چه رابطه‌ای بین باکتری و افسردگی وجود دارد؟

توضیحی غیرمنتظره برای افزایش آمار افسردگی پیدا شده است.
باكتری موجب بیماری می‌شود. این ایده كه باكتری‌ها می‌توانند موجب پیشگیری از بیماری شوند نامعقول به نظر می‌رسد، اما این همان نظریه‌ای است كه كریس لوری از دانشگاه بریستون به همراه همكارانش در نشریه نوروساینس ارائه كرده است. آنها بر این باورند كه نوع خاصی از باكتری می‌تواند موجب تخفیف افسردگی بالینی شود.
مشاهده‌ای كه دكتر لوری براساس آن به این نتیجه رسید، مشاهدات انجام شده توسط مری اوبرین، سرطان‌شناس بیمارستان رویال مارسدن شهر لندن بود. دكتر اوبرین یك درمان‌ آزمایشی را برای سرطان ریه مورد بررسی قرار داد كه در آن از نوعی باكتری استفاده می‌شد. این نوع باكتری كم‌ضررتر از میكروب‌هایی بود كه در ناحیه مورد بررسی وجود داشت و مهم‌تر آنكه موجب كشتن میكروب‌ها هم می‌شد.
بنابراین وقتی دكتر اوبرین تلقیح باكتری‌ها را انجام داد نه تنها عوارض كمتری از سرطان را مشاهده كرد بلكه شاهد بهبود حالات روحی بیمارش شد. دكتر لوری برای بررسی اینكه به راستی چه اتفاقی روی می‌دهد به موش‌ها روی آورد.
فرضیه او این بود كه واكنش ایمنی به این‌گونه باكتری كه مایكو باكتریوم نام دارد مغز را تحریك می‌كند كه سروئونین تولید كند. این مولكول یك نروترنسمیتر (ماده شیمیایی پیغام‌رسان بین سلول‌های عصبی) است كه یكی از نشانه‌های افسردگی كمبود همین ماده است. دكتر لوری و تیمش به موش‌هایشان همین نوع باكتری را تزریق كردند و آنها را مورد بررسی قرار دادند تا بفهمند چه روی می‌دهد. اول آنكه آنها به دنبال افزایش سطح یاخته‌ها بودند. مولكول‌های این یاخته‌ها كه توسط سیستم ایمنی بدن تولید می‌شوند باعث بروز واكنش توسط مغز می‌شود. همان‌طور كه انتظار می‌رفت سطح یاخته‌ها در موش‌ها افزایش یافت. سپس آنها به طور مستقیم مغز حیواناتشان را مورد كاوش قرار دادند تا اثر آن یاخته‌ها را بر روی مغز ببینند. به طور دقیق این یاخته‌ها به روی اعصاب حسی كه از ارگان‌های مختلف بدن از جمله قلب و ریه به سوی مغز می‌رفتند تاثیر می‌گذاشتند. این عملكرد موجب تحریك ساختاری خاص از مغز می‌شد كه توجه دكتر لوری به آن معطوف بود. او گروهی از سلول‌ها را در این بخش مغز یافت كه به طور مستقیم به بخش ایجاد احساسات و هیجانات مغز متصل هستند. این سلول‌ها سروتونین را بر اثر تحریك اعصاب حسی به بخش هیجانات و احساسات مغز می‌فرستند. در نتیجه این فرآیند موش‌هایی به دست آمد كه هیچ استرسی نداشتند. دكتر لوری توانست میزان استرس آنها را با انداختن موش‌ها در یك استخر كوچك شنا اندازه‌گیری كند.
تحقیق قبلی نشان داده بود كه موش‌های بدون استرس از شنا كردن لذت می‌برند در حالی كه موش‌های دارای استرس هیچ لذتی از شنا نمی‌برند. موش‌های دكتر لوری با لذت زیادی در آب به شنا پرداختند. نتایج این تحقیق به دو دلیل حائز اهمیت است.
اول آنكه این تحقیق امكان درمان افسردگی بالینی را با واكسیناسیون تایید می‌كند. با توجه به درمان سرطان و اكنون افسردگی این نوع باكتری كه مایكوباكتریوم نام دارد به منزله راهی برای درمان تورم روده و بیماری روماتویید آرتریتز نیز محسوب می‌شود.
دوم آنكه این تحقیق پاسخی جدید برای این سوال كه چرا افسردگی این روزها به وفور مشاهده می‌شود ارائه می‌دهد.
دو مشكل دیگری كه به تازگی بسیار مشاهده می‌شود آسم و آلرژی است كه در آنها سیستم ایمنی برای حمایت در برابر عوامل خارجی حمله می‌كند. یك توضیح برای افزایش این نوع بیماری فرضیه افزایش شوینده‌ها است. در واقع موضوع این است كه این روزها كودكان بسیار كم در معرض میكروب‌های بی‌ضرر قرار می‌گیرند و همین موضوع سیستم دفاعی بدن را ضعیف می‌كند. در مورد افسردگی هم توضیح مشابهی وجود دارد. اگر یك محیط بیش از حد پاكیزه و بهداشتی موجب شود تعاملی بین سیستم ایمنی و مغز به وجود نیاید، ممكن است برخی افراد نسبت به كمبود سروتونین در بدنشان واكنش‌های بدی نشان دهند. البته كسی ادعا نمی‌كند كه این تنها توضیح برای ایجاد افسردگی است اما ممكن است بخشی از دلایل این مشكل باشد.

مترجم: آذر حمیدیان

منبع : روزنامه دنیای اقتصاد