پاچنبری؛ شیوع و درمان

پاچنبری یک تغییر شکل مادرزادی است که از بدو تولد وجود دارد. در این بدشکلی پا، قسمت جلو پا به سمت داخل و پائین چرخیده و در عقب پاشنه هم به سمت داخل چرخیده است.
● میزان شیوع
در هر ۱۰۰۰ تولد زنده یک مورد پاچنبری وجود دارد.
در پسرها دو برابر دخترها رخ می‌دهد.
می‌تواند یک طرفه یا دوطرفه باشد.
در بیشتر موارد سابقه فامیلی این عارضه وجود دارد.
احتمال رخداد این عارضه در کودکان دیگر خانواده‌ای که یک کودک مبتلا دارند، پائین و در حدود ۳ درصد است.
● درمان
بیشتر پاچنبری‌ها در دوران شیرخوارگی یا گچ‌گیری در عرض ۶ تا ۸ هفته اصلاح می‌شوند. کمتر از ۵ درصد پاچنبری‌ها از نوع بسیار شدید و غیرقابل انعطاف هستند که ممکن است به این درمان گچ‌گیری پاسخ ندهند و نیاز به عمل جراحی پیدا کنند. اما آنچه مسلم است این است که در صورتی‌که بتوان از عمل جراحی در بیماران پاچنبری خودداری کرد. نتایج بهتر است جراحی با سفتی و ضعف عضلات همراه است که در دوران نوجوانی بیمار را رنج می‌دهد.
درمان پاچنبری باید در هفته اول یا دوم زندگی شروع شود. زیرا در این دوران بافت‌های تشکیل‌دهنده رباط‌ها و کپسول مفصلی و تاندون‌ها، انعطاف‌پذیری قابل ملاحظه‌ای دارند.
دستکاری و کشش ایجاد شده توسط پزشک بر روی این عناصر به‌طور هفتگی سبب افزایش طول و کشیدگی این عناصر می‌شود و گچ گرفتن بعد از این دستکاری سبب می‌شود که اصلاح به‌دست آمده برای یک هفته آینده حفظ شود. بنابراین به‌تدریج استخوان‌ها جابه‌جا می‌شوند و به محل اولیه خود برمی‌گردند.
به‌طور معمول ۵ تا ۷ گچ بلند که از نوک انگشتان تا قسمت بالای ران ادامه می‌یابد. به‌طور هفتگی گرفته می‌شود تا بدشکلی اصلاح شود.
حتی در موارد بسیار شدید، حداکثر ۸ تا ۹ گچ‌گیری برای رسیدن به نتیجه مطلوب کافی است. قبل از آخرین گچ‌گیری که باید سه هفته در پای بیمار باشد، ممکن است بلند کردن تاندون آشیل به‌صورت سرپائی در مطب لازم باشد. بعد از دو ماه درمان، پا، ظاهری نرمال و اصلاح شده دارد.
● عود بیماری
نکته بسیار مهم این است که به دنبال اصلاح پاچنبری، این عارضه تمایل به عود دارد. برای جلوگیری از عود عارضه، بعد از اتمام دوره‌ گچ‌گیری، برای بیمار یک اسپلینت مخصوص ساخته می‌شود که به مدت ۲ تا ۳ ماه باید به‌طور شبانه‌روزی از آن استفاده کند و بعد از آن حداقل به مدت ۲ تا ۳ سال شب‌ها از آن بهره ببرد. ممکن است کودک ابتدا هنگام استفاده از اسپلینت احساس ناراحتی کند، ولی به‌تدریج به آن عادت می‌کند. در طول روز کودک می‌تواند از کفش‌های معمولی استفاده کند. به‌طور معمول، انجام رادیوگرافی در بیماران مبتلا به پاچنبری ضروری نیست و فقط در موارد پیچیده، ممکن است نیاز به استفاده باشد.
● درمان جراحی
در مواردی که بیمار با گچ‌گیری با آتل‌گذاری پاسخ نداده و بدشکلی بهبود نیابد. انجام عمل جراحی برای اصلاح بدشکلی اجتناب‌ناپذیر است. بهترین زمان برای انجام عمل جراحی حدود ۶ ماهگی است. البته در کودکان مختلف و همچنین جراحان مختلف ممکن است سنین دیگری را برای جراحی ترجیح دهند.
● اصول و نگهداری پا در گچ
▪ گچ معمولاً از ناحیه نوک انگشتان پا تا بالای زانو امتداد دارد.
▪ مهمترین نکته در اندام گچ‌گیری شده این است که در صورت وجود هرگونه نگرانی نسبت به گچ، بلافاصله باید با پزشک ممعالج تماس گرفت.
▪ پزشک برای شما توضیح می‌دهد که چگونه گچ را صبح روز مراجعه بعدی در حمام باز نمائید. اضافه کردن نصف فنجان سر که به آب ولرم به حل شدن سریع‌تر گچ کمک می‌کند.
▪ اگرچه گچ‌گیری برای کودک درد ایجاد نمی‌کند، ولی در بعضی مواقع کودک را بیقرار می‌کند. دادن مقداری شیر قبل از گچ‌گیری و در آغوش گرفتن بعد از آن به تحمل گچ توسط کودک کمک می‌کند.
▪ به هیچ وجه در مواردی‌که کودک را تعویض می‌کنید، اجازه ندهید گچ مرطوب شود.
▪ حتماً نواحی بالای گچ را کاملاً خشک کنید. در صورت عدم انجام این کار، زخم‌های ناشی از گچ در آن مناطق رخ خواهد داد.
▪ مواظب باشید قسمت‌های بالای گچ به مدفوع یا ادرار آلوده نشود، زیرا می‌تواند سبب زخم شدن پوست ناحیه و عفونت شود.
● استحکام کودکی که پای او در گچ است
مهمترین کار این است که از استحمام کودک خودداری کرد. بهترین زمان برای استحمام صبح روزی است که قرار است گچ تعویض شود. در این زمان کودک را می‌توان استحمام نمود. گچ را باز کرده و سپس برای گچ‌گیری به پزشک مراجعه کرد. در صورتی‌که بخواهید در حد فاصل دو گچ‌گیری را تمیز نمائید، بهترین راه این است که فقط تنه و دست‌های او را با یک اسفنج مرطوب تمیز کرده و سپس با حوله خشک کنید.
● مراقبت‌های بعد از گچ‌گیری
همان‌طور که ذکر شد کودک ممکن است مختصری بی‌قرار باشد. علت این است که شاید سنگینی گچ خیلی باشد که این مسئله تا خشک شدن کامل گچ ادامه دارد. بهتر است زیرپای کودک در زیر زانو حوله کوچکی را تا کرده و قرار دهیم تا پاشنه گچ روی زمین قرار نگیرد. حوله شما باید حتماً نخی باشد از گذاشتن اجسام پلاستگی زیر گچ خودداری نمائید، زیرا از تبادل حرارتی جلوگیری کرده می‌تواند سبب سوختگی شود.
کنترل گردش خون اندام در گچ مهم است. برای این کار نوک انگشتان کودک را فشار می‌دهیم تا سفید شود و وقتی برمی‌داریم باید بلافاصله صورتی شود. در صورت هرگونه اختلال در گردش خون امکان سفت بودن گچ مطرح است و باید به پزشک اطلاع داده شود.

منبع : ماهنامه کودک