مناقشاتی تازه برای بازار جهانی نفت

بازار جهانی نفت هر چند که در سکوت به سر می برد و قیمت ها نیز تا حد نه چندان زیادی به عقب بازگشته اند اما همچنان تحلیلگران با نگرانی شاخص های اقتصادی نفت را مورد ارزیابی قرار می دهند.
به نظر می رسد باز هم نمی توان در انتظار آرامش برای بازار طلای سیاه بود. این می تواند بدترین خبر برای فعالان اقتصاد جهانی باشد که تحرکات خود را براساس تغییر و تحولات قیمتی نفت تنظیم می کنند. البته بهای ۶۳ دلاری برای هر بشکه نفت به هیچ وجه رقم خوبی نیست ولی وقتی تحلیلگران خاطرات دورانی را زنده می کنند که هر بشکه نفت در تالارهای رسمی تا ۷۲ دلار دست به دست می شد با لبخند از نفت ۶۳ دلاری صحبت می کنند.
این اما پایان ماجرا نیست به طور حتم تا روزهای آخر سال ۲۰۰۷ هر بشکه نفت می تواند حتی تا مرز ۱۰۰ دلار نیز بالا برود. این ادعا امروز از سوی بسیاری از صاحب نظران مطرح می شود. آنها بر این باورند که توسعه یافته ها باید کمربندها را سفت ببندند چون هنوز بازی به آخر نرسیده است و به زودی نفت ۱۰۰ دلاری روی دست اقتصاد جهانی می نشیند.
البته این نکته را نباید فراموش کرد که رویکرد این تحلیلگران مناقشات موجود بین ایران و کشورهای غربی است ولی از سوی دیگر هستند آگاهانی که می گویند به این زودی و یا شاید حتی هرگز درگیری هسته یی بین ایران با غرب آنقدر شدت پیدا نکند که بهای نفت به ارقام سه رقمی نزدیک شود. به باور این گروه از کارشناسان فعل و انفعالات اقتصادی در کنار رویکرد کشورهای خلیج فارس در رویارویی با ایران می تواند دلایل مهم تری برای گرانی نفت باشد.
فارغ از این موضوع باید پذیرفت که در حال حاضر بازار جهانی نفت تنش های روانی را مزمزه می کند این بدان معناست که اگر اتفاقات ناگواری هم برای مراودات جهانی رخ ندهد، قیمت ها به این زودی ها به عقب باز نمی گردند. چنین رویکردی تا حد زیادی جای خود را در محافل اقتصادی جهان باز کرده است تا حد ی که حتی خوش بین ها هم از نفت ۸۰ دلاری تا پایان امسال خبر می دهند.
گروهی از کارشناسان بین المللی در همین رابطه به پایگاه فوربس می گویند که اگر اوپک سقف تولید خود را افزایش ندهد، قیمت جهانی نفت امسال به بیش از ۸۰ دلار خواهد رسید. سازمان بین المللی انرژی در تازه ترین گزارش خود خواستار افزایش ۸ درصدی تولید نفت اوپک طی ماه های آینده شده است.
براساس این گزارش اگر اوپک طی شش ماه آینده میزان تولید خود را روزانه دو میلیون بشکه افزایش ندهد ذخایر انرژی کشورهای توسعه یافته به شدت کاهش خواهد یافت و این مساله افزایش چشمگیر قیمت نفت را در پی خواهد داشت. سازمان بین المللی انرژی در ادامه خاطرنشان می سازد؛ ذخایر بنزین امریکا به کمترین رقم خود طی ۱۶ سال اخیر رسیده است. نیجریه نیز هم اکنون با کاهش ۸۱۵ هزار بشکه از تولید نفت خود روبه رو است که این رقم ۲۸ درصد صادرات نفت این کشور را تشکیل می دهد.
سازمان بین المللی انرژی در گزارش ماهیانه خود خواستار افزایش ۳/۲ میلیون بشکه یی تولید نفت اوپک طی سه ماه چهارم امسال شده است. درخواست افزایش تولید اوپک در حالی مطرح می شود که برخی از وزرای نفت این سازمان بر این باورند که بازار نفت با مازاد عرضه ۲۰۰ هزار بشکه یی روبه رو است. اجلاس آتی اوپک ماه سپتامبر برگزار خواهد شد.
البته حالا دیگر همه می دادند که وابستگی قیمت های جهانی نفت به سطح تولیدات اوپک یک شوخی اقتصادی است ولی با این وجود همه چشم انتظارند تا اوپک پیچ تولیدات خود را باز کند. اتفاقی که به قول وزیر نفت قطر هرگز رخ نخواهد داد. او دیروز اعلام کرد که اوپک تولید خود را افزایش نخواهد داد.
