پایان تبعید خود خواسته

در بحبوحه ای كه ژنرال پرویز مشرف، رئیس جمهور پاكستان، با نارضایتی های سیاسی از حاكمیتش دست و پنجه نرم می كند، بی نظیر بوتو یكی از كلیدی ترین رقبای سیاسی اش فعالیتی بین المللی را برای احیای جایگاه سیاسی خویش آغاز كرده است.
بوتوی ۵۳ ساله كه پیشتر نخست وزیر و رهبر حزب مردم پاكستان بوده، از سال ۱۹۹۹ در تبعید به سر می برد. وی در هفته های اخیر انتقادهای خود از طالبان را كه در مناطق دور افتاده كشورش فعالیت می كنند، شدت بخشیده است. او كوشیده است تا احزاب سیاسی ایدئولوژیك را كه در آستانه انتخابات سال جاری حول یك اتحاد سیاسی گرد آمده اند، به حاشیه براند.
بوتو در تلاش است تا به واشنگتن اطمینان دهد كه وی متحدی ثابت قدم برای آمریكا خواهد بود و به عنوان یك رهبر منتخب، در تلاش هایش علیه تروریسم بیش از ژنرال مشرف قابل اتكا است. وی حتی تلاش های بین المللی خود را به دهلی نو كه پایتخت كشور رقیب پاكستان است، كشانده است.
بوتو در یك ضیافت شام در اواخر ماه مارس كه با حضور جمعی از نخبگان سیاسی هند در دهلی نو برگزار شد، گفت: «تصور نمی كنم كه رژیم فعلی پاكستان قادر بوده باشد نام كشور ما را از عنوان تروریسم جدا نگه دارد.»
بوتو در واشنگتن از یك شركت لابی گر یاری طلبیده تا این پیام را اشاعه دهد. در همین راستا، وی در ماه مارس مقاله ای در روزنامه واشنگتن پست به چاپ رساند و ماه فوریه نیز در انستیتوی نومحافظه كاران، آمریكن اینتر پرایز، سخنرانی كرد. بوتو در پی یك رشته طولانی اتهام های فساد علیه وی به تبعیدی خودخواسته روی آورد. امروز او اغلب اوقات خود را در لندن و دوبی می گذراند و اگرچه موانع زیادی بر سر راهش قرار دارد، اما ظاهراً مایل است زمینه ای را فراهم آورد تا به پاكستان بازگردد.
حسین حقانی، مشاور سابق بوتو كه هم اكنون مدیریت مركز روابط بین الملل در دانشگاه بوستون را برعهده دارد، می گوید: «به نظر می رسد كه بوتو در راهبرد خود می كوشد تا جامعه بین المللی را متقاعد سازد كه تغییر شیوه حكومت در پاكستان ـ تغییراتی كه عمدتاً به نفع اوست ـ برای جنگ علیه ترور نیز مطلوب و مفید است.»
آن گونه كه از ظاهر امر پیداست، دولت بوش دست كم در حال حاضر به استدلال های بوتو اعتنایی نمی كند. كاخ سفید همچنان به وعده های خود به ژنرال مشرف متعهد است اما به تازگی نسبت به نقش نظامی رئیس جمهور پاكستان ابراز ناامیدی كرده است.
تحلیلگران واشنگتن و اسلام آباد خاطرنشان می سازند كه كاخ سفید نسبت به ظرفیت های بوتو تردید دارد و اقتدار او را در ارتش و سازمان های اطلاعاتی زیر سؤال برده است.
از سوی دیگر، اتهام های متعدد مبنی بر این كه بوتو و همسرش زمانی كه بر سر قدرت بودند میلیون ها دلار پول غیرقانونی به جیب زده اند، آنان را با مشكل مواجه كرده است. بوتو در پاكستان ۲ پرونده مربوط به پولشویی را با موفقیت پشت سر گذاشته و در حال حاضر نیز در دادگاهی در سوئیس با اتهام های دیگری روبه روست.
