الکل، طنز را کور می‌کند

افراد معتاد به الكل ازنظر درك و برداشت‌ ذهنی طنز‌‌ها و لطیفه‌ها مشكل دارند و بیشتر مواقع آنها را جذاب، خنده‌دار یا حتی جالب نمی‌دانند.
برای همه افراد بسیار بااهمیت است كه شوخ‌طبع بوده و در ضمن، از شنیدن لطیفه‌ها هم لذت ببرند. به عقیده پژوهشگران، برای شوخ‌طبعی نیز باید از مصرف مشروبات الكلی دوری كرد چرا كه اعتیاد به الكل و مشروبات الكلی طبع بذله‌گویی، شوخی و خنده را از افراد می‌‌گیرد و نه تنها سلامتی جسمی آنها را به خطر می‌اندازد بلكه عوارض نامطلوبی روی شادابی و نشاط می‌گذارد.
حتما تاكنون مطالب زیادی درباره عوارض متعدد جسمانی الكل و مشروبات الكلی مطالعه كرده‌اید. در حال حاضر این مطالب به قدری تكراری شده‌اند كه همه ما می‌دانیم مصرف بیش از حد الكل باعث افزایش خطر وقوع سكته‌های قلبی و مغزی، افزایش فشارخون، افزایش احتمال تصادفات رانندگی و حوادث مختلف و بسیاری عوارض نامطلوب جسمانی دیگر می‌شود. این‌بار پژوهشگران عوارض جدید دیگری از اعتیاد به الكل كشف كرده‌اند كه اگرچه به‌طور مستقیم روی جسم و بدن فرد معتاد به الكل اثر نمی‌گذارد اما باعث می‌شود كه از زندگی لذت نبرد و دچار برخی احساسات نامطلوب ذهنی شود.
● طنزهای بی‌مزه
پژوهشگران آلمانی به تازگی تحقیقی را روی ۲۹ فرد معتاد به الكل انجام داده‌اند كه نتایج بسیار جذاب و در اصل عبرت‌انگیزی را به دنبال داشته است. براساس این پژوهش، افراد معتاد به الكل ازنظر درك و برداشت‌ ذهنی طنز‌‌ها و لطیفه‌ها مشكل دارند و بیشتر مواقع آنها را جذاب، خنده‌دار یا حتی جالب نمی‌دانند.
در این بررسی كه در یك كلینیك روانپزشكی در شهر بوخوم انجام شد، پژوهشگران از این معتادان به الكل، آزمون‌های روان‌شناسی مختلفی به عمل آوردند تا وضعیت خلقی، توانایی‌های ذهنی و هوشی، حافظه و نیز قابلیت‌های روانی - حركتی آنها را اندازه‌گیری كنند. در ضمن به‌عنوان بخش مهمی از تحقیق ظرفیت و توانایی افراد معتاد به‌ الكل را در تفسیر و برداشت از جوك، طنز و لطیفه‌ها نیز مورد بررسی موشكافانه‌ای قرار دادند. در نهایت نتایج حاصل از این افراد با نتایج افراد عادی كه به الكل معتاد نبودند، مورد مقایسه قرار گرفت.
شاید در بین اطرافیانتان، افراد شوخ‌طبع زیادی داشته باشید. حتما این افراد طی صحبت‌هایشان به كرات از طنزها و لطیفه‌های مختلف استفاده می‌كنند. كمی فكر كنید. یكی از طنز‌های شایعی كه این افراد استفاده می‌كنند شناسایی تشابه میان افراد یا اشیای مختلف است. به‌طور مثال حتما از شما پرسیده‌اند كه شباهت تاكسی‌ و هویج چیست؟
اگر كمی حس شوخ‌طبعی و هوش خود را به كار بیندازید خواهید فهمید كه تنها تشابه آنها احتمالا رنگ نارنجی آنهاست. پژوهشگران این طرح هم از این روش استفاده كردند و برای شركت‌كنندگان گزینه‌های مختلفی مطرح می‌‌كردند تا تشابه آنها را پیدا كنند. نتایج هم قابل پیش‌بینی بود. افراد عادی در ۹۲ درصد از موارد به وجود شباهت پی بردند. جالب‌ترین یافته مطالعه این بود كه وقتی برای افراد الكلی طنز یا لطیفه‌ای تعریف می‌شد، اكثرا اعلام می‌كردند كه این لطیفه برای آنها بی‌مزه بوده یا اصلا منظور از آن را نفهمیده‌اند.
● افت هوش و ذكاوت
