سازمان کنفرانس اسلامی و آینده پیش رو

از جمله کار هایی که می توان در راستای انسجام و اتحاد بیشتر در میان کشور های اسلامی صورت داد ، ایجاد بازار مشترک اسلامی ، ایجاد مراکز تلوزیونی و رسانه ای مشترک ، ایجاد مراکز دانشگاهی و علمی مشترک تبادل فناوری میان کشور های اسلامی ، و گسترش راه های ارتباطی و مواصلاتی میان کشورهای اسلامی و از همه مهم تر دولت های اسلامی به جا ی اینکه در صدد با شند تا روابط خود را بر اساس روابط نابرابر با غرب بر قرار کنند ، با ملت های خود به ارتباط نزدیکی بیشتری برقرار کنند.
● اشاره:
سازمان کنفرانس اسلامی به عنوان یک نهاد بین المللی اسلامی که دارا ی اعتباری جهانی است امروزه به عنوان بزرگترین جامعه کشورهای مسلمان در جهان قلمداد می شود . در زمانی که جهان اسلام آماج تهمت ها و افتراها یی همچون تروریسم قرار گرفته است و غرب کشورهای اسلامی را یکی پس ازدیگری مورد حملات بی امان نظامی و فرهنگی قرار داده و کشور های عراق و افغانستان در آتش کینه و عداوت جهانخواران درحال سوختن است وجود نیرو یا سازمانی فرا ملی که هدف آن اتحاد امت اسلام باشد لازم و ضروری می نماید. سازمان کنفرانس اسلامی هم اكنون با داشتن ۵۷ كشور مسلمان عضو، ۷۴ درصد ذخایر نفت شناخته شده جهان و ۵۰ درصد ذخایر گاز جهان وبا در اختیار داشتن تنگه ها وآ براهه ها و کلا ۲۰ درصد از مناطق آبی و خاکی مهم جهان ،و ۵/۱ میلیارد جمعیت، ازپتانسیل بسیار بالایی در معادلات جهانی برخوردار است .این سازمان می تواند به عنوان یک عامل مهم برای همبستگی و اعاده مجد و عظمت امت اسلام به صورت یك كل واحد دورنمای بسیار روشنی برای دنیای اسلام رقم بزند.
● مقدمه
کشورهای مسلمان عضو سازمان كنفرانس اسلامی که تعداد آنها به ۵۷ کشور می رسد، اکنون نزدیک به یک سوم تعداد کشور های عضو سازمان ملل را به خود اختصاص داده اند و این در حالی است میزان زیادی از مناطق استراتژیک جهان در قلمرو این کشور ها قرار دارد.به طوری که مرز جهان اسلام از سواحل آفریقای شمالی در اقیانوس اطلس تا شرق اندونزی امتداد می یابد. ۷۴ دصد ذخایر شناخته شده نفت جهان و ۵۰ درصد ذخایر گازی، ۲۰ دصد از گستره آبی و خاکی جهان ،۳۵دصدقلع،۲۰ درصد پنبه جهان و... در کشورهای اسلامی قرار دارد . حجم مبادلات کشور های اسلامی در سال ۱۳۸۳ بالغ بر ۸۰۰میلیارد دلار بوده است که قطعا با رشد زیادی که قیمت نفت در طی سالیان اخیر داشته است، این میزان بسیار بالاتر از این مقدار است. از سوی دیگر خاستگاه قدیمی ترین تمدن ها مانند سومر و اکد و عیلام و مصر و ایران و اسلام در این کشور ها قرار دارد . جمعیتی معادل یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون نفر که در اقصی نقاط این کره خاکی ساکن هستند را مسلمانان تشکیل می دهند. یعنی میزانی معادل یک چهارم جمعیت جهان به مسلمانان تعلق دارد با توجه به چنین پتانسیل های موجود در جهان اسلام و شرایط جهانی که امروزه حاکم است نقش و جایگاه سازمان کنفرانس اسلامی بیش از پیش برجسته تر می شود.
● پیدایش سازمان کنفرانس سلامی
تاریخ اسلام منبع الهام اندیشمندان مسلمان و مایه حركت در میان نیرو های سیاسی جوامع اسلامی است .. اعتقاد به اتحاد كه از هنگام ظهور اسلام درشبه جزیره عربستان به عنوان یك اندیشه در جوامع اسلامی حاكم بودکه از ارزش های سیاسی ریشه می گیرد و پایه ای دینی دارد . در واقع ، قرآن كریم راهنمای جاودانه مسلمانان شامل اشارات و تصریحاتی است كه ارزش های سیاسی خاصی را در این زمینه منعكس می سازد. برای نمونه می توان به این آیه توجه كرد: و اعتصموا بحبل الله جمیعا و لا تفرقوا:" به ریسمان الهی چنگ زنید و متفرق نشوید"( ۱)
عواملی که سبب نضج گرفتن ایده سازمانی اسلامی شد را می توان به شکل زیر بر شمرد:
شكست مسلمانان در سال ۱۹۴۸ در فلسطین و تاسیس دولت صهیونیستی ؛ تاسیس كشور اسلامی پاكستان در بخش مسلمان نشین شبه قاره هند ؛ آغاز عصر استعمار زدایی و استقلال تدریجی كشور های اسلامی ؛ ظهور ناسیونالیسم به عنوان یك نیروی بزرگ سیاسی ؛ شكست اعراب از اسراییل در جنگ شش روزه و آتش سوزی در مسجد الاقصی توسط صهیونیست ها .
