دانستنی‌های بیمه

سلسله مطالبی كه در این مقاله عرضه می‌شود، مجموعه‌ای از اطلاعات عمومی بیمه‌های بازرگانی است كه از جلد اول و دوم كتاب دانستی‌های بیمه تالیف آقایان علی اعظم محمدبیگی و حریری برگزیده شده است.
● شرح اصطلاحات عمومی در بیمه
▪ اداره صدور بیمه‌نامه، اداره خسارت
در شركت بیمه، كارهای مربوط به فروش بیمه در اداره صدور بیمه‌نامه و كارهای مربوط به بررسی و پرداخت خسارت در اداره خسارت انجام می‌شود. بیمه‌گرانی كه چند نوع بیمه را عرضه می‌كنند معمولا، چند اداره صدور بیمه‌نامه و خسارت دارند. در اداره خسارت، برای ثبت و نگهداری اطلاعات، مكاتبات و مدارك خسارتی هر بیمه‌نامه، پرونده‌ای تشكیل می‌شود.
اساس قرارداد بیمه
ـ اصطلاح مشابه: اساس قرارداد
متقاضی بیمه پس از پر كردن فرم پیشنهاد بیمه، با امضای عبارتی در انتهای این فرم، گواهی می‌كند كه پرسش‌های‌ آن در زمینه خطرهای مورد نظر برای بیمه را درست پاسخ داده است و قبول می‌كند كه بیمه‌گر مفاد فرم پیشنهاد بیمه را اساس صدور بیمه‌نامه‌ قرار دهد. مفاد این فرم و عبارت، اساس قرارداد بیمه محسوب می‌شود. به این ترتیب، در صورت اشتباه بودن پاسخ‌های بیمه‌گذار، بیمه‌گر حق احتراز از اجرای تعهدات خود را دارد. به این وسیله اعلام می‌شود كه اظهارات مندرج در فرم پیشنهاد بیمه مقرون به صحت و منطبق با آخرین اطلاعات بیمه‌گذار است و موافقت می‌شود كه این فرم، اساس صدور بیمه‌نامه و جزء لاینفك آن قرار گیرد. بیمه‌گر متعهد است اطلاعات فوق را محرمانه تلقی كند. (عبارت مندرج در انتهای فرم پیشنهاد بیمه).
▪ استثنائات بیمه‌نامه
ـ اصطلاحات مشابه:
استثنائات، خسارات غیرقابل پرداخت، موارد استثنا یك قسمت مهم در هر بیمه‌نامه، خطرها و یا حوادثی را نام می‌برد و شرح می‌دهد كه جبران خسارت ناشی از وقوع آنها در تعهد بیمه‌گر است. این قسمت بیمه‌نامه خطرهای بیمه شده یا خسارات قابل تامین نام دارد.
بیمه‌نامه در قسمتی دیگر، خطرها یا حوادثی را مشخص می‌كند كه جبران خسارت ناشی از وقوع آنها در تعهد بیمه‌گر نیست این قسمت استثنائات بیمه‌نامه نام دارد. استثنائات بیمه‌نامه دو دسته است، دسته اول یعنی استثنائات عمومی، كمابیش در عموم بیمه‌‌ها وجود دارد. برای مثال خسارت دیدن موضوع بیمه به علت خطرهای جنگ و شورش معمولا پوشش داده نمی‌شود. البته، بیمه‌گر در ازای دریافت حق بیمه اضافی برخی از استثنائات عمومی، مانند خطر زلزله را بیمه می‌كند.
دسته دوم، یعنی استثنائات خاص، از یك نوع بیمه به بیمه دیگر فرق می‌كند و خاص بیمه مورد نظر است. برای مثال، در بیمه بدنه اتومبیل جبران خسارت ناشی از كاهش قیمت اتومبیل حادثه دیده در تعهد بیمه‌گر قرار ندارد. در برخی از بیمه‌ها خسارت به برخی از اموال، مانند فلزات قیمتی، جزئی از استثنائات بیمه‌نامه است.
خطرهای زیر با رعایت شرایط بیمه‌نامه، بیمه می‌شود: خسارت وسیله نقلیه موضوع بیمه به علت حادثه، آتش‌سوزی، سرقت كلی و.... (خطرهای بیمه شده در بیمه‌نامه بدنه اتومبیل) وقوع خطرهای نام برده شده در این بیمه‌نامه اگر ناشی از هر یك از حوادث و وقایع زیر باشد، تحت پوشش نخواهد بود مگر آنكه صریحا، خلاف آن شرط شده باشد: جنگ، جنگ داخلی، آشوب و بلوا، اعتصاب، قیام، انقلاب، كودتا، اغتشاشات داخلی یا اقدام‌های احتیاطی مقامات نظامی و انتظامی، زمین لرزه، آتش‌فشان، ریزش زمین، سیل، طغیان رودخانه، حریق تحت‌الارضی و یا آفات سماوی، انفجار مواد منفجره مانند دینامیت،‌تی‌ان‌تی و باروت و فعل و انفعالات هسته‌ای (استثنائات عمومی در بیمه‌نامه آتش‌سوزی).
مسكوكات، پول، اوراق بهادار، اسناد، فلزات قیمتی، جواهرات و مروارید، سنگ‌های قیمتی سوار نشده، هرگونه اسناد و نسخ خطی و هزینه بازسازی نقشه، جمنع‌آوری مجدد اطلاعات و یا تنظیم دفاتر بازرگانی، در این بیمه‌نامه پوشش ندارد مگر آنكه صریحا خلاف آن شرط شده باشد (اموال استثناء شده در بیمه‌نامه آتش‌سوزی).
▪ اصل جانشینی
ـ اصطلاحات مشابه:
اصل قائم‌مقامی، حق بیمه‌گر برای مراجعه به مسوول خسارت، حق جانشینی.
طبق اصل جانشینی، بیمه‌گر پس از پرداخت خسارت به بیمه‌گذار، حق او برای مراجعه به مقصر حادثه و دریافت خسارت از وی را به دست می‌آورد. برای مثال، مالك اتومبیل خسارت دیده كه جبران خسارت آن را از بیمه‌گر درخواست می‌كند، حق دریافت خسارت از شخص مقصر در حادثه را به بیمه‌گر واگذار می‌كند. در واقع او مجاز به دریافت خسارت از هر دو طرف نیست. زیرا این عمل مغایر با اصل جبران خسارت است و برای او درآمد ایجاد خواهد كرد.

منبع : روزنامه دنیای اقتصاد