گرما زدگی

ضعف، بی حالی، افت فشار خون، از دست دادن مایعات بدن، خشكی دهان، خشكی و یا رطوبت پوست بدن از علایم اولیه گرمازدگی است و در صورت عدم درمان به تدریج علایم اختلال سطح هوشیاری، تشنج، نارسایی كبدی، كلیوی، انعقاد داخل عروق منتشر كه منجر به خونریزی خود به خودی از قسمتهای بدن می شود اتفاق می افتد.
وقتی دمای مركزی بدن بیش از ۵/۴۰ درجه برسد به آن گرمازدگی می گویند، دمای مركزی بدن را با اندازه گیری دمای مقعد می توان اندازه گیری كرد. زمانی كه گرمازدگی ایجاد می شود بدن به مقابله با گرمازدگی می پردازد. بدین ترتیب كه عروق سطحی پوست باز می شود تا حرارت به راحتی بتواند از داخل بدن دفع شود. همچنین بدن در اثر تعریق زیاد و بخار شدن عرق بدن خنك می شود. وقتی گرمازدگی شدید باشد بدن نمی تواند دمای مركزی خودش را كاهش دهد و آسیب هایی بر روی سلولهای بدن می گذارد كه این آسیبها عمدتاً درسلولهای كبدی، عروق و سلولهای مغزی بروز می كند.
سلولهای كبدی، مغزی و عروقی نسبت به سایر سلولها به گرمازدگی و درجه حرارت بدن حساس تر هستند، با افزایش درجه حرارت به بیش از ۴۲ درجه یك سری از آنزیمهای سلولی كارشان مختل می شود و برای همین اختلالاتی در عملكرد بسیاری از سلولهای بدن می تواند اتفاق بیفتد.
گرمازدگی بیشتر در افرادی رخ می دهد كه به علت داشتن بیماریهای زمینه ای نمی توانند درجه حرارت بدن خود را راحت تنظیم كنند و در مقابله با گرما و از دست دادن حرارت و مكانیزمهای دفاعی برای پایین آوردن درجه حرارت مركزی بدن مشكل دارند. بیماران قلبی، كبدی، كلیوی، سالمندان، نوزادان، بیماران عصبی و روانی افرادی هستند كه به راحتی نمی توانند با گرمازدگی مقابله كنند و بیشتر دچار این عارضه می شوند.
ورزشكاران و سربازان كه در محیط های گرم مشغول فعالیت هستند نیز دچار گرمازدگی می شوند. وقتی رطوبت محیط به ۷۵ درصد برسد تبخیر دچار مشكل می شود و در واقع مكانیزم دفاعی مهم برای از دست دادن و كاهش گرمای بدن در سطح از بین می رود.
در جریان گرمازدگی شدید آنزیمهای انعقادی خون به طور غیر طبیعی فعال می شوند و انعقاد منتشر داخل عروقی اتفاق می افتد و به علت مصرف زیاد فاكتورهای انعقادی خونریزی از قسمتهای مختلف بدن ایجاد می شود. خنك كردن محیط پیرامون بیمار گرمازده نخستین اقدام برای بهبود وضعیت وی است و قرار دادن بیمار در هوای آزاد، قرار دادن یخ در نواحی گردن، زیر بغل و كشاله ران، استفاده از پتوهای خنك كننده، قرار دادن بیمار در حوض آب خنك، از جمله روش های خنك كردن بیمار گرمازده است.
تنفس فرد گرمازده باید مورد بررسی قرار گیرد، برخی از افراد در جریان گرمازدگی شدید دچار علایم تنفسی شدید می شوند كه در این حالت بیمار باید در مجرای هوای باز نگه داشته شود و وی را به پهلو بخوابانید و اكسیژن خنك برای بیمار تجویز شود.
با توجه به این كه در جریان گرمازدگی بدن مایعات زیادی را از دست می دهد ممكن است در صورت درمان نشدن دچار نارسایی كلیه شود كه با دادن سرمهای تزریقی هم می توان مایعات از دست رفته را جبران كرده و هم درجه حرارت مركزی بدن را به حداقل رساند.
مصرف مایعات سرد و گرم در گرمازدگی بسیار مهم است، مصرف شربت آبلیمو، هرچند كه می تواند عطش بیمار را برطرف كند ولی نمی تواند مایعات از دست رفته او را جبران كند.
تشنگی و كاهش ادرار مهمترین علامت گرمازدگی است و كودكان مستعدتر به كاهش آب بدنشان هستند بنابراین والدین با دیدن شواهدی چون ضعف و بی حالی در كودكانشان، آب از دست داده بدنشان را جبران كنند. در صورت بروز علایمی چون ضعف، بی حالی و عطش با وجود بیماری زمینه ای مجرای قلبی، ریوی، كلیوی و كبدی فرد باید هرچه زودتر به درمانگاه یا اورژانس مراجعه كند تا از طریق سرم درمانی و جبران آب و مایعات از دست رفته از آسیبهای كلیوی جلوگیری شود. افراد در فصول گرم سال در صورت خارج شدن از منزل حتماً با خود مایعات خنك همراه داشته باشند و از ایستادن در آفتاب خودداری كنند.

منبع : روزنامه قدس