـیا (و ایالت تاسمانیا) نیوزیلـند و همچنین استانداردهـای سازمـان بهـداشت جهانـی برای آمـوزش مامایـی در دو حـوزه تـدوین و بـرای پیشنهاد در كشور از طریق اجماع به نظرسنجـی گذاشته شد كه پس از جمع آوری اطلاعـات از طریق تكنیك دلفی در طی چند مرحله مشخص گردید كه اكـثریت استانداردهـا در مرحلـه اول پژوهـش توسط واحدهـای مورد پژوهـش ۱۰۰ درصـد مطلـوب اعـلام شدنـد (حـوزه رسـالت و اهـداف ۷۶ درصد و حوزه ساختـار سازمانـی و مـدیریت ۷۹ درصـد) و تنهـا تعـداد كمـی از استانداردها به عنوان نسبتاً مطلوب (حوزه رسالت و اهداف ۶/۷ درصد و حوزه ساختار سازمانی و مدیریت ۵/۱۲ درصد) و نا مطلوب (حوزه رسالت و اهداف ۱۵ درصد و حوزه ساختار سازمانـی و مدیریـت ۸ درصـد) گـزارش شـده بودنـد كـه اصلاحیه ها براساس پیشنهادات و براساس ساختار اداری، آموزشـی كشـور بـه صـورت اصـلاح استاندارد، تغییر مكان، ادغام استاندارد و یا حذف آن انجام گردید.همچنین تعدادی پیشنهـاد نیز در انتهـای هر حـوزه، از واحدهـای مورد پژوهش جمع آوری گردید كه جهت توافق یابی به استحضار واحدهای مورد پژوهش رسانده شد و در نهایت استانداردهای پیشنهادی در دو حوزه و ۳۷ استاندارد و به شرح زیر تدوین گردید.
▪ استانداردهـای حوزه رسالت و اهداف:
۱) وجود آرمان های مدون, واضح و مكتوب در برنامه رشته مامایی،
۲) وجود فلسفه جامع برای آموزش مامایی در كشور،
۳) سازگاری آرمان هـای برنامه با فلسفه برنامه رشته مامایـی،
۴) سازگاری فلسفه برنامه رشته مامایـی با خط مشی های آموزش عالی در وزارت بهداشت, درمان و آمـوزش پزشكـی كشـور،
۵) وجود اهـداف, استراتژی ها و رسالت هـای مدون, واضح, واقعی و مكتوب در رشته مامایـی،
۶) تطابق اهداف و رسالت های رشته مامایی در جایگاه واقعی خود با نیازهای جامعه،
۷) سازگاری اهداف و رسالت- های برنامه با فلسفه و آرمان های رشته مامایـی،
۸) تناسب فلسفـه برنامه رشته مامایـی با فلسفه سازمان های ملی و بین المللی مامایی،
۹) تدوین اهداف و رسالت ها در حوزه های آموزش تئوری، بالینـی, پژوهشـی و عرضه خدمـات تخصصـی مامایـی،
۱۰) آگـاهـی اعضـاء هیـأت علمـی و دانشجویان از رسالت هـا و اهـداف برنامه رشته مامایـی،
۱۱-مشاركت و توافق دست اندركاران اصلی مامایی (مـدیران, اعضـای هیأت علمـی, دانشجویـان و كاركنـان) در تدوین رسالت هـا و اهداف رشته مامایی،
۱۲) وجود روش هایی جهت ارزیابی برنامه برای بررسی میزان تحقق اهـداف رشته مامایی،
۱۳) وجود برنامه منظم و دوره ای جهت پایش برنامه (درونداد, فـرآیند, برونـداد) بـرای اطمینـان از تطـابق آن بـا استانداردهـای تدوین شده.
