نگاهی به خانواده در ایران

رشد صنعت و تکنولوژی به همراه بحثهایی پیرامون جهانی شدن باعث تغییر نگرشها و نقشها در جوامع شده است . ایران نیز از این تغییرات و اثرات آن مصون نمانده . شاید در گوشه و کنار به نقش سنت در جامعه و عواقب کنار گذاشتن آن اشاراتی شده باشد ولی با ظهور ارتباطات و روابط بین الملل خواه ناخواه کشور ما نیز از نظر تربیتی دچار مسائلی می شود که اگر آنها را نشناسیم و در صدد رفع مشکلات بر نیاییم عواقب آن متوجه خودمان خواهد شد. متن زیر با نگاهی اجمالی به روابط درون خوانواده در پی مطرح ساختن تناقضاتی است که هر روزه به چشم می خورد و خود به باز تولید آنها می پردازیم بدون آنکه بیندیشیم این طرز تلقی از کجا ناشی شده است.
هرچند امروزه درنتیجهٔ نفوذ پدیده جهانی شدن درتمام سطوح روابط وجامعه، نگاه وتصویری که زنان ازخود ساخته اند باعث تغییرموقعیت مردان شده است اما درجامعه ایران هنوزبسیاری اززنان چه درشهرهای بزرگ وچه درروستاها خود را زن خانه دار، آرام ومطیع شوهرمی دانند و ازاین نوع نگاه به خود وزندگی بسیارخرسندند.
آمیزه ایی ازسنت ومذهب به مدد هم دراین تصویرسازی وایجاد حالت افراط و تفریطی- که باعث دامن زدن به موقعیت وسطح نازل زنان درجامعه می شود- ایفای نقش می کنند. خود زنان ومادران نیزبا تربیت نادرست دختران و پسران- که مادران وپدران آینده اند - به ثبات این وضعیت کمک می کنند.
شاید با توسعه ارتباطات و وسایل ارتباطی و بالارفتن سطح دانش، نگاه زنان تغییرکرده باشد ولی این نگاه آنها راازدرون متحول نکرده است. چرا که هنوزدرتربیت فرزندان خود سنت رایج را به کارگرفته وپسرانی را تحویل جامعه می دهند که ازهمسرخود انتظاراطاعت بی چون وچرا دارد ودرمقابل دخترانی را به ثمرمی رسانند که می توانند مستقل بیندیشند وعمل کنند.
این تضاد درسراسرزندگی آنها درجریان است. مادرامروزآرزوهای گذشته خود را دردخترش جستجومی کند و قابلیت رشد و اندیشیدن را دراو می پروراند ودرمقابل همچنان حس مرد سالاری وقدرت مردانه درخانه را تقدیرکرده وپسرخود را برای پذیرش این مسئولیت آماده می کند. دراصل وجود یک رابطه احترام آمیزتوام با مساوت و برابری درخانواده، نوعی عدم تسلط و مدیریت مردانه به شمارمی رود. هرچند مادران استقلال هویتی دخترانشان را ستایش می کنند اما ازعروس خود انتظاراین حس استقلال را ندارند. علاوه برآن جامعه نیزدرایجاد و تقویت این نقش عامل بسیارمهمی است. نوع سیاست گذاریها، قانون، برنامه های صداو سیما و انواع گوناگون محصولات فرهنگی خواه ناخواه به رشد این تضاد کمک می کند. خانواده سنتی ایران نه توانسته با نفوذ مدرنیته ونوع جدید خانواده درجامعه مقابله کند و نه توانسته خود را با این تغییرات هماهنگ سازد. امروزمخلوطی ازخانواده سنتی و مدرن به معنای طلب دموکراسی نقشی و احساسی درجامعه مشاهده می شود که نتایج حاصله با یک نوع کاملا سنتی و یا کاملا جدید متفاوت است و حتی میزان صدمه ایی که بربافت جامعه وارد می سازد نیزبیشتر است.

سمیه افشار