البته در همین راستا در سال ۱۹۵۲ كشور های مصر و عربستان و پاكستان كنفرانسی راتحت عنوان " كنفرانس عمومی اسلامی" تشكیل دادند ( ۲ )
در طی سال های دهه ۱۹۷۰ به بعد دو جریان سیاسی در خاورمیانه ایجاد شد. این دو جریان یکی مربوط به رژیم پهلوی و تلاش در جهت تثبیت موقعیت خود در منطقه خاور میانه بود . شاه در صدد بود برای اینکه بتواند از وضعیتی که در کشورهای عربی به سبب وجود جمال عبدالناصر و تز وحدت عربی وی ایجاد شده بود کمال استفاده را بکند. در این میان با آغاز تنش و اختلاف میان سوریه و عراق شاه پیشنهاد داد که مجمعی از کشور های اسلامی برای میانجی گری در زمینه رفع اختلاف میان سوریه و عراق در تهران گرد هم آیند که با مخالفت های عربستان با شکست مواجه شد . (۳)
در مراسم حج سال ۱۹۶۰ ملک سعود پادشاه عربستان دستور داد تا کنفرانسی با وجود شخصیت های بزرگ اسلامی برای تبلیغ اسلام شرح اصول و تفسیر تعالیم آن و مبارزه با عقاید ضد اسلامی و جستجوی راه حلی برای مشکلات جهان اسلام تشکیل شود . این کنفرانس در همان سال برگزار شد و شرکت کنندگان خواستار یک سازمان بین المللی اسلامی شدند به همین دلیل برای تشکیل کنفرانس اسلامی ملک فیصل به کشورهای گوناگونی سفر کردو از سران آنها برای شرکت در کنفرانس دعوت به عمل آورد . (۴ )
به هرحال مهم ترین عامل در تشکیل سازمان کنفرانس اسلامی را باید به فلسطین اختصاص داد . آتش سوزی در مسجد الاقصی در سال ۱۹۶۹ که در پی اشغال بیت المقدس به دست صهیونیست ها صورت گرفت فرصت بسیار مناسبی برای تشکیل سازمان کنفرانس اسلامی تلقی شد. تا اینکه سرانجا م در ۲۲ سپتامبر ۱۹۶۹ سران ۲۶ کشور اسلامی درشهر رباط پایتخت کشور مراکش گرد هم آمدند و موجودیت این کنفرانس را اعلام کردند (۵)
به هر روی سازمان کنفرانس اسلامی به طور رسمی در می ۱۹۷۱ تاسیس شد (۶) سازمان کنفرانس اسلامی دارای ۵۷ عضو می باشد و جالب اینکه روسیه نیز به عنوان کشوری که داردی جمعیت زیادی مسلمان است پیشنهاد داد که به عنوان عضو ناظر دراین سازمان شرکت کند. اعضای سازمان کنفرانس اسلامی در گروه های کشور های عربی و افریقایی و آ سیایی تقسیم می شوند و کشور آلبانی تنها کشور اروپایی عضو سازمان سورینام نیز تنها کشور مسلمان در قاره آمریکا می باشد.
● اهداف سازمان کنفرانس اسلامی
اهداف سازمان کنفرانس اسلامی که در منشور آن در سال ۱۹۷۲ به تصویب رسیده است چنین اعلام شده است:
۱) پیشبرد اهداف اسلامی میان دولت های عضو
۲) تحکیم همکاری میان دولت های عضو در زمینه های در زمینه های اقتصادی ،اجتماعی و فرهنگی علمی و دیگر امور حیاتی و ترتیب مشاوره ها میان دولت های عضو که در سازمان های بین المللی قرار دارند.
۳) تلاش برای حذف جداسازی و تبعیض نژادی و رفع استعمار در همه اشکال آن.
۴) دست زدن به اقدامات لازم جهت پشتیبانی از صلح و امنیت بین المللی بر پایه عدالت.
۵) هماهنگ سازی همه کوشش ها برای حراست از اماکن مقدس و پشتیبانی از نبرد مردم فلسطین و کمک به آنها برای استیفای حقوقشان و آزادی سرزمینشان
۶) تقویت نبرد همه مسلمانان در خصوص حفاظت از منزلت ، استقلال وحقوق ملی آنها.
۷) آفرینش فضای مناسب برای بهبود و همکاری و تفاهم میان دولتها ی عضو و دیگر کشور ها.
