”آبه“ به دنبال نقش جهانی برای ژاپن

از سپتامبر سال گذشته که شینزو آبه به‌عنوان نخست‌زویر ژاپن منصوب شد، وی سفرهای بسیاری انجام داده است. او بلافاصله از چین و کره‌جنوبی که در زمان جونیچیرو کوایزومی - نخست‌وزیر سابق ژاپن - روابط تیره‌ای با ژاپن داشتند، دیدار کرد و در ماه ژانویه سال جاری به اروپا سفر کرد تا ژاپن را به‌عنوان کشوری دموکرات نشان دهد.
اخیراً نیز وی پس از دیدار از واشنگتن و مذاکره با جرج بوش رئیس‌جمهور آمریکا، به خاورمیانه که تأمین‌کننده بیش از سه‌چهارم نفت ژاپن است، سفر کرد. مقامات ارشد دولت ژاپن می‌گویند. سفرهای شینزو آبه مسیر مشخصی را به تصویر می‌کشد. در حالی‌که ائتلاف ژاپن با آمریکا، سیاست امنیتی ژاپن را استحکام می‌بخشد، شینزو آبه درصدد سوق دادن ژاپن به سمت مسیر قدرتمندتر و مستقلی است. به گفته یکی از مقامات ژاپن نقشی بزرگ را در آسیا ایفاء می‌کند و باید با دو قدرت مطرح یعنی چین و روسیه بر سر منابع، قدرت و حیثیت رقابت کند. او این سفر آبه به‌عنوان نخست‌وزیر ژاپن به واشنگتن و دیدار با جرج بوش رئیس‌جمهور آمریکا تحت‌تأثیر اظهارات ماه مارس وی در زمینه نقش ارتش ژاپن در دوره جنگ و اعمال فشار بر زنان و سوءاستفاده جنسی از آنان در جنگ قرار گرفت.
به‌طوری که اعتراضات جهانی، آبه را مجبور به نوعی عذرخواهی کرد. او عذرخواهی خود را برای بوش نیز تکرار کرد که وی نیز آن را پذیرفت. گویا که رئیس‌جمهور آمریکا از جانب قربانیان صحبت می‌کرد.
بوش سیاست شینزو آبه در خصوص برطرف‌سازی تیرگی روابط با همسایگان خود را که با دیدارهای کوایزومی از معبد یاسوکونی (معبد جنگ توکیو) تشدید شده بود، مورد تحسین قرار داد. در عین حال، آمریکا به همکاری و حتی رهبری چین در مواجهه با مسئله کره‌شمالی که در ماه اکتبر سال گذشته به‌عنوان یک کشور هسته‌ای مطرح شد، نیاز دارد و در درازمدت نیز قصد دارد چین را به‌عنوان یک ”شریک مسئول“ در نظام بین‌المللی وارد سازد و این هدف میسر نمی‌شود مگر آنکه ژاپن تیرگی روابط با همسایگان خود را برطرف سازد.
سیاست شینزو آبه بر پایه تأکید بر فعال‌تر بودن نقش کشورش بیش از پیش در گروه متحدان خود نیز مورد استقبال قرار گرفت. پس از آنکه آبه از سفر واشنگتن بازگشت، تارو آسو وزیر امور خارجه و فومیوکیوما وزیر دفاع ژاپن مذاکراتی را با کاندولیزا رایس و رابرت گیتس همتایان آمریکائی خود ترتیب دادند. آمریکائی‌ها با در نظر گرفتن موشک‌های هسته‌ای کره‌شمالی به دفاع و حمایت از ژاپن علیه هرگونه تهدید هسته‌ای و متعارف متعهد شدند که بازگوکننده حمایت چتر هسته‌ای آمریکا و ژاپن است.
آمریکا همچنین وعده داده است که دو سیستم ضدموشکی ساخت خود را در اختیار ژاپن قرار دهد و همچنین با در نظر گرفتن افزایش قدرت نظامی چین به مانند تهدید هسته‌ای کره‌شمالی، آمریکا حتی اعلام کرده که ممکن است جنگنده‌های اف - ۲۲ پیشرفته را نیز به ژاپن بفروشد. ژاپن از طریق افزایش همکاری‌های نظامی خود درصدد است قدرت دفاع از خود را ارتقاء بخشد، هر چند این امر با قانون اساسی ژاپن مغایرت دارد، به‌طوری که قدرت دفاع جمعی برخلاف مقررات این کشور است.
