جست وجوی آخرالزمان

احمد صدری، جامعه شناس ایرانی ساکن آمریکا به همراه برادرش محمود، ازجمله روشنفکرانی است که در چند سال اخیر حضورشان در ایران و یا مقالات و گفت وگوهایشان همواره بازتاب فراوانی در جامعه داشته است.
صدری در مقدمه ای می نویسد؛ در فصل اول مسئله بسیار ایرانی «رسالت روشنفکران» که از سال های دانشجویی در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران با من بوده تا دل نگرانی های روزهای معصوم ماقبل وقایع ۱۱ سپتامبر، منجمله نقد «مصاف تمدن های هانتینگتون» و بازسازی مفهوم تمدن را می یابیم. آن روزها با نگرانی، پیامبری قلابی هانتینگتون را دروغ می خواندیم و امروز باید رویای خود تغییرکننده او را تقبیح کنیم. فصل دوم حاوی تلاش هایی برای تعمق در آسیب شناسی سیاسی و اجتماعی ایران است.
این فصل مقاله «نشانگان فلج سیاسی» را در بردارد که ابتدا به انگلیسی نگاشته شده بود و در اینجا مصاحبه ای در مورد آن مقاله به نقل از (مرحوم) مجله آفتاب آمده است. این مقاله بازتاب قابل توجهی داشته است؛ هرگاه با هموطنانی که در نهادهای مربوط به امور خارجه کشورمان کار می کنند مواجه می شوم به نظر می رسد که به رغم دید انتقادی مقاله همه آن را با دقت و اغلب با دیده تایید خوانده اند.دو فصل آخر کتاب شامل گزیده ای از مقالاتی است که پس از وقایع ۱۱ سپتامبر نوشته شده اند. این وقایع تکان دهنده ریشه مرا از خاک جامعه شناسی تئوریک به کلی کند.
در آن روزها این احساس غریب را داشتم که عبارت خودستایانه «رسالت روشنفکران» شاید خیلی هم بی مسمی نبوده باشد. البته باید اذعان کنم که نگاشتن در این دوران در وهله نخست به منزله نوعی خود مداوایی بود. مثلا در حین وقوع آنچه در مقاله «ناهواپیما» شرح آن آمده است فکر نگاشتن آن تنها تسلی خاطری بود که برخورد نژادپرستانه ماموران امنیتی مذکور در آن مقاله را تحمل پذیر می کرد.
در سطحی وسیع تر، افشای مقدمات و تحلیل پیامدهای جنگ نابخردانه نومحافظه کاران و رئیس جمهور آمریکا با تروریسم جهانی و روشنگری در این زمینه در جهان انگلیسی زبان ضروری به نظر می آمد. این صرافت روشنگری به نگاشتن ستونی در روزنامه دیلی استار چاپ بیروت انجامید که خواننده در فصول سوم و چهارم گزیده ای از آنها را خواهد یافت.در نهایت شایسته می دانم مقاله نگاری را به دوستان دانشگاهی خود نیز توصیه کنم.
وسواس علمی و تحقیر روزنامه نگاری که از طریق نصایح بهترین استادان در ما رشد کرده را به سادگی می توان برای ساعاتی از روز به فراموشی سپرد. مقالات و کتب علمی حتی پس از انتشار توسط بهترین دانشگاه ها و ژورنال های علمی مثل سنگی که در چاهی عمیق انداخته می شود بازتابی متاخر و بسیار ضعیف دارد.
به یاد دارم که برخی مقالات مندرج در این مجموعه را در حال مسافرت با دانشجویانم در یونان از لابی هتل ها و ایستگاه های قطار و حتی یک بار از عرشه یک کشتی به دیلی استار ارسال می کردم و جالب بود که به فاصله ساعاتی از انتشار، نظراتی موافق از اقصا نقاط دنیا دریافت می داشتم.
شاید مطبوع ترین نتیجه مقاله نگاری برای من فرصت گفت وگوهایی بوده که با این مستمعین غیرمترقبه داشته ام. به این امید که انتشار این مجموعه آغازگر دور جدیدی از این گفت وگوها به زبان فارسی باشد.کتاب مشتمل بر چهار فصل است؛ تمدن و روشنفکران، نشانگان ناکارآمدی ها در ایران، ایالات نامتحد و ایران در آینه جهان.

احمد صدری
گردآوری و ترجمه؛ امیرحسین تیموری،ناشر؛ کویر
چاپ اول؛ ۱۳۸۵،۱۵۰۰ نسخه،۲۷۲ صفحه

منبع : روزنامه کارگزاران