کتاب؛ معجزه آسمانی

● هدف از برگزاری نمایشگاه كتاب چیست؟
▪ به نظر من پدیده ای كه ما در دنیای امروز با آن مواجه هستیم در واقع تنها بحث فروش كتاب نیست، بلكه یك نوع گردهمایی اندیشمندان و فرهیختگانی است كه در جهان كتاب دارای نام و نشان و اندیشه هستند و مثلا در نمایشگاه مسكو، نمایشگاه فرانكفورت و در نمایشگاه های گوناگون شاهد این گردهمایی ها هستیم تا مردم و نویسندگان چهره به چهره و رخ در رخ با هم نشسته و آرا و اندیشه های خودشان را بیان كنند.
این یكی از انگیزه های برگزاری نمایشگاه در سراسر جهان است و بعد، زنده كردن ضرورت توجه عموم و نخبگان جامعه به پایه ای بودن عنصر كتاب در فرهنگ جهانی است، یعنی نمایشگاه كتاب در سراسر جهان هر سال یادآور این است كه كتاب پایه ای ترین ابزار فرهنگی در تمام تاریخ ادوار بشر بوده، هست و خواهد بود. یعنی هیچ ابزار فرهنگی دیگری در فرهنگ سازی جایگزین این عنصر و این وسیله نخواهد شد. همانطور كه در دین خودمان هم كتاب به عنوان معجزه اعلام شده و این یعنی ختم كلام با تاریخ فرهنگ بشر، یعنی اینكه دیروز، امروز و آینده كتاب، برترین ابزار فرهنگی برای تكامل فردی و اجتماعی انسان است.
این دومین ضرورت و انگیزه ای است كه برگزاركنندگان هر نمایشگاهی باید به آن توجه كرده و در اجرای موارد اجرایی، آن را به كار ببرند و سومین مسئله این است كه در هر نمایشگاه باید طراحی های اجرایی، فرهنگی و فكری دارای طراوت و تازگی روز باشد، یعنی اینكه فقط صرف ایجاد یكسری غرفه و فروش و تكرار این نمایشگاه مدنظر نیست بلكه هر سال باید پیام جدیدی درباره ضرورت كتابخوانی برای عموم و خانواده ها را در هر نمایشگاه بدهیم و داشته باشیم، متأسفانه چیزی كه در نمایشگاه خودمان دچارش هستیم این است كه یك ماه قبل از برگزاری نمایشگاه شروع به برنامه ریزی برای ایجاد و برگزاری نمایشگاه می كنیم و بعد دچار یكسری روزمرگی ها و بده بستان ها و برنامه ریزی هایی هستیم كه مثلا می بینیم یك سخنران در سرای اهل قلم نشسته اما شنوندگان به اندازه كافی نیستند، موضوع اصلا موضوع جذابی برای كتابخوان ها نیست، اینها باید در آسیب شناسی برگزاری كتاب مدنظر باشد.
● چه كنیم تا نمایشگاه كتاب از حالت یك فروشگاه بزرگ كتاب خارج شده و فرهنگی تر عمل كند؟
▪ به نظر من باید فروشگاه بودن آن حفظ شود، یعنی این جزو معایبش نیست بلكه عموم مردم را به این محوطه می كشاند و به نظر من زیباترین مراسم فرهنگی جمهوری اسلامی، همین نمایشگاه كتاب است، ولی چیزی كه باید به آن اضافه بشود شناخت درونمایه هایی است كه ما باید در ایجاد این نمایشگاه به آن توجه بكنیم، به فرض اگر بخواهیم شعاری را برای هر سال نمایشگاه تهیه بكنیم، روی این یك شورای فكر و یك اتاق فكر گذاشته شود و شعارهای هر سال حتی برای سخنران ها، مصاحبه ها، دیدارهای نویسندگان با مخاطبان تهیه شود، از روی فكر، از روی اندیشه، ما الان یك نوع شلختگی در برنامه های موضوعی نمایشگاه می بینیم، نه فقط امسال، در چهار سال پیش هم همینطور بوده.
● دلیل آن را چه می دانید؟
▪ به نظر من افراد برگزاركننده علاقه مند به كتاب نیستند، یعنی از روی وظیفه اداری این كار را می كنند. اصلا علاقه به كتاب ندارند. من برنامه ای را در تلویزیون دیدم كه راجع به كتاب بود، هیچگونه تازگی در آن وجود نداشت، گویی تهیه كنندگان فقط از جنبه مالی به برنامه نگاه می كردند، چون اصلا به درد كتاب و مطالعه نمی خورد. این برنامه در بدترین ساعت پخش می شود و آن هم به این صورت كه می بینید، اما نوجوان ما را هزار جور برنامه و سرگرمی دیگر می تواند جذب كند. مثلا استادی را دعوت كرده اند كه راجع به كتاب صحبت كند، اما او برعكس بر علیه كتاب صحبت می كند، در صورتیكه باید كسی را برای تبلیغ كتاب و ترویج فرهنگ كتابخوانی دعوت كنند كه كتاب را درك كرده و اطلاعات مكفی درباره آن داشته باشد.
در هیچكدام از این سال ها برنامه ای را نداشته ایم كه راجع به كتابخوانی و جای خالی آن در میان خانواده صحبت كرده باشد. باید بگویم، هیچ چیز مانند كتاب نمی تواند با ناهنجاری های اجتماعی و اخلاقی مبارزه كند.
نه سینما، نه تئاتر، نه موسیقی، هیچكدام برد انسان سازی كتاب را ندارد، تكرار می كنم، اگر غیر از این بود پیامبر ما معجزه دیگری را می آورد، یعنی تأكید خداوند بر قلم و كتاب است و ما باید راجع به این صدها كتاب بنویسیم، صدها رمان بنویسیم، چرا قرآن معجزه پیغمبر ما است و معجزه پیامبران دیگر كتاب نیست، برای اینكه جاودانه ترین ابزار فرهنگی كتاب است، شما اگر یك فیلم خوب كه حتی اگر بهترین فیلم تاریخ سینما باشد را ببینید؛ انسان را دچار اضطراب خواهد كرد، وقت انسان را گرفته و او را اشباع می كند ولی وقتی كتاب می خوانید از نظر روحی و روانی در سلامت هستید، حتی می گویند از نظر سلامت فیزیكی، انسان دچار نوعی رستگاری و آرامش می شود، حتی پزشكان تأكید می كنند قبل از خواب، برای اینكه خواب عمیقی داشته باشید، كتاب برای خود و بچه هایتان بخوانید، اینها باید مطالعه و بحث های كارشناسی شود، برخی دوستان می گویند كه دیگر كتاب از دور خارج شده و مثلا اینترنت جای آن را گرفته است، یك زمانی می گفتند كه تلویزیون این كار را كرده است و در یك زمان رادیو را می گفتند و یا سینما آمده و كتاب كنار خواهد رفت، افرادی كه راجع به كتاب صحبت می كنند باید از چنان ژرفای فكری و مطالعاتی برخوردار باشند كه بتوانند در گسترش امر كتاب دخیل باشند.
افرادی باید در رأس كار باشند كه كتاب را دوست داشته و عاشق آن باشند، با كتاب زندگی بكنند. همانطور كه قرآن و پیغمبر(ص) و امام علی(ع) فرموده اند.

امید مسعود

منبع : روزنامه کیهان