قدم زدن در پارک علم و فناوری

پارك علم و فناوری در اصل برای توصیف سطح متنوعی از فعالیت ها برای توسعه و ترویج كارآفرینی از سوی شركت های متوسط و كوچك دانش محور به كار می رود، پارك فناوری چندین مترادف دارد كه مشهورترین آن ها پارك تجاری، پارك فناوری پیشرفته، شهرك علمی، مركز نوآوری، پارك صنعتی، مركز رشد، پارك تحقیقاتی، قطب فناوری، پارك تكنولوژی و پارك علمی است، گرایش ها و زمینه های جدید در فعالیت پارك های علمی روز به روز در حال افزایش است كه در حال حاضر می توان به رشته های برق و الكترونیك، مكانیك، شیمی و مواد، صنایع غذایی و كشاورزی و فناوری اطلاعات و ارتباطات و غیره اشاره كرد.
نخستین پارك تكنولوژی دراوایل دهه۵۰ میلادی و در كشور آمریكا ایجاد شد و اكنون در سراسر دنیا در حال گسترش و توسعه هستند، همزمان با گسترش فیزیكی پارك های تحقیقاتی ، تعاریفی كه برای این پارك ها نیز در نظر گرفته شده بود توسعه یافت تا به تعریفی كه اكنون از پارك های فناوری وجود دارد دست یافتیم. پارك تحقیقاتی واحدی است كه دارای مشخصات زیر باشد:
۱) ارتباط نزدیك با مؤسسات آموزشی و پژوهشی
۲) بر عهده داشتن وظیفه انتقال فناوری
۳) بر عهده داشتن وظیفه توسعه فناوری
● هدف پارك علمی
هدف اولیه از شكل گیری یك پارك فناوری گسترش و افزایش تعداد شركت های كوچك و متوسط دانش محور و كارآفرین است تا در یك محیط اقتصادی به فعالیت پرداخته و همچنین به عنوان پشتوانه بخش خصوصی برای كمك به تنوع اقتصادی به حیات خویش ادامه دهند.
كشورهای در حال توسعه كه در این زمینه در حال كسب تجربه های جدید هستند ممكن است از پارك های تحقیقاتی برای جذب سرمایه گذاری خارجی برای ایجاد شغل و نیز افزایش درآمدهای مالیاتی استفاده كنند. پارك های علمی در جهت دست یافتن به اهداف فوق الذكر امكانات زیر را فراهم می كند:
۱) كمك حرفه ای، فنی، اداری و قانونی به شركت های دانش محور
۲) همكاری در تحقیق و توسعه با مؤسسات تحقیقاتی علمی و آزمایشگاهی
۳) خدمات ارتباط از راه دور و اطلاعات
۴) مشاوره و كمك مالی در كسب درآمد
با كمك به رشد شركت های مستأجر- شركت هایی كه در فضای پارك فناوری قرار داشته و از امكانات این پارك در جهت دستیابی به اهداف خویش استفاده می كنند- پارك های علمی نقش ارزنده ای در توسعه اقتصادی ایفا می كنند، این پارك ها مشاغل جدید ایجادكرده، سرمایه های خارجی را جذب می كنند و قدرت رقابت پذیری ملی و منطقه ای را افزایش می دهند.
● موقعیت مكانی پارك های فناوری
موقعیت فیزیكی و مكانی می تواند عامل مهمی در موفقیت یك پارك علمی و تحقیقاتی باشد، در درجه اول پارك علمی باید در مجاورت یك دانشگاه یا مركز تحقیقاتی كه مشغول به فعالیت های پژوهشی می باشد احداث شود تا افراد فعال در بخش تحقیق و توسعه (Research& Develop) را برای پارك علمی فراهم كند و در درجات بعدی باید فاكتورهای زیر را در نظر قرار داد:
۱) دسترسی به نیروی كاری ماهر و شایسته
۲) دسترسی به سرمایه های ریسك پذیر شركت ها
۳) راه های وسیع در دسترسی و زیرساخت های كافی
● اهداف پارك های فناوری
ایجاد پارك های علمی با اهداف زیر انجام می شود:
۱) تكمیل چرخه تحقیقات از دانشگاه تا صنایع و تسریع روند انتقال تكنولوژی
۲) حمایت از مؤسسات و شركت های تحقیقاتی نوپا و كمك به رشد و موفقیت آن ها
۳) تجاری سازی نتایج تحقیقات
۴) اشتغال مولد برای فارغ التحصیلان دانشگاهی
● جایگاه پارك های علمی
برای آشكار شدن جایگاه پارك های علمی در روند تحقیقات هر كشوری نخست باید طبقه بندی مناسبی از انواع تحقیقات به عمل آید، كه این طبقه بندی را می توان به شكل زیر انجام داد:
۱) تحقیقات بنیادی
۲) تحقیقات كاربردی
۳) تحقیقات توسعه ای
▪ تحقیقات بنیادی
تحقیقات پایه ای و بنیادی (Basic Research) تحقیقات اصلی هستند كه هدف عمده آن توسعه مرزهای دانش و كشف ناشناخته ها در دنیای علم است - آن قسمت از این نوع تحقیقات كه فارغ از هرگونه نتایج اقتصادی و اجتماعی انجام می پذیرد را تحقیقات محض
