نقش تغذیه در رشد قد کودکان

گاهی کوتاهی قد ممکن است در دو مرحله قبل از تولد ( مرحله جنینی) و پس از تولد و یا در هر دو مقطع اتفاق بیفتد.در دوران بارداری نقش مادر است که اهمیت دارد. به طوری که مشخص شده مصرف ناکافی ریز مغذی ها به انضمام نوشیدن الکل و استعمال دخانیات در دوران بارداری به رشد ناکافی و کم وزنی کودک در هنگام تولد می انجامد. بنابر این ، مکمل یاری غذایی و اجتناب از الکل و دود برای مادرانی که در معرض چنین مشکلاتی باشند ضروری خواهد بود.
علاوه بر انرزی ، وجود چند ین اسید چرب ضروری ( که در اغلب چربی ها و به ویژه چربی ماهی ها و روغنهای گیاهی وجود دارند) نه انضمام چندین اسید آمینه ضروری ( که در ساختمان پروتئین ها وجود دارد) برای رشد و نمو کافی کودکان لازم است.مصرف طولانی مدت غذاهایی که پروتئین آنها کیفیت پایینی داشته و در نتیجه تمام اسیدهای آمینه ضروری را به حد کافی برای بدن کودک تامین نکند ، به کندی رشد با توقف رشد کودک می انجامد. البته مصرف غذاهایی که چربی زیادی داشته باشند نیز موجب می شود که پروتئینها در حد نیاز به بدن کودکان نرسد و همین برای رشد آنها مشکل ساز خواهد بود.علاوه بر انرژی و چربی و پروتئین ، دریافت کافی ریز مغذی های مختلف یعنی ویتامینها و املاح نیز برای رشد کافی و مناسب کودکان ضروری است. نقش چندین ریز مغذی در تامین رشد کافی کودکان شناخته شده اما این که کدام یک از آنها بیشترین ارتباط را در جوامع دارای "از رشد ماندگی کودکان"دارند هنوز مشخص نیست.
مدارکی دال بر کمبود روی در کاهش رشد قدی وجود دارد . کمبود شدید تامتوسط ویتامین A ، آهن ، کلسیم و ید نیز در از رشد ماندگی کودکان نفش شناخته شده ای دارد. کمبود روی تاحد زیادی به ناکافی بودن آن در رژیم غذایی ، جذب ناکافی آن از رژیم غذایی و با اختلال جذب و از دست رفتن روی از رژیم غذایی ( مثلا در هنگام اسهال) بستگی دارد.در اوایل قرن بیستم کمبود شدید روی به عنوان وضعیتی تعریف شد که وجوه مشخص آن عبارت بود از کوتاهی قد، کمی رشد غدد بدن( بویژه غدد جنسی) اختلال عملکرد ایمنی ، اختلالات پوستی ، نقص عملکرد شناختی و بی اشتهایی می باشد. منابع مهم روی عبارت از گوشتها ، حبوبات ، مغز دانه ها و غلات کامل هستند.
مشخص شده که خوردن غذاهای حیوانی به همراه مکمل های غذایی دیگر در مقابله با کاهش رشد کودکان موثر است. دلایلی وجود دارد که در بعضی شرایط مصرف مکمل شیر میزان رشد کودکان را بهبود می بخشد.
با توجه به مطالب ذکر شده ، مصرف غذا در حد متعادل و مناسب و از تمام گروههای غذایی بسیار مهم می باشد.غلات از منابع باارزش تامین کننده انرژی، دربر گیرنده بخشی از پروتئین مورد نیاز برخی ویتامینهای ضروری و بعضی املاح مهم برای بدن هستند. متاسفانه در غلات و بویژه در پوسته غلات موادی هم به نام فیتات وجود دارند که از جذی آهن کلسیم و روی تا حدود زیادی جلوگیری می کند.چنانچه نانها سبوس دار بوده و به خوبی تخمیر شده باشند مقدار زیادی از فیتات تجزیه شده و به مواد قابل جذب تبدیل می شود.