▪ استانداردهـای ساختار سازمانی و مدیریتـی:
۱) احتساب رشته مامایـی به عنوان یك موجودیت مستقل در برنامه ریزی ها و تصمیم گیری ها در بین رشته هـای علوم پزشكـی،
۲) وجود توانمنـدی (مدیریتـی، حسن اخلاق، علمـی) مدیران برنامه رشته مامایـی و آشنایی و اعتقاد آنان به فلسفه و اهداف رشته،
۳) تدوین, توسعه, اجرا و ارزیابی برنامه براساس نتایج حاصله از بررسی های انجام شده توسط دست اندركاران (مسؤلـین و اعضاء هیأت علمی) رشته به صورت مداوم،
۴) واگذاری مسئولـیت طراحـی, تصـویب, اجرا و بازنگـری برنامـه رشته مامایـی به خبرگان رشته از اقصـی نقاط كشور،
۵) وجود حداقل یك فرد با تجربه در امور و تكنیك هـای آموزشی و همچنین افراد دیگری با تجربه برنامه ریزی های مالی و اجرایی در تیم مدیریـت برنامه مامایی،
۶) وجود آئین- نامه هایـی در زمینه نحـوه انتخـاب, ویژگی هـا, وظـایف و مسئولیت ها و اختیـارات مدیر رشته مامایـی،
۷) صلاحیت مدیر رشته مامایی جهت رهبری و مدیریت آموزشـی ثمر بخش و برنامه ریزی رشته مامایی،
۸) دارا بودن بالاترین مدرك موجود (درجه دكتری یا حداقل فوق لیسانس) و داشتن تجربه عملكرد كافی مامایی (حداقل ۵سال) بـرای احراز مـدیریت رشتـه مامایـی،
۹) وجود برنامه ریـزی آموزشـی بـرای مدیـران به منظـور گذراندن دوره های آموزشی مدیریت قبل از احراز سمت مربوطه،
۱۰) وجود بودجه اختصاصی و مشخص جهت رشته مامایی،
۱۱) تناسب نیروی انسانـی و امكانات رشتـه مامایـی با برنامه هـای مـدون آن،
۱۲) وجود سیاست هـای مشخص و مدون جهت استخدام (هیأت علمی و كارمندان) در رشته مامایی،
۱۳) وجود برنامه های توجیهی و ایجاد فرصت های توسعه حرفه ای مداوم برای كارمنـدان رشته مامایـی،
۱۴) وجود تسهیـلات اداری, رسانه ای, منشی گری و سایر سرویس هـا برای رشتـه مامایـی،
۱۵) وجـود آئین نامه هـای مدون و مكتوب و در دسترس جهت راهنمایـی دانـشجویـان در امـور آموزشـی رشتـه مامایـی،
۱۶) وجود ساختار مدیریتـی مناسب و مستقـل جهت پاسخگویـی به عملكرد و تحقـق اهـداف برنامه رشته مامایی،
۱۷) وجود كمیته مدون جهت بازنگری برنامه مامایی و سیستم باز خورد برنامه ریـزی و ارزیابـی رشته مامایی, به اعضـاء،
۱۸) وجود سیستم مدیریتـی مشخص و مدون جهت ارائه گـزارش سالـیانه برنامه مامایی،
۱۹) وجود فرآیندهـای رسمی و مدون برای توسعه و بهبود ارتقـاء مقطع تحصیلی برنامه های رشته مامایـی،
۲۰) وجود آئین نامه مدون جهت سنجش نظرات و رضایتمندی اعضاء هیأت علمی رشته مامایی،
۲۱) وجود سیستم هایی جهت ارزشیابی عملكرد كاركنان،
۲۲) وجود آئین نامه های مشخص و مدون جهت ارزیابـی از نحوه عملكرد مدیران مامایی،
۲۳) وجود مكانیسم هایی برای ارزیابی عملكـرد مدیران, اعضاء هیأت علمی برنامه آموزشی و...،
۲۴) وجود رضایتمنـدی اعضـاء هیأت علمـی و دانشجویان از مدیران رشته مامایی.
● بحث:
در حـوزه رسالـت و اهـداف استانداردهـای شمـاره یـك، دو، سه و چهـار مربـوط به كالـج آمریكایـی پرستار، ماماها (ACNM) است (۱۴).
