تداخلات دارویی در بیماری آسم

● آسم
آسم به صورت بیماری التهابی مزمن راههای هوایی كه با افزایش پاسخ دهی درخت تراكئو برونكیال به تعدادی محرك، مشخص می‌شود، تعریف می‌گردد. از نظر بالینی با حملات تنگی نفس، ویزینگ و سرفه مشخص میشود. حدود نصف موارد قبل از سن ۱۰ سالگی و یك سوم بقیه قبل از ۴۰ سالگی پدید می‌آید.
تشخیص آسم با اثبات انسداد برگشت پذیر راه هوایی صورت می‌پذیرد. برگشت پذیر به طور قرار دادی به صورت افزایش ۱۵% یا بیشتر درFEV۱ پس از دو پوف از آگونیست های بتا آدرنرژیك، تعریف می‌گردد.
● درمان:
رفع علل زمینه ساز از محیط یك بیمار مبتلا به آسم آلرژیك، موفق ترین روش قابل دسترس در درمان این بیماری است.
▪ درمان دارویی:
عوامل در دسترس برای درمان آسم را می‌توان به دو گروه عمومی تقسیم كرد:
۱) داروهایی كه از انقباض عضلات صاف جلوگیری می‌كنند یعنی داروهای سریع الاثر( آگونیست‌های بتا آدرنرژیك، متیل گزانتین‌ها و آنتی كولینرژیك‌ها)
۲) عواملی كه از التهاب جلوگیری كرده و یا آن را برمی‌گردانند یعنی داروهای كنترل دراز مدت( گلوكورتیكوئیدها، بازدارنده‌های لكوترین و آنتاگونیست‌های گیرنده‌ای و عوامل پایدار كننده ماست سل)
● اپی نفرین:
▪ موارد مصرف:
این دارو برای درمان اضطراری واكنشهای حاد آلرژیك، آنافیلاكسی، آنژیوادم، درمان همراه با بیحس كننده های موضعی، پیریابیسم، خونریزی لثه و احیای قلبی عروقی مصرف می شود.
▪ هشدارها:
۱) این دارو در موارد زیر باید با احتیاط مصرف شود:
پركاری تیروئید، دیابت، بیماری قلبی ـ عروقی و شوك كاردیوژنیك، تروماتیك یا خونریزی
۲) از تزریق اپی نفرین به داخل عضلات سرینی باید اجتناب نمود، زیرا ممكن است موجب بروز گانگرن شود.
۳) لازم است همزمان با تزریق اپی نفرین، حجم مایعات از دست رفته نیز جبران شود.
۴) تزریق اپی نفرین به داخل شریان به علت انقباض شدید عروق و احتمال بروز گانگرن توصیه نمی شود.
۵) اپی نفرین از جفت عبور می كند و به داخل شیر نیز ترشح می شود.
۶) افزودن اپی نفرین به بیحس كننده های موضعی برای تزریق در نواحی از بدن كه توسط آرتریولهای انتهایی خونرسانی می شوند یا اینكه خون محدودی را دریافت می نماید( انگشتان، زبان، بینی، گوش) توصیه نمی شود.
۷) مصرف این دارو برای اسپاسم برونشیال حاد ( بدلیل اثر انتخابی كمتر بر گیرنده های بتا دو) عموما توصیه نمی شود، زیرا دارای توان بالقوه برای تحریك بیش از حد قلب به ویژه در مقادیر زیاد می باشد.
▪ تداخل های دارویی:
ـ مصرف هم زمان هالوتان با اپی نفرین ممكن است خطر بروز آریتمی شدید بطنی را افزایش دهد. انفلوران یا ایزوفلوران نیز ممكن است عضله قلب را به اثرات مقلد سمپاتیك اپی نفرین حساس نماید.