● ارکان سازمان کنفرانس اسلامی
سازمان کنفرانس اسلامی از سه رکن تشکیل شده است:
ـ کنفرانس سران که هر سه سال یک بار تشکیل می شود
کنفرانس وزرای خارجه که هر سال تشکیل می شود
دبیرخانه: که ارگان اجرایی کنفرانس است و دبیرکل رییس آن است . دبیرکل نیز به نوبه خود از سوی کنفرانس وزرای خارجه برای مدت یک دوره چهار ساله انتخاب می شود.
البته اجلاس پنجم سران کنفرانس اسلامی که در کویت تشکیل گردید در سال ۱۹۷۸طی قطعنامه ای ایجاد "دیوان بین المللی عدل اسلامی "را به عنوان رکن چهارم سازمان كنفرانس اسلامی تصویب کرد اما هیچ گاه شكل عملی به خود نگرفت .(۷)
مقر دبیرخانه سازمان كنفرانس اسلامی به موجب منشور آن در شهر بیت المقدس است ولی تا هنگام رفع اشغال این شهر از سوی صهیونیست ها، شهر جده در عربستان سعودی به طور موقت مقر دبیر خانه خواهد بود.(۸) انتخاب كاركنان سازمان بسته به شرایطی است ، از جمله اینكه خود و همسرانشان مسلمان بوده و دارای ملیت یكی از كشورهای سازمان کنفرانس اسلامی باشند .
● ارگان ها و كمیته های تخصصی سازمان كنفرانس اسلامی
بانك توسعه اسلامی، اتحادیه بین المللی بانك های اسلامی ،آژانس خبرگزاری اسلامی، صندوق همبستگی اسلامی ،كمیته قدس :مسئول به اجرا گذاشتن قطعنامه های سازمان كنفرانس اسلامی در باره موقعیت قدس است. این كمیته در واكنش تعرض صهیونیست ها به بیت المقدس و دیگر اماكن مقدس در سال ۱۹۷۵ تشكیل شد. كمیته دائم همكاری اقتصادی و بازرگانی. كمیته دائم امر فرهنگی و اطلاعاتی كمیته دائم تكنولوژیك و جمعیت هلال احمر .
فعالیت های سازمان كنفرانس اسلامی در ابعاد مختلفی صورت می گیرد. زمینه هایی مانند مسائل اقتصادی ، فرهنگی ، بشر دوستانه و سیاسی را می توان نام برد .
در زمینه فرهنگی ، سازمان به امر آموزش و پرورش در جوامع اسلامی توجه ویژه ای مبذول می دارد. ایجاد دانشگاه های اسلامی در نیجریه و اوگاندا، ترتیب برگزاری همایش هایی در باره ابعاد گوناگون اسلام، آشنایی با فرهنگ های ملل مسلمان و تشویق گفتگو با دیگر ادیان الهی از جمله برنامه های سازمان كنفرانس اسلامی است .
در زمینه كمك های بشر دوستانه به جوامع اسلامی كه از جنگ و بلایای طبیعی متاثر می شوند با همكاری سازمان ملل كمك هایی ار ارائه می دهد . اما در این میان فعال ترین بخش از سازمان كنفرانس اسلامی را باید در امور سیاسی جستجو كرد.
● ایران و سازمان كنفرانس اسلامی
بی شك ایران یكی از كشورهای مهم در جهان اسلام به شمار می رود چنانكه نظرات ایران در بیشتر موارد در باره مسائل جهان اسلام از سوی كشور های اسلامی لحاظ می گردد. ایران خود به عنوان یكی از كشور های موسس سازمان كنفرانس اسلامی می باشد و هم اكنو ن در این سازمان مشاركت فعال دارد.
در دوران اولیه تشکیل این سازمان یعنی در دهه ۷۰ میلادی ایران در این سازمان نقش فعالی را ایفا می کرد . در این دوره هنوز برخی کشورهای انقلابی عرب به عضویت سازمان در نیامده بودند برخی از این کشور ها مانند سوریه و عراق و یمن جنوبی در اجلاس سازمان حضور نمی یافتند و عده ای همانند مصر و سودان نیز با نارضایتی و انتقاد اجلاس سران را دنبال می کردند. در اجلاس اولیه وزیران خارجه، کشورهای انقلابی پیش نویس قطعنامه ای را تهیه کردند که به موجب آن از همه کشور های اسلامی خواسته می شد تا روابط اقتصادی و دیپلماتیک خود را با اسراییل قطع کنند این امر مورد مخالفت حکومت های حامی غرب به ویژه ایران قرار گرفت و به تصویب نرسید ( ۹ ) اما در اجلاس چهارم وزرای خارجه(۱۹۷۳) کشور های تندرو مخالف غرب به شکل فعالانه تری در اجلاس شرکت کردند و در این زمان ایران چون حکومتی حامی منافع غرب و اسراییل در منطقه بود از اجلا کناره گیری کرد و روابط ایران با سازمان کنفرانس اسلامی وارد دورانی از رکود و سکون شد که تا پایان عمر حکومت شاهنشاهی ادامه یافت .همچنین مواضع ایران در جنگ اعراب و اسراییل ، ایران را هرچه بیشتر از سازمان کنفرانس اسلامی دور کرد . (۱۰) . بنابر این در طی این دوران ایران در هیچ یک از اجلاس های رسمی این سازمان شرکت فعال نداشت و میزبان هیچ یک از اجلاس های رسمی این سازمان نیز نشدو هیچ تلاش جدی برای استقرار نهاد های وابسته به این سازمان در ایران نشد (۱۱ )با پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی دور جدیدی از روابط میان سازمان کنفرانس اسلامی و کشورمان پدیدار گشت. از یک سو این انقلاب در تضاد با منافع کشور های طرفدار غرب بو که دارای نفوذ بسیاری در سازمان کنفرانس اسلامی بودند و از سوی دیگر با آغاز جنگ تحمیلی عراق علیه ایران و عدم توفیق سازمان در مقابله با این جنگ سازمان را با چالش جدی مواجه کرد.
