سیاه، سفید، خاکستری

«تونی بلر» نخست وزیر انگلیس كناره گیری خود را از رهبری حزب حاكم كارگر و در نتیجه نخست وزیری این كشور اعلام كرد.اعلام استعفای بلر از ریاست این حزب كه اكثریت را در پارلمان دارد، پس از نشست امروز هیات دولت در لندن و در سفر وی به حوزه انتخابیه نمایندگی وی در مجلس عوام انگلیس در «سجفیلد» صورت گرفت.بلر این را هم گفت كه در ۲۷ژوئن (۶تیرماه) رسما از نخست وزیری انگلیس كناره گیری خواهد كرد.بلر در سخنرانی به همین مناسبت دستاوردهای اقتصادی و اجتماعی دوره رهبری خود در حزب كارگر به ویژه در ۱۰سال نخست وزیری اش را برشمرد.
وی از همراهی دولت كارگری با آمریكا پس از ۱۱سپتامبر و حمله نظامی به افغانستان و عراق دفاع كرد و خلع صدام از قدرت را تصمیمی صحیح اما «تلخ و جنجال انگیز» نامید كه برای كشورش اتخاذ كرد.بلر با بیان اینكه انتظارات از وی هنگام پیروزی حزب كارگر در سال ۱۹۹۷ بسیار بالا بود، همچنین از ناكامی های دولت خود عذرخواهی كرد.
گزارش زیر نگاهی بر ۱۳سال رهبری حزب كارگر انگلیس توسط بلر دارد كه ده سال اخیر آن، نخست وزیری وی را نیز در بر می گیرد:در تابستان سال ۱۹۹۴و با مرگ ناگهانی و غافلگیركننده «جان اسمیت» رهبر كهنه كار حزب كارگر كه با یك دوره كوتاه سرپرستی و نبردی خفیف بر سر كسب قدرت در این حزب همراه بود، «آنتونی چارلز لینتون بلر» ۴۱ساله كه دست پرورده اسمیت محسوب می شد، در ژوئیه همان سال به عنوان رهبر حزب كارگر و اپوزیسیون اصلی در برابر دولت محافظه كار برگزیده شود.
در آن هنگام نزدیكترین رقیب حزبی بلر، «گوردون براون» بود كه ظاهرا با این تضمین شخصی كه در صورت پیروزی حزب كارگر در انتخابات دومین مقام مهم دولتی (وزارت دارایی) را برعهده گرفته و پس از یك دوره (به قولی هشت ساله) جانشین بلر شود، حاضر شد تا از گردونه رقابت با بلر جوان كناره گیری كند.طرفداران بلر همواره اظهارات هواداران براون درباره وجود چنین توافق و تضمینی را تكذیب كرده اند.
انتخاب بلر جوان و كم تجربه به جای اسمیت پر توان و كار كشته ریسكی جدی از سوی رهبری حزب كارگر بود، اقدامی كه احتمالا در كوتاه مدت به زیان حزب تمام می شد، ولی ممكن بود بر روی موفقیت بلند مدت آن سرمایه گذاری كرد.
با این وجود كمتر كسی بود كه فكر كند بلر در مدتی كمتر از سه سال (دو سال و ۱۰ماه) جان میجر و محافظه كاران را از سریر قدرت به پایین كشیده و نام خود را به عنوان یكی از جوانترین نخست وزیران تاریخ بریتانیا و تنها كسی كه توانسته حزب كارگر را سه بار متوالی در انتخابات سراسری به پیروزی برساند در تاریخ ثبت كند.پیروزی تاریخی حزب كارگر در انتخابات سراسری در دوم ماه می سال ۱۹۹۷ حاصل تركیبی از اقتدار نسل جوان رهبری حزب كارگر نوین و تداوم انحطاط و ضعف محافظه كاران و نبرد قدرت بین سران آن حزب در دوره رهبری میجر به شمار می رفت.چهار سال اول نخست وزیری بلر بیش و كم به دوره هر نخست وزیر سنتی از حزب كارگر شبیه بود.
در این دوره بلر ضمن آن كه توانست با حفظ محبوبیت خود در زمینه های مختلف آموزشی، اجتماعی و اقتصادی محبوبیت خود را حفظ كند، توانست یك بار دیگر در هفتم ژوئن سال ۲۰۰۱نه تنها شكست سختی بر رقیب زخم خورده محافظه كار خود وارد كند، بلكه موجب سرنگونی «ویلیام هیگ» از رهبری آن حزب شود.
محافظه كاران هیگ را به رهبری انتخاب كرده بودند كه تابوی سنت گرایی و روی آوردن به افراد مسن را شكسته و با پیروی از الگوی حزب كارگر برای كسب پیروزی به جوانان بها بدهد.پس از این شكست تاكنون حزب محافظه كار با یك شكست دیگر در سال،۲۰۰۵ سه رهبر دیگر به نام های «ایان دانكن اسمیت»، «مایكل هاوارد» و «دیوید كامرون» را تجربه كرده و هنوز امیدوار است كه با این تغییر رهبری مقدمات شكست حزب كارگر در انتخابات سراسری را فراهم كند.دومین دوره نخست وزیری بلر كه از تابستان ۲۰۰۱آغاز شد، با وقوع حوادث ۱۱سپتامبر و آغاز به اصطلاح جنگ آمریكا با تروریسم توأم شد.