كرگ كوهن، معاون دفتر كاركنان در مركز مطالعات استراتژیك و بین الملل واشنگتن می گوید: «تصور نمی كنم بوتو آن قدر جاذبه و گیرایی داشته باشد كه این وضع را تغییر دهد. اتفاق ویژه و بزرگی لازم است كه دولت بوش را وادار به دوری گزیدن از مشرف كند.»
افزون بر این، كوهن خاطرنشان می سازد دلیل محكمی وجود ندارد كه بوتو پس از رسیدن دوباره به قدرت، تغییراتی بنیادین در سلطه و نفوذ دولت بر ارتش و سازمان های اطلاعاتی به وجود آورد.
او ادامه می دهد: «حتی پس از انتخابات آزاد، ارتش نقشی محوری در مسائل امنیتی خواهد داشت.»
این همه درحالی است كه رویكرد دموكرات های واشنگتن به ژنرال مشرف در ما ه های آینده مبهم است. در ماه مارس، نشانه كوچكی از دیدگاه دموكرات ها نسبت به مشرف نمایان شد.
اوایل مارس، ۴ عضو كمیته روابط خارجی سنا كه جوزف بایدن سناتور دموكرات ایالت دلاور و كاندیدای ریاست جمهوری آمریكا نیز جزو آن بود، در نامه ای به مشرف هشدار دادند كه بدون بازگشت بوتو و نواز شریف، دو چهره كلیدی اپوزیسیون به پاكستان، بعید به نظر می رسد كه جامعه بین المللی انتخابات ۲۰۰۷ این كشور را نشانه ای واقعی از دموكراسی بداند.
مشرف در كودتای سال ۱۹۹۹ دولت نواز شریف را ساقط كرد. بلافاصله نواز شریف عفو و به عربستان سعودی تبعید شد.
در این مدت، نه او و نه بوتو اجازه شركت در انتخابات ۲۰۰۲ را نداشتند.ژنرال مشرف درباره بازگشت بوتو گفته است كه اگر او مایل است با اتهام های وارده علیه خود مواجه شود، می تواند به كشور بازگردد. البته مشرف هنوز اظهارات بیشتری درباره تمایل به چانه زنی در این باره نداشته است. او ماه فوریه در گفت وگویی با تلویزیون HUM گفت: «مذاكرات پشت پرده ای وجود ندارد. احزابی كه در داخل پاكستان هستند در انتخابات شركت می كنند، اما احزابی كه در خارج مستقرند در همان جا می مانند. این یك واقعیت است و تغییر و تحولی در آن روی نداده است.»
در حالی كه مشرف در هفته های اخیر با اعتراض های مردمی بسیاری مواجه شده، انتقادهای بوتو از مشرف ملایم بوده است و هواداران حزب وی در اعتراضاتی كه هر روز علیه مشرف و حكومت نظامی اسلام آباد به راه می افتد، حضور گسترده ای نداشتند.
اما عطش بوتو برای بازگشت به حیات سیاسی در ضیافت شام ماه گذشته كاملاً نمایان بود. او با ستایش دموكراسی و وعده صلح حمایت حضار را جلب كرد. او پیشنهاد كرد ۱۵ اوت كه سالگرد جدایی خونین هند و پاكستان است، رهبران دو كشور گردهم آیند و برای «صلح و ثبات پایدار» پیمان ببندند. او گفت: «به باور من، می توان روابط هند و پاكستان را به طرز خلاقانه ای بازسازی كرد.»بوتو در خانواده ای سیاست پیشه به دنیا آمد و پدرش ذوالفقار علی بوتو توسط دولت نظامی پیشین اعدام شد.
بی نظیر بوتو دو دوره نخست وزیر پاكستان بود و به عنوان نخستین زنی كه اداره امور یك كشور مسلمان را برعهده داشته، نام خود را برای همیشه ثبت كرده است.در آن ضیافت هندی ها، آرون پوری، سردبیر هفته نامه «ایندیا تودی» كه خود بانی این میهمانی بود، در تمجید از بوتو گفت كه وی در خانواده شهیدان به دنیا آمده و اظهار داشت: «اكنون همه چیز برای بازگشت دموكراتیك بوتو مهیاست.»

منبع: نیویورك تایم
ترجمه: هرمز برادران

منبع : روزنامه ایران