پیروزی انقلاب اسلامی ایران ،کشور های محافظه کار و سنتی را با مشکل مواجه می کرد و با تمام قدرت ، تفکر جدیدی برای فراخواندن مسلمانان به وحدت اسلامی مطرح کرد انقلاب ایران خواهان یک سیاست خارجی مستقل(نه شرقی نه غربی )برای خودو سایر کشور های مسلمان بوده و با هر گونه نفوذ شرق و غرب در خاورمیانه و سازمان های بین المللی مخالف بود .(۱۲)
از آغاز انقلاب اسلامی تا شروع جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، کشورمان حضوری نسبتا فعال در اجلاس ها ی کنفرانس اسلامی داشت و برخورد سازمان با انقلاب اسلامی احترام آمیز بود .در همین زمان در طی جریان تسخیر سفارت امریکا توسط دانشجویان پیرو خط امام و ایجاد مناقشه میان ایران و امریکا ، سازمان کنفرانس اسلامی طی قطعنامه ای با عنوان " فشار های خارجی علیه جمهوری اسلامی ایران از سوی ایالات متحده" به تصویب رسید در این قطعنامه ، مخالفت قاطع سازمان با هرگونه تهدید و استفاده از زور ، فشار ،دخالت و یا اعمال مجازات های داخلی در مورد جمهوری اسلامی ایران بیان گردید. (۱۳)
همچنین در اجلاس یازدهم وزرای خارجه کشور های اسلامی که در سال ۱۹۸۰ در اسلام آباد تشکیل شد قطعنامه مستقلی تحت عنوان " تجاوز آمریکا به جمهوری اسلامی ایران" تجاوز نیروهای امریکایی در جریان عملیات طبس به شدت محکوم گردید و با جمهوری اسلامی ایران و مردم آن ، در تلاششان به منظور تاسیس کشور مستقل و اسلامی که الهام گرفته از تعالیم اسلامی باشد ، اعلام همبستگی گردید. به نظر می رسد آنچه سازمان را وادار به چنین موضع گیری هایی ساخت فشار ناشی از پیروزی انقلاب اسلامی بر اعضای با نفوذ ، در خود سازمان بود زیرا رفتاری غیر از این می توانست به اعتبار سازمان و اعضای با نفوذ آن در میان ملل منطقه لطمه بزند. (۱۴)
با آغاز جنگ تحمیلی عراق علیه ایران شکنندگی سازمان در برابر این مساله به اثبات رسید . در جریان این جنگ نه تنها تلاش های سازمان برای حل و فصل بحران ، نتیجه ای جدی در پی نداشت ، بلکه سازمان با زیر پا گذاشتن بی طرفی ، اصول و اهداف منشور سازمان را نقض کرد . سازمان تنها چند روز پس از آغاز جنگ ۲۶ سپتامبر ۱۹۸۰ ، اجلاس اضطراری با حضور وزیران خارجه کشور های اسلامی در نیو یورک تشکیل داد و کمیته ای تحت عنوان " کمیته حسن نیت " ایجاد شد . در اجلاس سوم سران اسلامی در طائف عربستان قطعنامه مستقلی در باره جنگ ایران و عراق به تصویب رسید و در حالی که هنوز بخش های زیادی از ایران در اشغال عراق بود ، بدون درخواست از طرفین برای عقب نشینی به مرزهای خود ، از دو طرف خواست تا آتش بس فوری را بپذیرند (۱۵) و این در حالی بود که در سال های بعد که نیروهای ایران به عراق نفوذ کرده بودند و قسمت هایی از این کشور را در تصرف داشتند ، تازه سازمان یادش آمده بود که باید نیروهای دوطرف به مرزهای بین المللی خود عقب نشینی کنند!!! .
در اجلاس دوازدهم وزرای خارجه کشور های اسلامی که در بغداد برگزار شد ، صدام حسین ایران را مسئول جنگ دانست و سازمان در یک جانبداری آشکار از متجاوز ،این نکته را عینا در بیانیه نهایی خود منعکس ساخت . در واقع ایران در طول سالهای جنگ ارتباط خود را با سازمان به حداقل کاهش داد.
