نگاهی به فیلم «شب بخیر فرمانده» ساخته انسیه شاه حسینی؛ نقبی به درون واقعیت

«انسیه شاه حسینی» متولد ۱۳۳۳ گرگان است. فارغ التحصیل كارگردانی سینما و فعالیتهایش را با فیلمنامه نویسی و كارگردانی فیلمهای كوتاه آغاز كرده است. شاه حسینی پس از چند سال فیلمسازی كوتاه، نوشتن برای فیلمهای بلند را با «دل نمك» (۱۳۶۸) آغاز كرده و فیلمنامه «آب را گل نكنید» (۱۳۶۸)، «اوینار» (۱۳۷۰) و «مجروح جنگی» (۱۳۷۷) را هم نوشته است.
نخستین فیلم بلندش «غروب شد بیا» (۱۳۸۳) بود كه پس از نمایش در سینماها با وجود اینكه تماشاگران زیادی را به سینماها نبرد مورد توجه برخی منتقدان قرار گرفت.
این فیلم روایت ساده ای از زندگی ساحل نشینانی بود كه در برابر مشكلات بسیار زندگی شان شانه خالی نمی كردند و دست به مبارزه می زدند.
«شب به خیر فرمانده» (۱۳۸۴) دومین فیلم بلند شاه حسینی می باشد كه باز هم موضوع جنگ را دستمایه كار قرار داده است.
داستان این فیلم در مورد یك خبرنگار جنگی است كه هنگام عملیات از سایرین جدا افتاده و راه را گم می كند. آشنا نبودن با منطقه و وضعیت بدجوی، خبرنگار جوان را با مشكلات و شرایط سختی روبرو می نماید و...
«شب به خیر فرمانده» به گفته شاه حسینی براساس تجربیات واقعی خود او نوشته و ساخته شده است. نگاهی به سوابق كاری این كارگردان، یادآور این نكته می باشد كه شاه حسینی مدتی از دوران دفاع مقدس را به عنوان خبرنگار در جبهه ها بوده است. شاید انتخاب قهرمان خبرنگار زن و قرار دادن او در رأس ماجراهای «شب به خیر فرمانده» حاصل تجربیات واقعی و مشاهدات عینی كارگردان خبرنگار فیلم در جبهه بوده باشد. به هر حال باید اعتراف كرد كه انتخاب این قهرمان و قرار دادنش در یك داستان جنگی توسط شاه حسینی انتخاب خوبی بوده است.
این قهرمان و ویزیور دوربینش دست كم موضوع جنگ را از زاویه دید جدیدی در مقابل تماشاگر به تصویر می كشند.
علاوه بر شخصیت قهرمان و ساختار داستان - كه براساس ماجراهای او ترتیب داده شده است - «انسیه شاه حسینی» در زمینه فضاسازی روایت فیلم هم موفق بوده است. باز هم می توان فضاسازی مناسب و نزدیك به واقعیت فیلم را حاصل مشاهده واقعیات جنگ توسط كارگردان دانست.
شاه حسینی در مصاحبه ای گفته سعی دارد واقعیتهای جنگ را به گونه ای متفاوت و جدا از كلیشه ها و شعارهای مرسوم به تصویر بكشد. او معتقد است كه با تعدیل و گزینش واقعیتها می توان تصویر بهتری از جنگ را برای مخاطبان ترسیم كرد.
در «شب به خیر فرمانده» این اتفاق تا اندازه زیادی روی داده است. در واقع كارگردان این فیلم توانسته به ساختار متعادلی از داستان دست پیدا كند كه ارزش واقعیتها در آن باعث رشد كیفیت كار شده است. در واقع بهتر است این طور بگوییم كه «انسیه شاه حسینی» در «شب به خیر فرمانده» به خوبی توانسته واقعیتهای موردنظرش را تحت یك ساختار و قالب داستانی مطلوب سینمایی به تعادل برساند.
فیلم «انسیه شاه حسینی» در عین حال كه تابع قواعد داستان نسبتاً خوبش است، در انتقال فضا و منظور موردنظرش هم موفق عمل می كند.
جنگ در «شب به خیر فرمانده» صرف نظر از همه تفاوتها و نوپردازیهایی كه كارگردان، به دنبال آن بوده، به نوعی تأثیرگذار و جدی پرداخت شده است. شروع هولناك فیلم در میان سر و صدای شلیك و انفجار، نخستین مرحله نمایش صحنه این جنگ می باشد. شاه حسینی شروع تأثیرگذار و آمیخته با وحشت و هراس فیلمش را به عنوان قابلیت حسی، داستانی و تصویری ادامه دار در طول مدت روایت فیلم می داند.
در حقیقت «شب به خیر فرمانده» نمایش جنگ و انسانهای پیرامون این واقعه است. پس كارگردان به تناوب هر دو حوزه را چه به صورت مستقل و چه در ارتباط با هم به تصویر می كشد و در مقابل مخاطبانش به نمایش در می آورد.
در «شب به خیر فرمانده» نیز همچون «غروب شد بیا» جغرافیای مكانی كه در ارتباط با فاجعه جنگ قرار دارد مورد پرداخت قرار می گیرد.
در این فیلم هم «انسیه شاه حسینی» آدمهای داستانش را كه همگی بومیان منطقه جنگ زده هستند در ارتباط مستقیم با فاجعه قرار می دهد و صبر و مقاومتشان در برابر مشكلات را برجسته می سازد. این قهرمانان كاملاً عادی كه در معرض تهدید و خطر قرار گرفته اند با همه مشكلاتی كه دارند، همچنان زندگی می كنند.
شاه حسینی در فیلمش قصد دارد تا این زندگی را به مخاطبانش نشان بدهد. مظلومیت و زندگی دشوار بومیان منطقه سوژه فیلم اوست. شاه حسینی با داستان خوب و ریتم مناسبی كه برای فیلمش انتخاب كرده این زندگی را به زیبایی تصویر می كند.
لادن مستوفی هم در كنار بازیگران غیرحرفه ای فیلم به خوبی در نقاط مشخص داستان قرار گرفته و فیلم خوش ساختی را در ژانر جنگ به نمایش گذاشته اند.
در مجموع «شب به خیر فرمانده» فیلم خوش ساخت و روانی است كه البته در اكران نوروزی امسال در كنار فیلم سطحی دیگر جنگی (اخراجی ها) قرار گرفت و با وجود همه قوتهایی كه داشت، نتوانست مخاطبان زیادی را به سینماها بكشاند.

مهدی نصیری

منبع : روزنامه قدس