ـ مصرف همزمان اپی نفرین با داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای، ممكن است اثرات قلبی عروقی اپی نفرین را تشدید كند كه احتمالا منجر به بروز آریتمی، تاكیكاردی یا زیادی شدید فشار خون و دمای بدن میشود.
ـ مصرف همزمان داروهای مسدود كننده گیرنده بتا آدرنرژیك با اپی نفرین، ممكن است به مهار اثرات درمانی هر دو دارو منجر شود.
ـ مصرف همزمان دیگوكسین با اپی نفرین ممكن است خطر بروز آریتمی قلبی را افزایش دهد.
ـ مصرف همزمان ارگوتامین با اپی نفرین ممكن است منجر به افزایش اثر تنگ كننده عروق شود. همچنین ممكن است باعث ایجاد ایسكمی عروق محیطی و گانگرن شده و اثر بالا برنده فشار خون اپی نفرین را نیز تشدید نماید.
ـ مصرف همزمان آن با انسولین ممكن است منجر به كاهش اثر انسولین به دلیل افزایش گلوكز خون شود.
ـ مصرف همزمان اپی نفرین با گوانادرل یا گوانتیدین ممكن است اثر بالا برنده فشار خون اپی نفرین را تشدید نماید.
● ایزوپروترنول:
▪ موارد مصرف:
در درمان علامتی آسم برونشیال، اسپاسم نایژه ای یرگشت پذیر همراه با التهاب نایژه ها، آمفیزم ریوی، برونشكتازی و سایر بیماری های انسدادی ریوی به كار برده می شود.
▪ هشدارها:
ـ مصرف این دارو برای درمان اسپاسم برونشیال حاد( به دلیل اثر انتخابی كمتر بر گیرنده های بتا دو) عموما توصیه نمی شود، زیرا دارای توان بالقوه برای تحریك بیش از حد قلب به ویژه در مقادیر زیاد می باشد.
▪ تداخل های دارویی:
ـ مصرف همزمان تركیبات هیدروكربنه هوشبر استنشاقی با ایزوپروترنول، موجب افزایش خطر برور آریتمی شدید می شود.
ـ تجویز همزمان ضد افسردگی های سه حلقه ای با تقویت اثرات قلبی ـ عروقی ایزوپروترنول موجب برور آریتمی، تاكیكاردی، زیادی فشار خون و یا افزایش درجه حرارت بدن می‌گردد.
ـ تجویز تركیبات مسدد گیرنده بتا ادرنرژیك و از جمله فراورده های چشمی همزمان با این دارو، موجب مهار متقابل اثرات درمانی دو دارو می‌گردد. در ضمن اثر گشاد‌كنندگی نایژه با تحریك كننده بتا دو توسط ایزوپروترنول را عوارض ناخواسته مثل تحریك پذیری، بی خوابی، تشنج و اریتمی قلبی را به دنبال خواهد داشت.
ـ تجویز همزمان گلیكوزیدهای قلبی و یا لوودوپا با دارو، موجب افزایش خطر آریتمی قلبی می‌شود.
ایزوپروترنول همچنین اثرات ضدآنژین نیترات ها را كاهش می‌دهد. مصرف توام ریتودرین و این دارو، موجب تشدید اثرات درمانی و عوارض جانبی، دو دارو می‌شود.
ـ تجویز توام با هورمون های تیروئیدی نیز اثرات درمانی هر دو گروه دارویی را تشدید می‌كند. تجویز دارو به همراه تركیبات گزانتین مانند آمینوفیلین، علاوه بر افزایش تحریكCNS ، آثار سمی اضافی تولید می نماید.
ـ مصرف همراه ایزوپروترنول با تئوفیلین ممكن است باعث افزایش سمیت قلبی دارو شود.
● كرومولین سدیم:
▪ موارد مصرف:
برای پیشگیری از آسم، حساسیت غذایی و اسپاسم نایژه‌ای ناشی از حساسیت مصرف می شود.