گروه بعدی غذاها، سبزیها و میوه ها هستند که تامین کننده بسیاری از املاح و ویتامینها هستند. غذاهایی که باشیر درست شدند هم با در اختیار قرار دادن اسیدهای چرب پروتئینهای مرغوب و بسیاری از املاح بخصوص کلسیم در تامین سلامت و رشد کودکان نقش بسیار مهمی را ایفا می کنند.
گوشتها، حبوبات و تخم مرغ نیز با تامین پروتئینها ، املاح و برخی ویتامینها از جمله ویتامین B۱۲ غیرقابل چشم پوشی است.
سرعت رشد در کودکان در کنار دیگر عوامل به میزان هورمون رشد و هورمون استروژن نیز مربوط می شود. هورمون رشد باعث افزایش رشد به خصوص در استخوانها و غضروف می شود. ولی هورمون جنسی زنانه ( استروژن) سبب بسته شدن مرکز رشد استخوانی و کند شدن رشد استخوان می شود. به همین دلیل است که بعد از شروع قاعدگی سرعت رشد کندتر می شود و معمولا قد دختران در این زمان بیشتر از ۶ cm افزایش نمی یابد.البته طول مدت رشد در پسرها طولانیتر از دخترهاست و معمولامردها قد بلندتر از زنها می شوند.
جهش چشمگیر رشد و حد اکثر افزایش آن معمولا ۲سال بعد از جوانه زدن پستانها و یک سال قبل از شروع عادت ماهانه اتفاق می افتد. بهترین توصیه برای دختران نوجوان این است که از توجه زیاد به مطالب مربوط به جنسیت بپرهیزند زیرا که هیجانات جنسی به ترشح بیشتر هورمونها انجامیده و احتمال شروع زودتر قاعدگی و بلوغ زودرس را دامن می زند که این خود موجب افزایش احتمال کوتاه ماندن قد دختران در اثر بسته شده زود رس اپیفیزهای استخوانهای بلند بدنشان میشود. این نکته مسلم است که مدتی پس از بلوغ و حداکثر حدود سن ۲۵ سالگی رشد قدی متوقف می گردد. امروزه تبلیغات زیادی در دنیا و از جمله در کشور ما در باره احتمال افزایش دادن قد جوانان به چشم می خورد که با توجه به این که پس از بسته شدن استخوانها احتمال افزایش قدی وجود نخواهد داشت.
توخالی بودن چنین ادعاهایی مشخص می باشد. ضمنا برخی از افراد سودجو مدعی می شوند که تزریق برخی هورمونها یا دیگر مواد از ترشح استروژن در بدن دختران نوجوان جلوگیری می کنند و در نتیجه به مدت زمان رشد قدی آنها افزوده میگردد این نکته نیز از نظر علمی هنوز مورد اثبات قرار نگرفته و استفاده از این مواد ممکن است صدمات جبران ناپذیری را به بدن دختران وارد کند. استفاده نابجا از مکملهای غذایی اعم از ویتامینها املاح و پروتئینها و یا کربوهیدراتها چه به منظور افزایش رشد قدی و چه برای بدن سازی بدون مشاوره با متخصص تغذیه ممکن است علاوه بر این که نتایج دلخواه را به ارمغان نیاورد موجب لطمه زدن به سلامت رشد و نمو افراد در حال رشد نیز گردد. یاد آوری می شود که بسیاری از املاح در جذب با یکدیگر رقابت دارند و مصرف نابجا مکمل یک عنصر به جذب عنصر دیگری لطمه وارد می آورد. در ضمن مصرف زیاد املاح و ویتامینها مسمومیت زا و مختل کننده نظم بدن بوده و قابل توصیه نیستند.

منبع : مجله دنیای تغذیه

منبع : موسسه اطلاع‌رسانی طعام اسرار