پس از پایان جنگ تحمیلی عراق علیه ایران ، فصل جدیدی در روابط ایران و سازمان کنفرانس اسلامی گشوده شد. چون علت اصلی کاهش مناسبات با سازمان که همانا جنگ تحمیلی بود از بین رفته بود و از سوی دیگر با فروپاشی شوروی سابق تعدا د زیادی از کشور های تازه استقلال یافته ایجاد شدند که اکثر آنها اولا مسلمان بودند و ثانیا در حوزه تمدن ایران قرار داشتند و در این راستا ایران می توانست نقش بسیار مهمی هم در خود سازمان کنفرانس اسلامی و هم در منطقه قفقاز و آسیای میانه ایفاکند. همچنین با حمله عراق به کویت و اشغال این کشور مو قعیت کشور های عرب در سازمان تنزل کرد و نقش ایران پر رنگ تر شد .باید یاد آور شد که باخروج کشور از فشار جنگ سیاست مداران کشور فصل جدیدی را در سیاست خارجی خود آغاز کردند که همانا ارتباط بیشتر با کشور ها و ساز مان های بین المللی بود و سازمان کنفرانس اسلامی نیز از این قاعده مستثنی نبود. ایران در اجلاس ششم سران و اجلاس نوزدهم وزرای امورخارجه کشور های اسلامی شرکتی فعال داشت از این زمان به بعد بود که ایران میزبان بسیاری از اجلاس های سازمان شد.همچنین باید در این دوره به نقش فعال کشورمان در بحران بوسنی و هرزگوین اشاره کره کرد .البته اوج فعالیت ایران در کنفرانس اسلامی را باید در میزبانی اجلاس هشتم سران کنفرانس اسلامی جستجو کردکه در این زمان ایران به ریاست دوره ای سازمان کنفرانس اسلامی دست یافت و تهران میزبان مقامات بیش از ۵۰ کشور اسلامی گردید.در این زمان آقای خاتمی رییس جمهور کشورمان به عنوان رییس دوره ای این اجلاس تعیین گردید و برای مدت سه سال که ریاست را به قطر تحویل داد ،رییس سازمان کنفرانس اسلامی بود.
تشکیل اجلاس هشتم در تهران از ابعادی چند حائز اهمیت است که می توان به مواردی چند در این باره اشاره کرد:
- توجه ویژه رسانه های جهان به این اجلاس نقطه عطفی برای در تاریخ سازمان به شمار می رود
- حضور بیش از ۵۰ مقام سیاسی بلند پایه در تهران و آمادگی تهران برای برگزاری چنین همایش هایی نشان از توان تهران برای برگزاری اجلاس های جهانی داشت
- ریاست ایران بر سازمان به عنوان یک کشور انقلابی ،حساسیت افکار عمومی کشور های اسلامی را بر انگیخت.
اجلاس تهران دستاور های سیاسی و اقتصادی و فرهنگی بسیاری برای سازمان به همراه آورد :در بعد سیاسی برجسته ترین نمودن آن را می توان در مبحث گفتگوی تمدن ها مشاهده کرد که آقای خاتمی از سوی جمهوری اسلامی ایران مبدع آن بود و دستاور های سیاسی دیگری نظیر اعتماد سازی میان اعضای سازمان و همکاری میان سازمان با سایر ساز مان های بین المللی نظیر سازمان ملل و اکو مورد تاکید قرار گرفت و قطعنامه هایی هم در این باره به تصویب رسید. اتحادیه بین المجالس اسلامی نیز یکی از مواردی بود که در اجلاس تهران مورد پیگیری قرار گرفت و مقر دبیرخانه آن در تهران است. (۱۶)
در بعد اقتصادی نیز دو قطعنامه که بسیار مهم تر از بقیه بود در این میان خود نمایی می کرد. یکی قطعنامه بازار مشترک اسلامی و دیگری آماده سازی امت اسلامی برای ورود به قرن بیست و یکم. در بعد فرهنگی نیز به اجلاس اقلیت های مسلمان و یکسان سازی ماه های قمری و اعیاد اسلامی و کمیته هماهنگی اقدامات مشترک اسلامی می توان اشاره کرد (۱۷)
به هر روی ایران به عنوان یک کشور مهم در جهان و به ویژه در جهان اسلام نقشی بسیار مهم در سازمان کنفرانس اسلامی ایفا می کند . کشور های متنفذ در سازمان چه بخواهند و چه نخواهند نمی توانند ایران را نادیده بگیرند. هم اکنون ایران یکی از کشور های پیشرفته در میان کشور های اسلامی است و با تولید ناخالص بیش از ۶۰۰ میلیارد دلار، بیست و دومین اقتصاد بزرگ جهان دانسته شده است (۱۸) و از لحاظ علمی توانسته است قله های رفیعی همچون دستیابی به تکنولوژ چرخه سوخت هسته ای و سلول های بنیادی که انقلابی در علم پزشکی به شمار می رود را فتح کند . کارخانجات صنعتی ایران در خاور میانه جز و تولید کننده های مهم به شمار می رون و ایران می رود به عنوان قدرت اول منطقه از لحاظ محصولات پتروشیمی تبدیل شود و صنایع خودرو سازی ایران با تولیدات میلیونی خود در داخل اکنون در صدد فتح بازارهای منطقه ای و حتی جهانی هستند و مهم تر از همه اینها نیروی انسانی فعال و تحصیل کرده و دانشمند و فرهیخته ایرانی است که هم اکنون به عنوان قدرت علمی برتر منطقه خاورمیانه بدل شده است و مقالات دانشمندان ایرانی در بسیاری از موسسات و انجمن ها و مجلات علمی معتبرجهان پذیرفته شده است.