▪ هشدارها:
۱) در موارد عیب شدید كار كبد یا كلیه باید با احتیاط تجویز شود.
۲) در صورت بروز پنومونی ائوزینوفیلیك در طول مصرف دارو، درمان باید قطع گردد.
● آمینو فیلین:
▪ موارد مصرف:
برای درمان انسداد برگشت پذیر راههای تنفسی و آسم حاد و به عنوان محرك تنفسی در آپنه نوزادان مصرف می شود.
▪ هشدارها:
در صورت وجود خیز حاد ریوی، ناتوانی احتقانی قلب، تب پایدار، بیماریهای كبدی، پركاری غده تیروئید، سپسیس و اختلالت صرعی باید با احتیاط تجویز شود.
▪ تداخل های دارویی:
ـ تجویز همزمان سایمتیدین، سیپروفلوكساسین، اریترومایسین، پروپرانولول و تیابندازول با آمینو فیلین احتمالا باعث افزایش غلظت متابولیت فعال آن می‌شود.
ـ تجویز همزمان فنی توئین و ریفامپسین با تئوفیلین و كشیدن سیگار یا تنباكو احتمالا باعث كاهش غلظت آن به واسطه تحریك متابولیسم می‌شود.
ـ تجویز همزمان مسددهای گیرنده بتاآدرنرژیك ممكن است اثرات گشاد كنندگی نایژه‌ای دارو را مهار كند.
مصرف همزمان با كتامین ممكن است آستانه حملات صرع را كاهش دهد.
● بكلو متازون:
▪ موارد مصرف:
به عنوان درمان نگهدارنده در بیماران مبتلا به آسم نایژه‌ای مزمن بكار می‌رود.
● برم هگزین:
▪ موارد مصرف:
به عنوان خلط آور و رقیق كننده ترشحات موكوسی در مواردی مانند التهاب نایژه، آسم، برونشكتازی و التهاب سینوس ها همراه با تجمع ترشحات موكوسی غلیظ و چسبنده در مجاری تنفسی مصرف می شود.
▪ هشدارها:
در مبتلایان به زخم های گوارشی با احتیاط مصرف شود.
● سالبوتامول:
▪ موارد مصرف:
برای درمان آسم و سایر حالات همراه با انسداد برگشت پذیر راههای تنفسی و همچنین برای جلوگیری از زایمان زودرس مصرف می شود.
▪ هشدارها:
۱) در صورت وجود بیماری های قلبی- عروقی شامل آریتمی قلبی، عدم كفایت میوكارد و عروق كرونر، افزایش فشار خون، بیماری ایسكمی قلبی، طولانی شدن فاصله QT ، پركاری تیروئید و دیابت باید با احتیاط فراوان تجویز شود.
۲) درمان با محرك های گیرنده بتا دو آدرنرژیك ممكن است باعث كاهش شدید پتاسیم سرم شود. این اثر در صورت مصرف همزمان تئوفیلین و مشتقات آن، كورتیكوستروئیدها، دیورتیك ها و به وسیله هیپوكسی ممكن است تشدید شود.
۳) مصرف خوراكی یا تزریقی دارو می تواند انقباضات رحم را مهار نماید.
۴) مصرف همزمان دارو با مسددهای بتا آدرنرژیك، كدئین، گلیكوزیدهای دیژیتال، مهار كننده های منو آمین اكسید از(MAO ) و ضد افسردگی های سه حلقه ای باید با احتیاط صورت گیرد.
▪ تداخل های دارویی:
ـ تجویز مقادیر زیاد سالبوتامول قبل یا اندكی پس از بیهوشی با كلروفرم یا هالوتان ممكن است خطر آریتمی شدید بطنی را به ویژه نزد اشخاص با سابقه بیماری قلبی افزایش دهد.
ـ مصرف همزمان داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای و یا مهار كننده های منو آمین اكسید از(MAO) ( شامل فورازولیدون و پروكاربازین) با سالبوتامول ممكن است باعث تشدید اثر دارو بر سیستم عروقی شود.