چنـان كـه مشخص است وجـود آرمان هـای مدون, واضح و مكتوب و همچنین وجود اهداف و فلسفه جامع برای رشته مامایی از ضروریات این رشته است و در همین حوزه وجود روش هایـی جهت ارزیابی برنامه آموزش مامایی برای بررسی میزان تحقـق اهداف رشتـه از موارد مهم غالـب استانداردهـای مربـوط به این حـوزه در بیشتـر كشورهـای جهان است. از دیگر استانداردهـای مربـوط به حوزه رسـالت و اهداف بر گـرفته از استانداردهـای مربوط به ایـالت بریتیش كلمبیـا در كانـادا (۱۵) و استانداردهـای كالج ماماهـای استرالیـا (۱۶) و استانداردهـای شـورای اعتبـار
بخشی آموزش مامایی آمریـكا (MEAC) (۱۷) و استانداردهای انجمن دانشكده های شمال غرب آمریكاست (۱۸) چنان كه ملاحظه می شود، تطابق اهداف و رسالت های برنامه با فلسفه و آرمان های رشتـه مامایـی و تدوین اهـداف و رسالت ها در حوزه های آموزش تئوری و بالینی, پژوهـش و عرضه خدمات تخصصی مامایی و آگاهی اعضاء هیأت علمی از این رسالت ها و اهداف و مشاركت و توافق دست اندركاران اصلی مامایی در تدوین رسالت ها و اهداف از نقطه نظـرات مشترك بین تمامی این كشورها بوده است. همچنین غالب این استانداردها عنوان مـی نمایند كه باید برنامه ریزی منظمی برای بازنگری دوره ای اهداف برنامه رشته مامایی وجود داشته باشد.
در نظر سنجی و انجام تكنیك دلفی متخصصین رشته مامایی تغییراتی را در برخی از استانداردهـا پیشنهـاد نمودند از آن جمله وجود برنامه منظـم و دوره ای برای پایش برنامه (درونداد, فرآیند, برونداد) برای اطمینـان از تطابق آن با استانداردهای تدوین شده به جای وجود برنامه ریزی منظم برای بازنگـری دوره ای اهـداف برنامه رشتـه مامایی مـی باشد.
در حوزه ساختار سازمانی و مدیریتی استانداردهای شماره یـك، پنـج، شش، هفـت، هشـت و چهـارده از استانداردهای مربوط به ایالت بریتیش كلمبیا در كانـادا (۱۹) اقتبـاس شـده است كه مورد تأییـد شركت كنندگان در دلفـی متد این پژوهش قرار گرفته است. اما استانداردهای دیگر نظیر استاندارد شماره ۲ این حوزه كه از استانداردهـای شورای اعتبار بخشی آموزش مامایی آمریكاست و اصل آن حسن شهرت مدیران برنامـه رشته مامایی و اعتقـاد آنان به فلسفـه و اهداف رشته است پس از اصلاح توسط متخصصین كشور ما به صورت وجود توانمندی (مدیریتی، حسن اخلاق، علمی) مدیران برنـامه رشته مامایـی و آشنایی و اعتقـاد آنان به فلسفه و اهداف رشته در آمـده است این در حالی است كه استانداردهای شماره ۱۲ و ۲۴ مربوط به همین شورا بوده و به تأیید رسیده است.
استانداردهـای شمـاره سه، هفـت، سیـزده و هجده این حوزه بر گرفته از استانداردهای كالج ماماهای استرالیاست (۲۰) كه بنا بر نظر متخصصین كشور عیناً مورد استفاده قرار گرفته است اما یكی از استانداردهای همین كشور، وجود مكانیسم های مشخـص جهت پاسخگویـی دانشـگاه به سایـر مؤسسات در مورد مسائل برنامه هـای مامایی, از طریق دست اندركاران رشته مامایی بود كه چون با شرایـط اداری و آموزشـی كشور ما مطابقـت نداشـت، با رأی كارشناسـی (بیش از ۸۰ درصد افراد) حذف گردید. از دیگر استانداردهای حوزه ساختار سازمانـی و مدیریتـی مربوط به شورای پرستـاری كشـور نیوزیلنـد اسـت (۲۱) كـه در خصـوص وجود آئین نامه هایـی در زمینه نحـوه انتخـاب, ویژگی هـا, وظایـف و مسئولیت هـا و اختیـارات مدیر رشتـه مامایـی است و عینـاً در استاندارد شماره ۶ این حوزه آورده شده است و همچنیـن وجود بودجه اختصاصـی و مشخـص برای رشته مامایـی از دیگـر استانداردهـای این كشـور است كه در استانـدارد شماره ۱۰ همیـن حـوزه مورد تأیید متخصـصین كشور ما نیز قرار گرفته است.