(pure Research) می نامند- اكثر تحقیقات بنیادی توسط دانشگاه ها و مؤسسات تحقیقاتی انجام می پذیرد.
▪ تحقیقات كاربردی
تحقیقات كاربردی (App liced Research) به آن دسته از كاوش هایی گفته می شود كه هدف اصلی آن كشف كاربرد یافته های تحقیقات بنیادی و نیز رفع مشكلات مربوط به كاربردی كردن نتایج تحقیقات محض است.
▪ تحقیقات توسعه ای
تحقیقات توسعه ای (Development Research) به فعالیت های تحقیقاتی مبتنی بر یافته های تحقیقات كاربردی گفته می شود كه هدف اصلی آن تدوین و اجرای روش های لازم برای ایجاد و یا بهبود محصولات، مواد- خدمات و ابزار و یا روش های جدید است- این دسته از تحقیقات معمولاً به وسیله مؤسسات تحقیقاتی بزرگ وابسته به دانشگاه ها صورت می گیرد و بسیار هزینه بر است. با توجه به تعاریف ارائه شده از انواع تحقیقات و جایگاه پارك های علمی در ارتباط با دانشگاه ها و صنایع می توان گفت تحقیقات توسعه ای عمده فعالیت های تحقیقاتی پارك های فناوری را شامل می شود، هر چند انجام تحقیقات كاربردی نیز بخشی از فعالیت های جاری پارك ها را شامل می شود، البته نسبت فعالیت های فوق تابع اهداف عمده پارك و نیز سازمان متولی پارك است.
● انواع پارك های تحقیقاتی
پارك های تحقیقاتی از نظر نوع فعالیت به سه دسته تقسیم می شوند:
۱) پارك فناوری
۲) پارك علمی
۳) پارك براساس نیاز بازار
▪ پارك فناوری
این نوع از پارك های علمی كه معمولاً در نزدیكی مراكز صنعتی ایجاد می شود با هدف گسترش ارتباطات تحقیقاتی صنایع موجود در منطقه با دانشگاه ها و مراكز علمی به وجود می آیند و هدف اصلی آنها ارتقای فناوری صنایع موجود در صنعت مربوطه و افزایش توان رقابتی آنهاست . اكثر تحقیقات در این نوع پارك ها در قالب مهندسی معكوس، تدوین دانش فنی و تجاری سازی نتایج حاصل از تحقیقات است و تحقیقات بنیادین در این نوع پارك های علمی انجام نمی شود.
▪ پارك علمی
این نوع از پارك های تحقیقاتی از سوی دانشگاه ها و در مجاورت آنها تأسیس شده و همكاری متقابلی بین صنایع مستقر شده در پارك و دانشگاه به وجود می آورد. بعضی از شركت های صنعتی دفاتر تحقیقاتی خود را در این پارك ها مستقر می كنند، این نوع از پارك ها ضمن تأمین بخش قابل ملاحظه ای از هزینه های تحقیقاتی دانشگاه ها از نتایج تحقیقات دانشگاه ها نیز بیشترین استفاده را می برد.
▪ پارك تحقیقاتی براساس نیاز بازار
این نوع از پارك ها كه بیشتر به یك منطقه ویژه صنعتی- تجاری شباهت دارد به كمك واحدهای تولیدی و خدماتی براساس نیاز بازار و به منظور تكمیل فرایند در یك زمینه خاص ایجاد می شود، فعالیت این گونه از پارك های تحقیقاتی شامل تحقیق و توسعه، تولید و خدمت دهی است و با هدف تولید كالاهای صادراتی با قابلیت رقابت در عرصه بین المللی به وجود می آید.
▪ پارك های تحقیقاتی در ایران
از پدید آمدن پارك های تحقیقاتی در ایران زمان چندانی نمی گذرد و همه این پارك ها در سال های اولیه پیدایش خود قرار دارند و هنوز در حال تجربه اندوزی هستند، اما نكته مثبت در این است كه با وجود نوظهور بودن این گونه از پارك ها در كشورمان تعداد این پارك ها در مقایسه با كشورهای مشابه چشمگیر و قابل توجه است- در ادامه نام پارك تحقیقاتی و آدرس وب سایت آن را ملاحظه می كنید.
۱) پارك علم وفناوری استان آذربایجان شرقی www.eastp.ir
۲) پارك علم و فناوری پردیس www.Techn park.ir
۳) پارك علم و فناوری خراسان www.kstp.org
۴) پارك علم و فناوری سمنان www.Sstp.ir
۵) پارك علم و فناوری استان فارسwww.fstp.ir
۶) پارك علم و فناوری استان گیلان www.gstp.ir
۷) پارك علم و فناوری استان مركزی www.astp.ir
۸) پارك علم و فناوری استان یزد www.ystp.org
۹) پارك علم و فناوری دانشگاه تربیت مدرس www.mstpark.org
۱۰) پارك علم و فناوری دانشگاه تهران www.utstp.ir
۱۱) پارك علم و فناوری استان كرمانشاه www.kermanshahstp.ir

وحید نقشینه

منبع : روزنامه ایران