عوامل مؤثر در ایجادسنگ‌های رنگ دانه‌ای

۱) عوامل ژنتیك : مثلا درآسیایی ها بیش تر از سایر نقاط است .
۲) سیروزالكلی
۳) سن بالا
۴) عفونت مزمن سیستم صفراوی یاعفونت انگل
● علائم بیماری
علائم بیماری به طورمعمول به علت التهاب یا انسداد متعاقب حركت سنگ به داخل مجاری صفراوی مشترك ویا سیستیك ایجاد می شود .اغلب بیمار مبتلا به سنگ صفرا، بانوان چاق ، با قدرت باروری وچندین فرزند با شكم بزرگ وبالای چهل یا پنجاه سال می باشند .انسداد مجرا به وسیله ی سنگ موجب افزایش فشارداخل مجرا واتساع این عضو می شود كه با انقباضات مكررصفراوی برطرف نمی شود . نشانه ی دیگر ، درد یا فشارشدید ومداوم درناحیه ی سردل یا ربع فوقانی راست شكم است كه اغلب به ناحیه ی بین دوكتف وكتف راست یا شانه انتشارمی یابد .شروع دردها معمولا ناگهانی است ودرعرض چند دقیقه شدت آن بالارفته وبه حد ثابت می رسد ، هم چنین می تواند با شدت زیادی ۱تا ۴ ساعت ادامه یابد وسپس به تدریج یا به سرعت برطرف شود.
این دردها ممكن است به دنبال صرف یك غذای چرب وخوردن مقادیر زیادی غذابعد از یك دوره گرسنگی طولانی وحتی گاهی به دنبال یك غذای معمولی ایجاد شود . به طورمعمول ، درد درسه الی پنج ساعت بعد از غذا شروع می شود ولی گاهی بلافاصله بعد از غذا هم ظاهر می شود وخود را به شكل زخم های اثنی عشرنشان می دهد ، منتها با خوردن غذا بهتر نمی شود وتنها با استفراغ كردن آرام می گیرد . درد با تهوع ودل به هم خوردگی واستفراغ همراه است. بسیاری اوقات با مصرف غذاهای چرب وسنگین ، تخم مرغ ، شكلات ، كاكائو،شیرینی های خامه ای ، مشروبات الكلی وغذاهای سنگین وزیاد ، درد شروع شده یا شدت می یابد .
وجود دوحالت تهوع وسرگیجه باهم دیگر ازبهترین علائم سنگ صفرا وبه طوركلی بیماری های كیسه ی صفرا است .نفخ وآروغ زدن وعدم تحمل غذاهای چرب وسوءهاضمه نیز همواره با این بیماری دیده می شود . سنگ صفرا غالبا نا مشخص ومخفی است ومدت ها بدون آن كه علامت مهمی از خود نشان دهد یا مزاحمتی فراهم آورد ، باقی می ماند وچه بسا فقط هنگام كالبد گشایی مكشوف شود . برخلاف گزارش های قبلی ، مطالعه ای كه برروی مردان مبتلأ به سنگ بدون علامت كیسه ی صفرا انجام شده ، نشان داده است كه تنها حدود ۱۰ درصد آن ها درطی ۵ سال و۱۸ درصد درطی ۱۵ سال دچار علائم وعوارض سنگ شده اند .هم چنین بیمارانی كه به مدت ۱۵سال بدون علامت باقی می مانند به ندرت دچار علائم بعدی می شوند . همین نتایج باعث شده كه عمل خارج كردن كیسه ی صفرای حاوی سنگ ( كوله سیستكتومی) به منظور پیش گیری درافراد بدون علامت ، مورد تأیید قرارنگرفته است وغیر از گروه های درمعرض خطربالا ( مثل افراد دیابتیك ، بیماران مبتلا به كم خونی داسی شكل و… ) نیاز به عمل پیش گیرانه نیست .
بررسی های انجام شده درایالات متحده نیز نشان می دهد كه حدود ۶۰ تا۸۰ درصد بیماران مبتلا به سنگ های صفراوی فاقد علامت اند وبه نظرمی رسد كه دریك دوره ی بیست ساله فقط ۱۸ درصد آنها دچاردرد صفراوی می شوند ، وتنها ۳درصد آنها دچاردرد صفراوی می شوند ، وتنها ۳ درصد آن ها نیاز به عمل جراحی كوله سیستكتومی ( خارج كردن كیسه ی صفرا ) پیدا می كنند .
بیمارانی كه دارای سنگ های صفراوی خیلی بزرگ ، یعنی با قطر بیش تر از ۲سانتی متر هستند ویا دارای سنگ هایی همراه با ناهنجاری های ارثی كیسه ی صفرا ویاعلائم عفونت ودردهستند ، كاندید عمل جراحی خارج كردن كیسه صفرا قرارگیرند .
● روش های تشخیصی
عكس ساده ی شكمی برای تشخیص سنگ كیسه ی صفرا دارای ارزش تشخیصی نسبتا پایینی بوده ودرطی حاملگی نیز ممنوعیت دارد . درمقابل ، O C G (كوله سیستوگرافی خوراكی ) می تواند حدود ۹۰ تا ۹۵ درصد تعیین كننده باشد . فقط دربیماران بسیار چاق نمی تواند مناسب باشد ، چرا كه سنگ های خیلی كوچك ممكن است قابل رؤیت نباشد .
سریع ترین ،دردسترس ترین ودقیق ترین وسیله ی تشخیص سنگ ، استفاده از سونوگرافی است كه حتی درزمان بارداری نیز كاربرد داشته وسنگ های كوچك را نیز نشان می دهد .
از روش دیگری به نام اسكن ایزوتوپ H I D A نیز برای تعیین دقیق انسداد مجاری وعملكرد تخیله ی كیسه ی صفرااستفاده می شود .
● درمان
درمان سنگ های كیسه ی صفرا با استفاده از روش های زیرانجام می شود :
۱) پرهیز ازغذاهای آزاردهنده (غذاهایی كه درقسمت تغذیه دربیماران مبتلا به سنگ كیسه صفرا به طورمفصل توضیح داده خواهد شد ).
۲) روش حل كردن سنگ كیسه ی صفرا بادرمان طبی
۳) سنگ شكنی وقطعه قطعه كردن سنگ ( باروشE S W L )
۴) عمل جراحی كه به دوصورت جراحی باز و لاپاراسكویی ( خارج كردن كیسه ی صفرا وسنگ درون آن از منطقه ی كوچكی برروی شكم ).

منبع : موسسه ایران زمین پارسیان