تاریخچه تلفن در ایران

‌● تلگراف
خبر اختراع جدید(تلگراف) توسط آقاخان نوری ،صدراعظم وقت ایران به ناصرالدین شاه رسید وتوجه وی راجلب نمود ومقررشد كه این دستگاه درایران مورد استفاده قرارگیرد .
دراسفندماه سال ۱۲۳۶ شمسی یعنی ۱۴ سال پس از مخابرهٔ اولین پیام تلگرافی ساموئل مورس ،سیستم تلگرافی زیرنظر علی میرزا اعتضاد السلطنه (وابستهٔ دربارقاجار) وبا همكاری رضا قلی خان الله باشی طبرستانی (رئیس وقت مدرسهٔ دارالفنون) بوسیلهٔ ” كرشش“ (یكی ازمعلمین اتریشی) باموفقیت آزمایش واین جمله مخابره شد:” منت خدای راعزّ وجلّ كه طاعتش موجب قربت است وبشكراندرش مزیدنعمت ….“
بلافاصله كارسیم كشی بین كاخ ارك تاباغ لاله زار درتهران شروع شد واین خط تلگرافی نیز درسال ۱۲۳۷ شمسی آغاز به كاركرد.
نخستین خط نسبتاً طولانی تلگراف درایران به فاصلهٔ ۳۰۰ كیلومتر درتیرماه سال ۱۲۳۸ شمسی بین تهران وچمن سلطانیه (اردوگاه تابستانی ناصرالدین شاه واقع درنزدیكی زنجان) دایر شد وشروع به كار كرد.
ارتباط تلگرافی تهران – تبریز درسال ۱۲۴۰ برقرار شد وسال بعد نیز خط تلگراف تهران – گیلان شروع به كار كرد.برای نخستین بار ارتباط تلگرافی ایران باروسیه از طریق اتصال خط تهران – تبریز با شبكه تلگرافی روسیه درسال ۱۳۴۲ برقرار شد وامپراطور روسیه وپادشاه ایران ،تلگرافهای شادباشی مبادله كردند.
درسال ۱۲۵۳ ادارهٔ تلگراف پس از جداشدن از وزارت علوم به وزارت تلگراف تبدیل شد.
● تلـفن
درسال ۱۲۶۵ شمسی مصادف با ۱۸۸۶ میلادی ،برای اولین بار درایران ،یك رشته سیم تلفن بین تهران وشاهزاده عبدالعظیم به طول ۷/۸ كیلومتر توسط بوآتال بلژیكی كه امتیاز راه آهن ری را داشت كشیده شد ولی درواقع مرحلهٔ دوم فن آوری مخابرات درتهران از سال ۱۲۶۸ شمسی یعنی ۱۳ سال پس ازاختراع تلفن با برقراری ارتباط تلفنی بین دو ایستگاه ماشین دودی تهران وشهرری آغازشد.
پس ازآن بین كامرانیه (شمیران) وعمارت وزارت جنگ درتهران وسپس بین مقرّ ییلاقی شاه قاجار (سلطنت آباد سابق) وعمارت سلطنتی تهران ارتباط تلفنی دایرشد.
وزارت تلگراف درسال ۱۲۸۷ شمسی با وزارت پست ادغام وبه نام وزارت پست وتلگراف نامگذاری شد.
درسال ۱۳۰۲ شمسی قراردادی برای احداث خطوط تلفنی زیرزمینی باشركت زیمنس وهالسكه منعقد شد وسه سال بعد درآبانماه ۱۳۰۵ شمسی تلفن خودكار جدید بر روی ۲۳۰۰ رشته كابل درمركز اكباتان آمادهٔ بهره برداری شد.
درسال ۱۳۰۸ شمسی امورتلفن نیز تحت نظر وزارت پست وتلگراف قرارگرفت وبه نام وزارت پست وتلگراف وتلفن نامگذاری شد.
مركزتلفن اكباتان درسال ۱۳۱۶ شمسی به ۶۰۰۰ شماره تلفن رسید ودوسال بعد بهره برداری شد ودر سال ۱۳۳۷ به ۱۳ هزار شماره توسعه یافت .
خطوط تلفن جدید (كاریر) نیز پس از شهریور۱۳۲۰ موردبهره برداری قرارگرفت وارتباط تلفنی بین تهران وسایر شهرها گسترش یافت ومراكز تلفنی تهران یكی پس ازدیگری تأسیس شد

منبع : بانک اطلاعات مهندسی برق