جمهوری اسلامی ایران همیشه اعلام کرده است که آماده است داشته های تکنولوژیکی و علمی خود رادر اختیار دیگر کشورهای مسلمان قرار دهد. همچنان که کشور هایی مانند سوریه (در مورد تاسیس کارخانه های خودروسازی و سیلو سیمان) و ترکیه (از تکنولوژی سلول های بنیادی) بهرمند شده اند.● جایگاه سازمان كنفرانس اسلامی در عصر حاضر
همچنان که در بالا بیان شد سازمان کنفرانس اسلامی دارای ۵۷ عضو می باشد که در چهار قاره جهان پراکنده هستند. اما این سازمان علیرغم در اختیار داشتن امکانات و قابلیت های زیادی که بر شمردیم تا کنون نتوانسته جایگاه مهمی را در مناسبات قدرت در نظام بین المللی داشته باشد . مهم ترین عوامل در این زمینه را می توان در زیر به اختصار این چنین بیان کرد:
۱) اختلافات و منازعات میان کشور های عضو و ضعف ساختاری در سازمان: در حالیکه ملت های مسلمان کشورهای اسلامی اختلافی با هم ندارند اما وجود اختلاف میان حاکمین کشور های اسلامی و بعضا وجود تضاد دیدگاه میان آنها که قطعا از نگرش های سیاسی تناقض در تامین منافع ایجاد می شود ، ازکارآیی سازمان کنفرانس اسلامی کاسته است . به طور مثال در مورد فلسطین، سازمان کنفرانس اسلامی فقط به صدور قطعنامه بسنده کرده است و در حقیقت کاری صورت نداده است این درحالی است که عده ای از کشور های اسلامی با اسراییل روابط دیپلماتیک برقرار کرده اند.
در مورد عراق نیز سازمان اقدامات در خوری صورت نداده است . در زمان حمله آمریکا به عراق سازمان تنها به تشکیل یک جلسه اضطراری بسنده کرد . حمله آمریکا در شرایطی صورت گرفت که امیر قطر به عنوان رئیس دوره ای سازمان کنفرانس اسلامی ، کشورش را میزبان ستاد فرماندهی نیروهای امریکایی قرارد اد. و سایر کشور های عربی هم از حمله به عراق حمایت کردند.
در بوسنی و هرزگوین و بحران بالکان هر چند سازمان دست به اقداماتی زد اما با دخالت های ناتو و امریکا به زودی به حاشیه رانده شد و همچنین در بحران های مسلمانان کشمیر در هند، تیمورشرقی در اندونز و میندانائو در فیلیپین سازمان کنفرانس اسلامی بیشتر یک نظاره گر بود.
وجود اتحادیه هایی مانند اتحادیه عرب و گروه کشور های عرب حوزه خلیج فارس نیز در پاره ای از موارد سازمان را از نیل به اهداف خود باز داشته است. این اتحادیه ها که خود در درون سازمان عضو هستند در بسیاری از موارد مسائل خود را از مسائل جهان اسلام جدا می کنند و به آن رنگ و بوی عربی می دهند که در تضعیف سازمان کنفرانس اسلامی نقش مهمی دارند .
موضوع دیگر که بسیار حائز اهمیت است مساله نیروی نظامی و قدرت دفاعی جهان اسلام است . به غیر از ترکیه که جزو ناتو است و پاکستان که بمب اتمی دارد ، بقیه کشور های اسلامی از تحت پوشش قرار گرفتن از سوی یک نیرو یا قدرت نظامی که از آنها در برابر حملات قدرت های بزرگ محافظت کند محروم هستند . در حقیقت تشکیل یک نیروی نظامی اسلامی برای حراست از کیان اسلامی امت و جهان اسلام ضروری است .
۲ ) فقدان ساختار اقتصادی مشترک
متاسفانه اکثرکشور های اسلامی، کشور های پیشرفته و یا ثروتمندی نیستند و بیش از نیمی از آنها جزو کشور های فقیر جهان محسوب می شوند. اکثر کشور های ثروتمند در دنیای اسلام در خاورمیانه قرار دارند . از این لحاظ کشور های اسلامی از ناهمگونی شدیدی رنج می برند. هنوز یک نهاد مرکزی هماهنگ کننده درباره سرمایه گزاری مشترک کشور های ثروتمند اسلامی به شکل منسجم و کارا وجود ندارد و در این میان بانک توسعه اسلامی دست به اقداماتی زده است ولی هنوز کافی به نظر نمی رسد.
