هر ۲۰۰ روز، یک دولت!

مقطع كوتاه مدت حكومت احمد‌شاه آخرین پادشاه سلسله قاجار به عنوان یكی از بی‌ثبات‌ترین مقاطع در تاریخ سیاسی ایران شناخته شده است.
احمد شاه در ۲۶ تیر ۱۲۸۸پیرو خلع پدرش محمد‌علی شاه از پادشاهی در نوجوانی جانشین وی شد و در نهم آبان ۱۳۰۴ كه با تصویب ماده واحده‌ای در مجلس شواری ملی، سلسله ۱۴۶ ساله قاجار منقرض شد، از قدرت خلع شد. وی در ۵ سال آغازین این ۱۶ سال نوجوان بوده و هنوز به سن قانونی نرسیده بود و اداره كشور بر عهده ریش سفیدان قاجار قرار داشت و ۵ سال پایانی آن نیز مصادف باتحولات پس از كودتای رضاخان بود و طبعاً تأثیرگذاری احمد‌شاه بر تحولات كشور به حداقل رسیده بود.
اولین نخست‌وزیری كه در دوران حكومت احمد‌شاه به قدرت رسید، محمد‌ولی‌خان سپهدار تنكابنی بود كه در اول مهر ۱۲۸۸ یعنی حدود ۲ ماه پس از فرار محمد‌علی شاه و جانشین شدن فرزندش احمد‌شاه كابینه خود را تشكیل داد. آخرین نخست‌وزیر این دوره نیز رضاخان پهلوی بود كه در سوم ‌آبان ۱۳۰۲ به این سمت برگزیده شد. در فاصله ۱۴ سال میان این دو مقطع ۲۶ دولت ظهور و سقوط كردند كه عبارتند از:
▪ كابینه محمد‌ولی خان تنكابنی (سه نوبت)
▪ كابینه میرزاحسن مستوفی‌الممالك (۵ نوبت)
▪ كابینه نجفقلی خان صمصام‌السلطنه بختیاری (دو نوبت)
▪ كابینه میرزا محمد‌ولی خان علاءالسلطنه (دو نوبت)
▪ كابینه میرزا حسین‌خان مشیرالدوله پیرنیا (چهارنوبت)
▪ كابینه عبدالمجید میرزا عین‌الدوله (دو نوبت)
▪ كابینه عبدالحسین میرزا فرمانفرما
▪ كابینه میرزا حسین‌خان وثوق‌الدوله ( دو نوبت)
▪ كابینه فتح‌الله خان اكبر، سپهدار اعظم رشتی
▪ كابینه سید ضیاءالدین طباطبایی
▪ كابینه احمد قوام ـ قوام‌السلطنه (دو نوبت)
▪ كابینه رضاخان
بدین ترتیب عمر متوسط هر كابینه در عصر حكومت آخرین پادشاه سلسله قاجار ۵/۶ ماه می‌باشد.
دوران حكومت احمد شاه از بی‌ثبات‌ترین و تلخ‌ترین ایام تاریخ ایران به شمار می‌رود. به دار آویختن شیخ‌فضل‌الله نوری (مرداد ۱۲۸۸)، ترور سید عبدالله بهبهانی ( تیر ۱۲۸۹)، تعطیل شدن مجل دوم در پی اولتیماتوم روسیه (‌دی ۱۲۹۰) و سپس اشغال چند شهر ایران توسط قوای روسیه، به دار آویختن میرزا علی آقا ثقهٔ‌الاسلام مجتهد بزرگ تبریز در روز عاشورای ۱۳۲۹ هجری قمری ( دی ۱۲۹۰) توسط نظامیان روس، به توپ بستن بارگاه امام هشتم (ع) توسط روس‌ها، وقوع جنگ جهانی اول و اعلام بی‌طرفی ایران و بی‌اعتنائی نیروهای روس، انگلیس و عثمانی به این اعلام (۴ـ ۱۲۹۳)، تشكیل «پلیس جنوب» توسط نظامیان انگلیس در ایران (اسفند ۱۲۹۴) تشكیل گروه تروریستی كمیته مجازات و ایجاد رعب و وحشت در كشور (شهریور ۱۲۹۵) امضای پیمان ۱۹۱۹ (مرداد ۱۲۹۸) و قیام میرزا كوچك خان جنگلی علیه این پیمان، قیام شیخ محمد خیابانی (۱۲۹۹) و سپس كودتای رضاخان (سوم اسفند ۱۲۹۹) واگذاری امتیاز كلیه معادن نفت شمال به آمریكائیها (آبان ۱۳۰۰) از مهمترین رویدادهای دوران حكومت بی‌ثبات احمد‌شاه قاجار بود.

منبع : دوران