استانداردهای شماره ۱۶، ۲۱ و ۲۲ مربوط به استراتژی اروپایی WHOاست (۲۲) كه عیناً مورد تصویب قرار گرفته است. استانداردهای شماره ۴، ۷ و ۱۵ مربـوط به انجمن دانشكده هـای شمـال غرب آمریكاست (۲۳) كه با اصلاحات جزئی به تأیید رسیده است. استانداردهـای شماره ۱۲ در مورد وجود سیاست های مشخص و مدون جهت استخدام (هیأت علمی و كارمندان) در رشته مامایی و همچنیـن وجود رضایتمنـدی اعضـای هیـأت علمی و دانشجویان از مدیران رشته مامایی مربوط بـه استانداردهـای شورای اعتبار بخشـی آموزش مامایی آمریكا است كه عیناً آورده شده اند.
استانداردهـای ۹ و ۱۹ (وجـود برنامه ریـزی آموزشی جهت مدیران به منظور گذراندن دوره-های آموزشـی مدیریـت قبـل از احـراز سمـت مربوطه، وجود فرآیندهای رسمی و مدون برای توسعه و بهبود ارتقاء مقطع تحصیلی برنامه های رشتـه مـامایـی) از مـواردی اسـت كـه توسـط متخصصین كشور و براساس سیستم آموزشی و اداری كشورمان پیشنهاد گردیده است. امروزه در جهانی زندگی می كنیم كه به سرعت در حال تغییر است، همه به دنبال توسعه پایدار هستند و آموزش عالـی به عنوان اصلی تریـن و مؤثرترین نهاد، نقش اساسی در توسعه پایدار كشورها ایفاء می نماید. در این عصر عامل اصلی توسعه، سرمایه، مواد اولـیه و یا انرژی نیست بلكه انسـان سالـم محور توسعه بوده و آموزش ابزار لازم برای آن، به شمار می رود (۲۴)
▪ لذا پژوهشگران امیدوارند كه استخـراج استانداردهای ساختار سازمانـی و مدیریتی در رشته مامایی و پیشنهاد استانداردهای مناسب كشوری نتایـج ذیل را به همـراه داشتـه باشد:
۱) كمك به برنامه ریزان رشته مامایی جهت تدوین رسالت و آرمان های برنامه آموزش مامایی در وزارت بهـداشت، درمان و آموزش پزشكـی.
۲) كمك به دست اندركاران رشته مامایی جهت طراحی ساختار سازمانی و مدیریتی مناسب گروه- های مامایـی جهـت پاسخگویـی به عملكـرد و تحقـق اهداف برنامه رشته مامایـی،
۳) كمك به ارزیابی سیستم مدیریتی رشته مامایی با توجه به استانداردهـای پیشنهـادی توسـط شـورای عالی برنامه ریزی كشور.

فرانك صفدری ده چشمه
كارشناس ارشد آموزش مامایی
E-mail: Vida۱۰۰[e-mail]
روشنك حسن زهرایی، سهیلا احسان پور
منابع:
۱. مشایخ ف، بازرگان ع. در ترجمه برنامه ریزی استراتژیك در نظام آموزشی. كافمن ر، هرمن ج (مؤلفین). تهران: انتشارات مدرسه. ۱۳۷۴: ۱۲.
۲. رخساری زاده س. میزان تحقق اهداف آموزشی گروه داخلی دانشكده پزشكی بقیه ا... (عج). مجله ایرانی آموزش در علوم پزشكی.۱۳۸۱. شماره ۷ : ۶۱.
۳.Angeles l. Extracts from the orientation note of the workshop on the future of strategic planning. IIEP Newsletter.july۱۹۸۸&#۸۹۴; ۵(۳): ۱-۵.
۴. رحیمی ش. تدوین استانداردهای عملكرد ثمر بخش مدیران ابتدایی در ایران. طرح پژوهشی. تهران. معاونت برنامه ریزی و منابع انسانی وزارت آموزش و پرورش دفتر بهبود كیفیت و راهبری استانداردها. ۱۳۸۱: ۵.
۵. خنیفر ح (مؤلف). درآمدی بر استاندارد و استانداردسازی در آموزش و پرورش. تهران. نشر آثار معاصر. ۱۳۸۲: ۵۰.
۶. خنیفر ح (مؤلف). درآمدی بر استاندارد و استانداردسازی در آموزش و پرورش. تهران. نشر آثار معاصر. ۱۳۸۲: ۵۰.