۳) فقدان ضمانت های اجرایی برای مصوبات و قطعنامه های سازمان :یکی از نقاط ضعف اساسی سازمان کنفرانس اسلامی، نبود ضمانت اجرا برای قطعنامه ها و مصوبات این سازمان است. به عبارتی دیگر سازمان کنفرانس اسلامی مانند سازمان ملل متحد، ابزاری مانند شورای امنیت را در اختیار ندارد که قطعنامه های لازم الاجرای خود را به مرحله عمل برساند.
سازمان کنفرانس اسلامی فاقد یک نهاد نظارتی قدرتمند است که بتواند در معادلات جهانی تایین کننده باشد. هم اکنون سازمان کنفرانس اسلامی با آنکه تمام کشور های آن عضو سازمان ملل محسوب می شوند فاقد یک کرسی دائم برای جهان اسلام در شورای امنیت است و این مساله بسیار مهمی بود که آقای احمدی نژاد در اولین سخنرانی خود در کنفرانس سالانه مجمع عمومی سازمان ملل به آن اشاره کرد.
۴) فقدان روزآمدی ساختار و اهداف سازمان کنفرانس اسلامی:
هم اکنون نزدیک به دو دهه از فرو پاشی کمونیسم می گذرد و جهان با یک جانبه گرایی آمریکا روبه روشده است. تروریسم به پدیده غالب جهان تبدیل شده است . رویدادی به نام ۱۱ سپتامبر جهان را به شکل دیگری در آورده است. به بهانه تروریسم قدرت های بزرگ به خود اجازه می دهند به هر جای دنیا لشکر کشی کنند!! در تحت تاثیر نظریه جنگ تمدن ها لبه تیز جنگ با تروریسم به سوی جهان اسلام نشانه رفته است. با این اوصاف سازمان کنفرانس اسلامی هنوز دارای ساختاری بسیار اولیه است و توانایی و آمادگی برای رویارویی برای پدیده های قرن ۲۱ را ندارد . این سازمان هنوز دارای ساختار ۴۰ سال پیش است وبا این شرایط نمی تواند با تبعات بعد از ۱۱ سپتامبر روبه رو شود و نیازمند تجدید نظر در ساختار و عملکرد آن می باشد.
تطبیق سازمان کنفرانس اسلامی با انتظارات جهان اسلام و همچنین تطبیق با تحولات نوین بین المللی ،همراه با ارائه یک راهبرد مناسب ، عرصه های مهمی هستند که ضرورت بازنگری و به روز رساندن اقدامات این سازمان برای تامین منافع ۵/۱ میلیارد مسلمان را ضروری می سازد .
امروزه جهان اسلام با مسائل مختلفی دست به گریبان است .كشورهای غربی با تبلیغات بسیار سعی دارند كه اسلام را دینی خشن معرفی كنند و تا آنجا پیش رفته اند كه مسلمان را مترادف با تروریست دانسته اند و دم از جنگ های صلیبی می زنند و اهانت ها به مقدسات مسلمانان و ساحت پیامبر اسلام روا داشته اند . با بهانه مبارزه با تروریسم دو كشور اسلامی عراق و افغانسان را آماج وحشیانه ترین حملات خود قرار داده اند و روزی نیست كه در عراق و افغانستان خون بی گناهی بر زمین ریخته نشود.فلسطین، این سرزمین اشغال شده بیش از نیم قرن است كه در آتش صهیونیسم می سوزد و هیچ نهاد و سازمان به اصطلاح حامی حقوق بشری لب به اعتراض نمی گشاید!! و همه این ها در پیش چشمان یك میلیارد و ۵۰۰میلیون مسلمان در حال رخ دادن است.
در داخل جهان اسلام اختلاف افکنی میان فرق و مذاهب اسلامی اعم از شیعه و سنی و ... توطعه ای خطرناك است به گونه ای كه در عراق ما شاهد این توطئه هستیم و شیعه و سنی را در مقابل هم قرار داده اند و قصد دارند، این مساله را به كل جهان اسلام تسری دهند. و در راه خنثی کردن این توطئه بود که مقام معظم رهبری امسال را سال وحدت ملی و انسجام اسلامی نامیدند. پیشنهاد ایشان از سوی علما و ملت های مسلمان منطقه مورد توجه بسیار قرار گرفته است.
در اینچنین وضعیتی جایگاه سازمان كنفرانس اسلامی به عنوان یك نهاد فراگیر بین المللی اسلامی بسیار حساس است و باید در این باره باید دست به اقداماتی زد و بیش از هرچیز این امر اقدامات نرم افزاری و فرهنگی را طلب می کند
از جمله کار هایی که می توان در راستای انسجام و اتحاد بیشتر در میان کشور های اسلامی صورت داد ، ایجاد بازار مشترک اسلامی ، ایجاد مراکز تلوزیونی و رسانه ای مشترک ، ایجاد مراکز دانشگاهی و علمی مشترک تبادل فناوری میان کشور های اسلامی ، و گسترش راه های ارتباطی و مواصلاتی میان کشورهای اسلامی و از همه مهم تر دولت های اسلامی به جا ی اینکه در صدد با شند تا روابط خود را بر اساس روابط نابرابر با غرب بر قرار کنند ، با ملت های خود به ارتباط نزدیکی بیشتری برقرار کنند.