این حوادث نه تنها مسیر حكومت حزب كارگر و بلر كه مسیر جهان را به كلی تغییر داد.حزب كارگر قبلا طی دهه های هشتاد و نود قرن بیستم تحت تاثیر شكست های پیاپی انتخاباتی و فروپاشی اردوگاه سوسیالیستی اروپای شرقی و اتحاد جماهیر شوروی، در هنجارهاوآموزه های چپ گرایانه اقتصادی، اجتماعی و سیاسی خود تجدید نظر كرده بود، ولی ۱۱سپتامبر و لشكركشی های جهانی آمریكا به رهبری «جورج بوش» یك بزنگاه تاریخی مهم برای بلر و حزب كارگر ایجاد كرد.بلر و متحدانش در یك تصمیم گیری سرنوشت ساز منافع خود را با منافع راهبردی آمریكا گره زدند و تصمیم گرفتند تا با پشت كردن به ارزش های گذشته خود یا تلاش كنند تا اتحادیه اروپا را نیز متحد آمریكا كرده و یا از اروپا نیز به سود آمریكا دل بكنند.از این زمان بود كه به قول «كن لیوینگستون» شهردار منتخب لندن، دولت چپ گرا و كارگری بلر به راست گرا و محافظه كارترین دولت تاریخ بریتانیا مبدل شد.
تا این زمان در عرصه سیاست و حكومت داخلی، بلر به توفیقات زیادی دست یافته بود و سوای شكست خفت بار در برابر ابتكار شخصی لیوینگستون در انتخابات شهرداری لندن در اغلب موارد با موفقیت از كارزارهای مختلف بیرون آمده بود.در نگاهی كلی و اجمالی می توان گفت كه سیاست داخلی بلر در زمینه های مختلفی از قبیل اشتغال، آموزش، فرهنگ و بهداشت با وجود نقایص جدی از قبیل مشكلات مالی و اجرایی نظام بهداشت ملی، آغاز اخذ شهریه از دانشجویان داخلی و افزایش فاصله طبقاتی بین اقشار دارا و ندار، مثبت بوده و بریتانیا در دهه گذشته كارنامه نسبتا قابل دفاعی از این جهات داشته است.
از دیگر جنبه های مثبت و قابل دفاع سیاست دولت بلر در یك دهه گذشته، دغدغه همیشگی و تلاش جدی وی برای حل مسالمت آمیز مساله صلح و تقسیم قدرت بین جناح های مختلف در ایرلند شمالی از معاهده «گودفرایدی» است كه با وجود فراز و نشیب های فراوان، در هفته گذشته مرحله پایانی خود را شاهد بود.
ولی آن چه كه موجب قضاوت تلخ و زشت تاریخ نسبت به دولت بلر خواهد شد، مساله سیاست خارجی وی بوده است.مخالفان داخلی و خارجی سیاست های بلر معتقدند كه از آغاز دوره دوم نخست وزیری وی در سال ۲۰۰۱تاكنون، وی به طور كامل پیرو كامل سیاست های خاورمیانه ای آمریكا شده و در حوادث افغانستان، عراق، فلسطین و لبنان، از مواضع سنتی و مستقل كارگری فاصله گرفته و كاملا خود و كشورش را در اختیارنو محافظه كاران جنگ طلب آمریكایی قرار داده است.
گفتنی است كه بلر از ابتدای انتخاب به عنوان رهبر حزب كارگر به عضویت انجمن پارلمانی دوستان اسراییل درآمد و از این طریق ناقض چهره حزب كارگر به عنوان واسطه بی طرف صلح خاورمیانه شد.در همین ارتباط انتخاب «لرد مایكل لیوی» چهره سرشناس حامی اسراییل در حزب كارگر به عنوان فرستاده مخصوص بلر در مساله صلح خاورمیانه بیش از پیش ناقض بی طرفی ابتكار صلح بریتانیا در این منطقه شد.
لیوی بارها در سخنان خود از بلر به خاطر «حمایت قوی و متعهدانه وی از دولت اسراییل» تجلیل كرده است.بلر و حامیان وی معتقدند كه آمریكا تحت هر شرایطی متحد اصلی و طبیعی بریتانیا در جهان است و دوری گزیدن لندن از سیاست های واشنگتن به معنمای خودكشی سیاسی و تدریجی است.با این همه یكی از انتقادات جدی كه در همین خصوص به بلر و دولت او وارد می شود، دوستی عمیقتر وی با بوش جمهوریخواه در مقایسه با «بیل كلینتون» دموكرات است كه قاعدتا و بر اساس آموزه ها و رفتار سیاسی باید نزدیكی بیشتری با مواضع حزب كارگر داشته باشد.