۷. سلطانی ا. (مؤلف). طراحی و برنامه ریزی بلند مدت آموزش عالی كشور به عنوان یك قلمرو حرفه ای (ایران ۱۴۰۰). اصفهان: انتشارات اركان. ۱۳۷۸: ۴۱.
۸. محب علی د، رحمان سرشت ح (مؤلفین). مدیریت استراتژیك (كاربردی). تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.۱۳۷۳: ۱.
۹. احمدی ر. نیاز به اصلاحات آموزشی. فصلنامه از دیگران. ۱۳۸۱: سال سوم. شماره۳: ۵۷.
۱۰. فتحیواجارگاه ك (مؤلف). مدرسه استاندارد. تهران: انتشارات فاخر. ۱۳۷۹: ۷.
۱۱. Midwifery Education Accreditation Council standards. Available from: http://www. meacschools. org/index. html.
۱۲.Avery M .The Evolution Of The Core Competencies For Bacic Midwifery Practice.The Journal of midwifery &womens Health۲۰۰۰&#۸۹۴; ۶ (۴۵): ۵۳۲-۵۳۵.
۱۳.Nursing council of Newzealand. Midwifery department handbook. ۲۰۰۰: ۲۶
۱۴.American College of Nurse-Midwives. Criteria for Accreditation of Education Programs in Nurse–Midwifery and midwifery with Guidline For Elaboration and Documentation of Accreditation Criteria. ۱۹۹۹: ۸-۴۴.
۱۵. Collge of Midwives of British Columbia. Education Program Approval.۲۰۰۳: ۱-۱۱.
۱۶. Australian College of Midwives Incorporated. Standards for the Accreditatrion of three year Bachelor of Midwifewry Programs. ۲۰۰۲: ۳-۲۹.
۱۷. Midwifery Education Accreditation Council. Midwifery Education Hand book. Section C. ۲۰۰۳: ۵-۱۰.
۱۸. Sanders f. standards for education. Available from: http://www.orst.edu/ accreditation/handbook/introduction/nwassoc.html.
۱۹.approval standards for midwifery education in BC. Available from: http://www. cmbc.bc.ca/docs/what is.htm.
۲۰. Accreditation midwifery in Austeralia Available from:http://www. dest. gov. au/ highered/nursing/pubs/midwifery/۱۶.htm.
۲۱. Nursing council of Newzealand. Programme Leading to Registration as a midwife Audit Tool.۲۰۰۲: ۱-۲۴.
۲۲- WHO sterategy for quality control and assurance in mid wifery Available from: http:// www.see-educoop.net/education
۲۳. Sanders f. standards for education. Available from: http://www.orst.edu/ accreditation/ handbook/introduction/nwassoc.html.
۲۴.Forutan H. Management in Medical Education.۲۰۰۲, Available from: http://www. atgci.org/hmdc/Management%۲۰in%۲۰Education.ppt.
Abstruct
Title: Investigating international management and organization standards in midwifery and proposing appropriate national standards.
Authors: Safdari. F, Hassanzahraie. R, Ehsanpour. S.
Introduction: Nowadays, it is essential to the educational systems to move toward effective and optimal education. The necessity of managerial and educational programs adaptation with professional improvement and standards is felt well.
Since midwifery education plays an important role in the public health improvement, this study has tried to determine international management and organization standards in midwifery education and also suggests appropriate national standards.
Methods: This was a Triangulation study conducted in ۲۰۰۳. The research samples consisted of managers of midwifery department with bachelor’s degree and also the members of the division of midwifery board who were selected by convenience and census sampling respectively.
In order to suggest domestic standards,data collection was performed during ۶ stages. After a vast research and collecting the standards of different countries through stages ۱-۳, the proposed area and standards were determined by experts in Isfahan University of Medical Sciences.
Through stages ۴-۷, Delphi method was used to take votes and finally resuls were analyzed via descriptive statistics.
Results: The findings of this study include ۲ distinct areas and ۳۷suggested standards for mission and goals(۱۳standards), management and organization (۲۴ standards).
Discussion: Extracting management and organization standards in midwifery education and suggesting appropriate national standards can help the planner to collect midwifery mission and goals. It is important for designing managing structure and finally for evaluation of management system in midwifery dicipline according to these standards.

منبع : مجله دانشکده پرستاری و مامایی