پژوهشگر: پیمان امیری
پانوشت ها
۱.آل عمران آیه ۱۰۳
۲. محمد سید سلیم و دیگران ، سازمان كنفرانس اسلامی در جهان متغیر ، ترجمه حسن رضایی انتشارات وزارت خارجه ۱۳۷۶ صص۱۲و۱۳
۳ سید داوود آقایی حقوق سازمان های بین المللی ، دانشگاه پیام نور، ۱۳۸۰ )
۴. همان
۵. سازمان کنفرانس اسلامی ، اداره مجامع اسلامی ، انتشارات وزارت خارجه۱۳۷۳
۶.آقایی همان
۷. آقایی،همان
۸. همان
۹. آقایی، ایران و سازمان های بین المللی
۱۰. همان
۱۱. سید هادی برهان ،" منطق تشکل در سازمان کنفرانس اسلامی"مجله سیاست خارجی ویژه کنفرانس اسلامی ، پاییز ۱۳۷۶
۱۲. آقایی ، ایران و سازمان های بین المللی
۱۳همان.
۱۴. آقایی همان
۱۵. همان
۱۶. آقایی ،ایران و سازمان های بین المللی
۱۷.همان
۱۸.ایرنا
منابع
۱. محمد رضا ضیایی بیگدلی ، حقوق بین لملل عمومی ، نشر گنج دانش، ۱۳۸۱.
۲. سید داوود آقایی ، حقوق سازمان های بین المللی دانشگاه پیام نور، ۱۳۸۰ .
۳. سازمان كنفرانس اسلامی /اراده مجامع اسلامی منطقه ای و غیر متعهد ها ، انتشارات وزارت خارجه ۱۳۷۳.
۴. سوره آل عمران ،آیه ۱۰۳ .
۵. "سازمان کنفرانس اسلامی ۳۵ سال رکود" جمهوری اسلامی ۵/۷/۸۳.
۶. عراقچی ،عباس ،سازمان "کنفرانس اسلامی و آینده ای نا امید کننده"سیاست خارجی ۳
۷. ولایتی ،علی اکبر،" سازمان کنفرانس اسلامی ضرورت تحرک بعد از جنگ سرد" سیاست خارجی ۳
۸. رویوران ،حسن،"سازمان کنفرانس اسلامی تهدید ها و فرصت ها "همشهری دیپلماتیک ۷۸.
۹. عرشی ،مانیا،"سازمان کنفرانس اسلامی آخرین امید عراقی ها"آفتاب یزد ،۷/۲/۸۳.
۱۰. "سازمان کنفرانس اسلامی ،بیم ها و امید ها"جمهوری اسلامی ۱۷/۹/۸۴.
۱۱. بعیدی نژاد ، حمید، "سازمان کنفرانس اسلامی تحولی جدید"همشهری دیپلماتیک ۷۸.
۱۲. "سازمان کنفرانس اسلامی در ترازوی آمار"نشریه بورس ۵.
۱۳. احمدی،کورش"سازمان کنفرانس اسلامی در شرایط جدید بین المللی"سیاست خارجی ۳
۱۴. "سازمان کنفرانس اسلامی در یک نگاه"مشکوه النور۳
۱۵. سازمان کنفرانس اسلامی فقط محکوم می کند "رسالت ف۲/۹/۸۲
۱۶. "سازمان کنفرانس اسلامی قادر به حل مشکلات مردم نیست"راه مردم،۱۲/۳/۸۲
۱۷. برهان محمد،" سازمان کنفرانس اسلامی گامی به جلو"کیهان هوایی ۱۳۷۸
۱۸. " سازمان کنفرانس بین المللی مجموعه ای منفعل در عرصع بین المللی "جمهوری اسلامی ۲۳/۷/۸۲
۱۹. جوادی محمد،"سازمان کنفرانس اسلامی مجموعه ای ناهمگون"جمهوری اسلامی ۵/۷/۸۳.
۲۰. پورعلی یوسف " سازمان کنفرانس اسلامی ملت ها پیشتاز تر از دولت ها"سیاست روز،۱۹/۹/۸۴.
۲۱. فریده شریفی "سازمان کنفرانس اسلامی و بحران کشمیر "کیهان ۸/۳/۷۸.
۲۲. سازمان کنفرانس و توقعات جهان اسلام گجمهوری اسلامی ۲۳/۷/۸۲ .
۲۳. رحمان .س.م . مشیر زاده" سازمان کنفرانس اسلامی و چالش های آینده"سیاست خارجی۳.
۲۴. اردکانی ، عباسعلی " سازمان کنفرانس اسلامی و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران"مطالعات دفاعی استراتژیک ۸ .
۲۵. علی قاسمی ،" سازمان کنفرانس اسلامی و مسائل بین المللی "رسالت،۴و۵/۳/۸۳.
۲۶. خبر گزاری جمهوری اسلامی ایران ، ایرنا

منبع : مرکز اسناد انقلاب اسلامی