از دیگر یافته‌های جالب این مطالعه این بود كه نشان می‌داد در افراد معتاد به الكل، سطح هوش و ذكاوت افراد كاهش چشمگیری پیدا می‌كند. این افت نه تنها در حس شوخ‌طبعی و بذله‌گویی افراد به‌طور قابل توجهی نمایان بود بلكه توانایی‌های آنها در شغل و كارهای روزمره را نیز تحت تاثیر قرار داده بود، به‌طوری كه این افراد را در محیط كار به افرادی بداخلاق، انعطاف‌ناپذیر، بی‌ذوق و خسته‌كننده تبدیل كرده بود.
در ضمن، میزان قدرت حافظه و نیز توانایی انجام فعالیت‌های ذهنی (نظیر محاسبات ریاضی در ذهن) نیز در آنها كمتر شده بود و كارهای لذت‌بخشی نظیر خیالبافی و رویا‌بافی نیز در آنها بسیار كمتر از افراد سالم و معمولی دیده می‌شد. این افراد نه تنها معانی و مفهوم بسیاری از طنزها را درك نمی‌كردند بلكه واكنش‌های نامناسب نیز نسبت به آنها نشان می‌دادند.
● اختلال در ارتباط اجتماعی
فهم و درك جملات و صحبت‌های دیگران و نیز وضعیت روانی اطرافیان، در برقراری یك رابطه مناسب با آنها بسیار حیاتی و ضروری است. در اصل بسیاری از روان‌شناسان، این درك از احساسات و روحیه طرف مقابل را برای افراد به‌عنوان یكی از بزرگ‌ترین مهارت‌های اجتماعی برمی‌شمرند و آن را بخشی از هوش می‌دانند. افرادی كه در شناخت وضعیت روحی طرف مقابل خود توانایی بالایی دارند و در این عملكرد نمره بالایی می‌گیرند، معمولا در روابط اجتماعی خود بسیار موفق‌تر از دیگران هستند.
برعكس افرادی كه در چنین آزمون‌ها و شرایطی نمره پایین‌ می‌گیرند، در ارتباطات اجتماعی خود به شدت به مشكل برمی‌خورند و برخوردها و معضلات آنها در محیط‌های كاری و غیركاری بسیار زیاد است.
براساس پژوهش‌ جدید آلمانی‌ها، الكلی‌ها اكثرا از گروه اخیر هستند و توانایی چندان زیادی در درك وضعیت روانی و احساسات طرف مقابل خود ندارند و بنابراین نسبت به افراد واكنش مطلوبی نیز نشان نمی‌دهند.
با این حساب، الكلی‌ها نه تنها به لطیفه‌ها و طنزهای دیگران بلكه نسبت به تمام احساسات و رفتارهای دیگران به‌طور نامناسب واكنش نشان می‌دهند. این امر باعث می‌شود كه پس از مدتی فرد الكلی از جامعه طرد و بازگشت او به سطح عادی فعالیت‌های اجتماعی نیز با مشكل روبرو شود. این افراد نه خود شوخ‌طبع‌اند و نه از شوخ‌طبعی دیگران لذت می‌برند.
شدت این مشكل به حدی است كه پژوهشگران آلمانی توصیه كرده‌اند باید برای چنین افرادی برنامه‌های روان‌درمانی یا رفتاردرمانی منظم با طراحی و الگوی اختصاصی طرح‌ریزی شود تا به تدریج توانایی بازگشت به یك زندگی اجتماعی مناسب و مفید برای آنها ایجاد شود.
پژوهشگران معتقدند تاكنون اكثر تاكیدها و اخطارها درباره الكل، در جهت كاهش خطرات جسمی آن بوده است. باید به الكلی‌ها اخطار داد كه حتی اگر نگران جسم خود نیستند باید نگران این باشند كه با اعتیاد به این ماده، باعث می‌شوند كه دیگر از زندگی لذت نبرند. به عقیده آنها اثرات و عوارض جانبی نامطلوب الكل بخش مهم‌تری از آثار زیانبار اما نهفته و بی‌سر و صدای الكل را تشكیل می‌دهد كه تاكنون توجه كافی به آن صورت نگرفته است.‌
خلاصه اینكه:
▪ الكلی ها كمتر از افراد دیگر مفهوم طنزها و لطیفه ها را درك می‌كنند و كمتر از این جملا‌ت لذت می برند.
▪ توانایی بذله گویی و شوخی در افراد معتاد به الكل كمتر از دیگران است.
▪ الكل علاوه بر انواع آثار نامطلوب و شدید جسمانی، بر بعد روانی افراد نیز اثر منفی دارد.
▪ قدرت حافظه و توانایی ذهنی محاسبات ریاضی در الكلی ها، كمتر از افراد دیگر است.

دكتر علی‌ غلامرضانژاد

منبع : روزنامه سلامت