جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا


امریکای امروز تصادفی نیست


امریکای امروز تصادفی نیست
ژان پل سارتر درباره مجموعه ینگه دنیا می نویسد؛ « من نویسنده یی را نمی شناسم که هنرش فخیم تر و پوشیده تر از هنر دوس پاسوس باشد. هیچ رمانی را سراغ ندارم که ارزنده تر و ملموس تر و به ما نزدیک تر باشد.
دلیلش آن است که دوس پاسوس مواد و مصالح خود را از جهان ما گرفته است. در عین حال، جهانی بیگانه تر و دورتر از جهان او نمی توان یافت. جهان دوس پاسوس، مانند جهان فاکنر و کافکا و استاندال، ناممکن است چون متناقض است، اما زیبایی اش در همین جاست، چون زیبایی همانا تناقضی است پوشیده... دوس پاسوس فقط یک چیز اختراع کرده است و بس، و آن هنر تازه یی در قصه گویی است. اما همین کافی است... من دوس پاسوس را بزرگترین نویسنده عصر حاضر می دانم.»
این که ژان پل سارتر با این قاطعیت دوس پاسوس را با وجود غول های بزرگ داستان نویسی، بزرگترین نویسنده عصر خود می داند، به حتم بی ارتباط با سلایق و انتظار او از ادبیات نیست، با این حال برای خواننده یی که مجموعه ینگه دنیا را خوانده باشد، حرف سارتر چیز بی ربطی نیست.
دوس پاسوس اگر به زعم ما بزرگ ترین نویسنده عصر ژان پل سارتر نباشد، یکی از بزرگ ترین هاست، از آن غول هایی که به نظر می رسد به تدریج نسل شان روبه انقراض است. غولی که باوجود اهمیت زیادش درمیان خوانندگان فارسی زبان کمتر از بزرگان نسل خود شناخته شده است و البته تا لحظه چاپ شدن این یادداشت جلد سوم همین سه گانه ینگه دنیا منتشر نشده. ینگه دنیا دربرگیرنده سه رمان با نام های مدار(۱۹۳۰)، ۱۹۱۹(۱۹۳۲) و پول(۱۹۳۲) است که در عین استقلالی که دارند به یکدیگر پیوسته اند.
سعید باستانی از مترجمانی است که با ترجمه های خوبش، وجود مثمرثمری بوده برای ما. سعید باستانی مترجم آثار امریکایی تاکنون رمان های مهمی چون تراژدی امریکایی تئودور درایزر، برهنه ها و مرده نورمن میلر، پرواز بر آشیانه فاخته کن کیستی و خانه زاد ریچارد رایت را به فارسی ترجمه کرده، آثاری که نشان دهنده گزینش های آگاهانه و هوشمند اوست.
تاریخ و ادبیات امریکا بدون رمان های دوس پاسوس، بخش عمده یی از هویت مکتوب خود را از دست می دهد. اگر بخشی از تاریخ فرانسه قرن هفدهم را می توان از خلال رمان های بالزاک درک کرد، برای درک امریکای قرن بیستم نیز به شدت نیازمند رمان های دوس پاسوس به ویژه سه گانه ینگه دنیای او هستیم. دوس پاسوس با این سه گانه دو کار مهم انجام داده است؛ در وهله نخست رمان هایی نوشته که در ژانر خود بی نظیرند و از دیگر سو سندی مستند از تاریخ امریکا در برهه یی خاص از آن سرزمین است.
سه گانه ینگه دنیا سندی زنده از انسان امریکایی است، انسانی که بدون شناخت صحیح اش در دنیای امروز چندان نمی توان از امنیت خود مطمئن بود. خود پاسوس می گوید؛ «هدف اساسی من در مقام رمان نویس آن بوده که بیش از هر چیز شخصیت های قائم به ذات پرورش دهم و سپس آنها را در تنداب حوادث زمانه بیفکنم، چنان که ماحصل کار، گزارش دقیق و دیرپایی از یک مرحله تاریخ باشد.» و در حقیقت رمان نویس بزرگ امریکایی همین کار را کرده است.
سطرهای ینگه دنیا در هر سه جلد به مثابه دوربین عکاسی از دنیایی است که او مشاهده و پژوهش کرده و از نگاه و ذهنیت خود به عینیتی خدشه ناپذیر درآورده است. خود او معتقد است هرگز نتوانسته میان ادبیات داستانی و نوشتارهای مستند تفاوت ماهوی قائل شود.
ینگه دنیای او نیز این ویژگی را دارد که هم بتواند ما را در جهان داستان غرق کند و به کشف و شهودی ذهنی برساندمان و هم این که به مثابه سندی برای پژوهش در انسان امریکایی در برهه یی خاص از تاریخ این سرزمین شگفت انگیز باشد. با سه گانه ینگه دنیا عمیق تر از هر مستندی می توان امریکایی را شناخت. دوس پاسوس با آدم های سه گانه اش به ما می گوید که امریکای امروز، چیزی تصادفی نیست و مقدمات شکل گیری اش را با روایت مستند و در عین حال شاعرانه اش به ثبت رسانده است.
سه گانه ینگه دنیا روایتی مستند از سی سال مهم تاریخ امریکا در فاصله ۱۸۹۸ تا ۱۹۲۷؛ یعنی دوره یی که شالوده امریکای چیره بر اقتصاد و سیاست جهان شکل می گیرد و انسان امریکایی به این باور می رسد و برای فتح جهان به تکاپو می افتد. دوس پاسوس در ینگه دنیا به روایت مستقیم حوادث و اتفاقات بسنده نمی کند، بلکه این اتفاقات را در زندگی دو شخصیت اصلی اش بازآفرینی می کند.
در واقع او پشت صحنه اتفاقات و حوادث را روایت می کند تا خواننده بتواند تجسم و درکی فراگیرتر از ماجراهای اصلی داشته باشد. یک کارگر آنارشیست جاه طلب و طراح دکور داخلی و یک دریانورد فراری که در تمام زندگی اش بدبخت و بازنده و مفلوک است، دو شخصیت اصلی هستند که نویسنده آنها را برمی گزیند تا بتواند از خلال رفتار و مشاهداتشان، تکه هایی از واقعیت را کنار هم بچیند و تابلویی کوبیستی برای درک برهه یی از تاریخ امریکا در برابرمان بگذارد.
حسن محمودی
جان دوس پاسوس
ترجمه؛ سعید باستانی
انتشارات هاشمی
چاپ اول-۱۳۸۵
منبع : روزنامه اعتماد


همچنین مشاهده کنید