برای مثال ژاپن نمی‌تواند موشک‌های کره‌شمالی را که به سمت آمریکا نشانه رفته است، هدف قرار دهد و یا به حمله موشک‌های کره‌شمالی به یک کشتی آمریکائی واکنش نشان دهد. هر چند قبل از سفر آبه به آمریکا، دولت ژاپن تجدیدنظر در قوانین خود را اعلام کرد.
به‌رغم قانون دفاع از خود، شینزوآبه در تلاش برای اثبات این مطلب است که ژاپن می‌تواند نقش فعال‌تری را در امنیت جهان ایفاء کند. برای مثال می‌توان به حضور ۶۰۰ نیروی زمینی ژاپن که طی سال گذشته در عراق مستقر بودند، اما اجازه استفاده از اسلحه را نداشتند، اشاره کرد. در سوم ماه می که شصتمین سالگرد تدوین قانون اساسی را ژاپن بود آبه تجدیدنظر در قانون اساسی را از جمله بازنگری دربندی که ژاپن را صلحجو می‌نامد، پیشنهاد داد ژاپن در ارزش‌هائی نظیر بشردوستی، دموکراسی و قانون نیز نقش ایفاء می‌کند.
این کشور خواستار روابط نزدیکتر با هند به‌عنوان یک کشور دموکراتیک است و اخیراً نیز یک پیمان ائتلاف امنیتی با استرالیا به‌عنوان دومین متحد خود به امضاء رسانده است. تاروآسو وزیر امور خارجه ژاپن از ”منحنی آزادی و خوشبختی“ صحبت می‌کند که از ژاپن جریان پیدا می‌کند و یا گذر از هند به کشورهای میانه رو خاورمیانه و سرانجام به اروپا امتداد می‌یابد، اما روسیه و چین این سیاست ژاپن را در راستای مقابله با خود می‌پندارند.
در عین حال، سفر اخیر آبه به کشورهای خلیج‌فارس نشان داد که عملگرائی در دورنمای اظهارات ژاپن در خصوص گسترش دموکراسی نهفته است. در حالی‌که چین در حال انعقاد قراردادهای بزرگ انرژی در سراسر دنیا است، تلاش‌های ژاپن برای تأمین ذخایر نفتی طولانی‌مدت خود بی‌ثمر و بیهوده بوده است. در پائیز سال گذشته، دولت ایران به شدت ژاپن را تحت فشار قرار داد تا از میدان نفتی آزادگان صرف‌نظر نماید. میدانی که ژاپن در آن بسیار سرمایه‌گذاری کرده بود. کمی بعد نیز سهم ژاپن از پروژه گازی ساخالین - ۲ که دولت روسیه در آن وارد شد، کاهش یافت. امتیازات ژاپن در عربستان و کویت نیز از بین رفته است.
بنابراین آبه طی سفرهای اخیر خود درصدد احیاء مجدد منابع تأمین انرژی کشورش بود. به این منظور قراردادی بین عربستان و ژاپن به امضاء رسید که طی آن عربستان منابعی برای ژاپن در نظر می‌گیرد و در ازاء آن دولت ژاپن می‌تواند در مواقع اضطراری به آن دسترسی داشته باشد. در عین حال، بانک همکاری بین‌المللی ژاپن نیز اعلام کرد که یک میلیارد دلار به‌عنوان وام پیش‌پرداخت برای قراردادهای طولانی‌مدت نفتی به ابوظبی اختصاص داده است.
آبه طی سفرهای خود، میزبانان را با صحبت‌های ناخوشایند از دموکراسی آزرده نکرده، اما در عوض روابط چند جانبه و فعالتری را در منطقه از جمله پیشنهاد ایفاء نقش به‌عنوان یک میانجی بی‌طرف در کشمکش‌های میان اعراب و اسرائیل مطرح کرده است. سیاست وی که ترکیبی از ایده‌آلیسم و عمل‌گرائی است نیز جایگاه وی را در ژاپن مطمئن ساخته است، چنین به‌نظر می‌رسد که ادامه این سیاست به نفع او باشد. روزنامه نیکی دویلی ژاپن در این خصوص می‌نویسد: از زمان انتصاب شینزو آبه به‌عنوان نخست‌وزیر، برای اولین بار است که محبوبیت وی در ژاپن افزایش یافته است.

منبع: اکونومیست
ترجمه: رضا فروغی‌زاده

منبع : روزنامه آفتاب یزد