در دوره اول نخست وزیری بلر كه عمدتا با ریاست جمهوری كلینتون همزمان بود، سیاست خارجی و دخالت های بین المللی بریتانیا از كوزوو گرفته تا سیرالئون و تیمور شرقی با حمایت جهانی مواجه شد و وجهه نسبتا مثبتی برای لندن به ارمغان آورد.بلر كسی بود كه در نخستین ماه های روی كار آمدنش در سال ۱۹۹۷در یك سخنرانی صریحا عنوان كرد كه می خواهد رهبر نخستین نسل از سیاستمدارانی باشد كه فرزندانش را به جنگ نمی فرستد.
با این پس زمینه و شعارهای اولیه و همچنین سابقه تاریخی ضد جنگ حزب كارگر، طبیعی است كه سیاست خارجی جنگ طلبانه و حامی آمریكای بلر به «چشم اسفندیار» وی تبدیل شده و ضمن قربانی كردن دو وزیر خارجه منتقد وی (رابین كوك و جك استراو) به مرور تعداد زیادی از همگامان و همفكران دیگر حزبی بلر نیز از وی و حزب كارگر روگردان شوند.گفته می شود كه رابین كوك به دلیل سیاست آمریكا- محور بلر، بركنار و استراو به دلیل مخالفت با سیاست خشن آمریكا و بریتانیا در برابر ایران كنار گذارده شد.
در یك سال اخیر مساله اخذ كمك مالی یا وام از سرمایه داران سرشناس از طرف حزب كارگر در ازای اعطای القاب سلطنتی و كرسی مجلس لردها نیز بر مشكلات خارجی و داخلی بلر افزوده شده است.این مساله علاوه بر آن كه از محبوبیت حزب كارگر به شدت كاسته، خطر پیگیری قضایی و تحت تعقیب قرار گرفتن جدی از سوی پلیس را برای بلر و یاران نزدیكش مطرح كرده است.
جنگ متحدان آمریكا علیه تروریسم و به خصوص مناقشه های افغانستان و عراق در پنج تا شش سال اخیر كل قضاوت عمومی درباره بلر را تحت الشعاع قرار داده و تاریك كرده است. استعفای امروز بلر از رهبری حزب كارگر اولین گام برای تشكیل مجمع انتخاباتی این حزب با دستوركار گزینش یك رهبر جدید بود.به گزارش ایرنا این مجمع در دوره ای ۷هفته ای روند انتخاب رهبر جدید این حزب كه مسوولیت نخست وزیری انگلیس را نیز بر عهده خواهد داشت، به اجرا می گذارد.نمایندگان حزب كارگر در مجلس عوام،اعضای حوزه های انتخابیه و اتحادیه های كارگری اعضای این مجمع را تشكیل می دهند.
روند ۵۰روزه انتخاب رهبر جدید حزب كارگر تا ۲۰ژوئن (۳۰تیر) به طول می انجامد و بلر تا آن زمان با وجود كناره گیری از رهبری این حزب، همچنان نخست وزیر انگلیس باقی خواهد ماند.این فرصت زمانی به وی اجازه می دهد تا در همایش سران هشت كشور صنعتی جهان در آلمان با رهبران این كشورها وداع كرده و همچنین در نشست سران اتحادیه اروپا در بروكسل شركت كند.اكنون كه گوردون براون برای تصدی سمت رهبری حزب كارگر و نخست وزیری انگلیس اعلام آمادگی كرده و با توجه به اینكه رقیب جدی در برابر وی مطرح نیست، احتمال داده می شود براون به صورت قطعی این مناصب را بر عهده بگیرد.تاكنون «مایكل میچر» وزیر سابق محیط زیست و «جان مك دانل» از نمایندگان ضد جنگ حزب كارگر در مجلس عوام برای رقابت با براون بر سر رهبری حزب حاكم كارگر ابراز آمادگی كرده اند.
با این وجود، شنیده می شود این دو به توافق رسیده اند كه تنها یكی از آنان در روند انتخابات به رقابت با براون بپردازد زیرا هر فرد برای قطعیت نامزدی، نیازمند جلب حمایت حداقل ۴۵نماینده حزب از مجلس عوام است.پس از قطعی شدن اسامی نامزدهای بدست گرفتن رهبری حزب كارگر، برگه های انتخاباتی بین ۳۸۰نماینده حزب كارگر در مجلس عوام، ۲۰۰هزار عضو این حزب و بیش از سه میلیون اعضای اتحادیه های كارگری توزیع خواهد شد تا این افراد نامزد مورد حمایت خود را انتخاب كنند.
از هم اكنون پیش بینی هایی درباره تغییرات عمده در هیات دولت انگلیس به ویژه حوزه سیاست خارجی و وزارت كشور پس از روی كار آمدن براون شنیده می شود.بلر پس از استعفا از رهبری حزب و تحویل سمت نخست وزیری به عنوان نماینده حزب كارگر در مجلس عوام از حوزه سجفلید به فعالیت سیاسی خود ادامه خواهد داد. در برخی گمانه زنی های رسانه ای، آینده حرفه ای وی در حوزه فعالیتهای سیاسی بین المللی گزارش شده است.

منبع : روزنامه ابرار