بنابراین از این منظر باید در انتظار بالا رفتن شاخص ها تا مرز ۸۰ دلار بود. اما نگرانی اقتصادهای جهان در جای دیگری شکل گرفته است. دیروز آژانس بین المللی انرژی در تازه ترین گزارش خود نوشت که شیخ نشین های خلیج فارس در حال طراحی پروژه یی هستند تا با اجرای آن نفت خود را از طریق لوله و از کنار تنگه هرمز به بازارهای جهانی برسانند.
این مساله نشان می دهد که نفتی های خاورمیانه به شدت نگران آینده روابط میان ایران با کشورهای غربی هستند. برخی از مقام های ایرانی طی دو سال گذشته به آرامی از امکان ایران برای بستن تنگه هرمز سخن گفته اند و به نظر می رسد این نقطه عطف واهمه شیخ نشین ها برای ارسال نفت به بازارهای جهانی است.
در واقع آنها می خواهند تا دلفین دیگری را این بار در زمین های نفتی اجرا کنند، اگر تا به حال دلفین نام لوله های گازی بود، حالا دیگر می توان از دلفین نفتی یا همان کمربندی آهنی خبر داد که قرار است تنگه هرمز را محاصره کند. هر چند ایجاد لوله هایی با چنین مسافتی غیرممکن به نظر می رسد اما می تواند مناقشات تازه یی را برای بازارهای جهانی نفت به ارمغان بیاورد.
آژانس بین المللی انرژی می نویسد؛ کشورهای حاشیه خلیج فارس درحال بررسی پروژه خط لوله یی هستند که از عبور نفت از تنگه استراتژیک هرمز جلوگیری کند.
آژانس بین المللی انرژی (IEA) همچنین خاطرنشان می سازد که در میان کشورهای حاشیه خلیج فارس، امارات گام های نخستین را برای تضمین این که صادرات نفت از مسیر تنگه هرمز صورت نگیرد، برداشته است. این تنگه استراتژیک میان خلیج فارس و دریای عمان در کنترل ایران قرار دارد و میلیون ها بشکه نفت روزانه از طریق این مسیر به بازارهای بین المللی انتقال داده می شود.
آژانس بین المللی انرژی با این حال تاکید کرد تا زمانی که اجرای این سناریو محتمل تر نشود، همکاری میان کشورهای حاشیه خلیج فارس برای یافتن راهی برای این مساله محدود خواهد بود. امارات متحده عربی ماه گذشته قراردادی را با شرکت آلمانی ای.ال.اف برای احداث خط لوله ۳۶۰ کیلومتری از میدان حبشان تا بندر فجیره امضا کرده بود.
این خط لوله از ظرفیتی بالغ بر ۵/۱ میلیون بشکه در روز برخوردار است که این میزان در حدود ۵۰ درصد از ظرفیت تولید نفت امارات است و این کشور با اجرای این طرح به کاهش وابستگی خود به این تنگه ترانزیتی خواهد پرداخت. آژانس بین المللی انرژی در ادامه گزارش خود مدعی شد که تولیدکنندگان بزرگ نفت در حاشیه خلیج فارس به خوبی از ریسک هایی که توسط ایران بر صادرات نفتی شان وارد می شود، آگاهند. این گزارش با این حال تاکید می کند که پروژه های خط لوله بزرگ دیگر محدود خواهند بود که دلیل آن کمبودهای موجود برای تامین اعتبار این پروژه هاست. به گفته این آژانس از حدود
۴/۱۳ میلیون بشکه نفتی که روزانه از تنگه هرمز عبور می کند، تنها ۸/۲ تا ۳/۴ میلیون بشکه می تواند با توجه به توان موجود از مسیر دیگر صادر شود. به گزارش رویترز آژانس بین المللی انرژی پیش تر اعلام کرده بود که حدود ۱۶ تا ۱۷ میلیون بشکه از صادرات کشورهای حاشیه خلیج فارس روزانه از طریق دریا منتقل می شود، ولی این برآورد پیش از آن بود که اوپک تولید خود را کاهش دهد. براساس این گزارش درحالی که برنامه خط لوله دیگری برای عبور از خلیج فارس با ظرفیت ۵ میلیون بشکه در روز مطرح شده که از عراق شروع شده و به ساحل عمان می رسد، ولی تنش های سیاسی و نا آرامی های منطقه باعث شده که این پروژه پیچیده تر از برآوردهای اولیه به نظر برسد.
از سوی دیگر، عربستان سعودی به عنوان بزرگ ترین تولیدکننده نفت اوپک این امکان را دارد که با استفاده از خط لوله خود که تولید این کشور را به دریای سرخ متصل می کند، تنگه هرمز را دور بزند، ولی تنها چیزی حدود ۸/۴میلیون بشکه در روز (نیمی از تولید عربستان) امکان تغییر مسیر دارد.

منبع : روزنامه اعتماد