ـ مصرف همزمان این دارو با گلیكوزیدهای دیژیتال ممكن است خطر آریتمی قلبی را افزایش دهد.
ـ مصرف همزمان سالبوتامول با كاكوئین علاوه بر اثر افزاینده تحریك CNS ، ممكن است اثرات جانبی عروقی هر یك را نیز افزایش دهد.
ـ مصرف همزمان با مسددهای بتا ممكن است با اثر گشاد كنندگی برونش سالبوتامول مقابله نماید.
● تربوتالین سولفات:
▪ موارد مصرف:
برای درمان آسم و سایر حالات توام با انسداد برگشت پذیر راههای تنفسی و همچنین برای پیشگیری از زایمان زودرس به كار می رود.
▪ هشدارها:
۱) در صورت وجود بیماریهای قلبی ـ عروقی شامل آریتمی قلبی، عدم كفایت میوكارد وعروق كرونر، افزایش فشارخون، دیابت، پركاری تیروئید، كتواسیدوز، فئوكروموسیتوم، حملات صرع (یا سابقه آن) و حساسیت به داروهای مقلد سمپاتیك، این دارو با احتیاط مصرف شود.
۲) درمان با محركهای گیرنده بتادو آدرنرژیك ممكن است باعث كاهش شدید پتاسیم سرم شود. این اثر در نتیجه مصرف همزمان با تئوفیلین، كورتیكوستروئیدها، داروهای مدر و بوسیله هیپوكسی ممكن است تشدید شود .
▪ تداخل داروئی:
ـ تجویز مقادیر زیاد تربوتالین قبل یا اندكی پس ازبیهوشی با كلروفرم، یا هالوتان ممكن است خطر آریتمی شدید بطنی را بویژه نزد اشخاص با سابقه بیماری قلبی افزایش دهد.
ـ مصرف همزمان داروهای ضدافسردگی سه حلقه ای یا مهاركننده های مونوآمین اكسیداز(MAO) با سالبوتامول ممكن است باعث تشدید اثر دارو بر سیستم عروقی شود.
ـ مصرف همزمان با گلیگوزیدهای دیژیتال ممكن است خطر آریتمی قلبی را افزایش دهد.
ـ مصرف همزمان با مسدد‌‌های گیرنده بتا ممكن است با اثر گشادكنندگی برونش دارو مقابله نماید.
● تئوفیلین:
▪ موارد مصرف:
تئوفیلین برای درمان انسداد برگشت پذیر راههای تنفسی و آسم حاد مصرف می‌شود.
▪ هشدارها:
در صورت وجود خیز حاد ریوی، ناتوانی احتقانی قلب، تب پایدار، بیماریهای كبدی، زخم معده ،پركاری تیروئید یا سپسیس و اختلالات عصبی باید با احتیاط تجویز شود.
▪ تداخل های داروئی:
ـ تجویزهمزمان سایمتیدین، سیپروفلوكساسین، اریترومایسین،، داروهای ضد‌بارداری خوراكی ،پروپرانولول و تیا بندازول با تئوفیلین احتمالا باعث افزایش غلظت آن می‌شود.
ـ تجویز همزمان فنی‌توئین، كاربامازپین ، باربیتوراتها و ریفامپسین با تئوفیلین و كشیدن سیگار وتنباكو، احتمالا باعث كاهش غلظت آن بواسطه تحریك متابولیسم می‌شود.
ـ تجویز همزمان مسددهای گیرنده بتاآدرنرژیك ممكن است اثرات گشادكنندگی نایژه ای تئوفیلین را مهار كند.
ـ مصرف همزمان تئوفیلین با كتامین ممكن است آستانه حملات صرع را كاهش دهد.

منبع : پایگاه اطلاع‌رسانی دانشگاه علوم پزشکی تبریز