آدمی وعشق در بهار

بهار طبیعت خرامان خرامان در راه است وجلوه های زیبای خود را پیشاپیش با رویش غنچه های درختان به پیشواز فرستاده است.سعدی سخن سرای نامدار ایران و جهان در زیباترین شکل به توصیف این پدیده شگفت انگیز جهان پرداخته و در مقدمه گلستان می فرماید:"فراش باد صبا را گفته تا فرش زمردین بگسترد و دایه های ابر بهاری را فرمود تا بنات نبات در مهد زمین بپرورد.درختان را بخلعت نوروزی قبای سبز ورق در برگرفته و اطفال شاخ را بقدوم موسم ربیع کلاه شکوفه بر سرنهاده، عصاره نالی بقدرت او شهد فایق شده و تخم خرمایی به تربیتش نخل باسق گشته"
در لطافت طبع و ذوق سرشار ایرانی بسیار گفته و نوشته اند.بر این باورم نوروز و انتخاب برای آغاز سال اوج لطافت روح ایرانی را در آن است.گفته اند و درست گفته اند که در علم و ادب تکرار ملال آور است و بیهوده.عقل تکرار را نمی پسندد اما احساس تکرار را دوست دارد.طبیعت نیز تکرار را دوست دارد.در باره نوروز نیز مطالب بسیاری گفته اند .در ادبیات ارزشمند پارسی بسیاری از شاعران خوش ذوق ایرانی در کنار آثار ادبی،عرفانی،تاریخی و حماسی، اوج احساسات شاعرانه خود را در قالب"بهاریه"ها به یادگار گذاشته اند که امروز گنجینه ارزشمندی از ادبیات ایران زمین و در زمره مفاخر ادبی دنیاست.
در کنار همه سنتها و رسوم ایرانیان نوروز را حتی اگر به عنوان قراردادی اجتماعی بین ایرانیان بدانیم باید به این ملت تبریک گفت که سمبل و رمز رستاخیز طبیعت و تجدید حیات آفرینش را مبدا سال نو خود قرار داده اند روزی که روز زایش و رویش مجدد زمین و نمایانگر رستاخیز جهان است که خداوند پدید آورنده جهان آن را وعده فرموده و روز رسیدگی به حساب وکتاب خلائق و خوبیها و پلشتیهاست.
علی اکبر دهخدا در لغت نامه معروف خود به نقل از "غیاث اللغات"نوروز را رسیدن آفتاب به نقطه اول حمل و آغاز بهار ذکر می کند."ویند خدای تعالی در این روز عالم را آفرید و هر هفت کوکب را در اوج تدویر بودند و اوجات همه در نقطه اول حمل بود.در این روز حکم شد که به سیر و دور در آیند و آدم علیه السلام را نیز در این روز خلق کرد.پس این روز را نوروز گویند"(لغتنامه چاپ دانشگاه تهران ص ۲۰۱۸۲).سعدی نیز نوروز و فصل بهار را فصل عاشقی می خواند و چنین می سراید:
آدمی نیست که عاشق نشود فصل بهار
هر گیاهی که به نوروز نجنبد حطب است
به قول دکتر شریعتی نوروز قرن های درازی است که بر همه جشن های جهان فخر می فروشد و هم او می گوید" جشن های دیگران غالبا" انسان را از كارگاه ها، مزرعه ها، دشت و صحرا، كوچه و بازار، باغها و كشتزارها، در میان اتاق ها و زیر سقف ها و پشت درهای بسته جمع می كند: كافه ها، كاباره ها، زیر زمین ها، سالن ها، خانه ها ... در فضایی گرم از نفت ، روشن از چراغ ، لرزان از دود، زیبا از رنگ و آراسته از گل های كاغذی، مقوایی، مومی، بوی كندر و عطر و ... اما نوروز دست مردم را می گیرد و از زیر سقف ها و درهای بسته فضاهای خفه لای دیوارهای بلند و نزدیك شهرها و خانه ها، به دامن آزاد و بیكرانه طبیعت می كشاند: گرم از بهار، روشن از آفتاب لرزان از هیجان آفرینش و آفریدن، زیبا از هنرمندی باد و باران ، آراسته با شكوفه، جوانه، سبزه و معطر از " بوی باران، بوی پونه، بوی خاك، شاخه های شسته، باران خورده پاك و ... " نوروز تجدید خاطره بزرگی است: خاطره خویشاوندی انسان با طبیعت.
نوروز که ایرانیان آن را آغاز سال جدید خود قرار داده اند تنها یک رسم ساده نیست،بخشی از هویت فرهنگی ،وحدت ملی،میراث معنوی و اوج بالندگی روح ایرانی است. این روز در کشورهای متاثر از فرهنگ غنی ایرانی مانند:تاجیکستان،قرقیزستان،ازبکستان،آذربایجان،ترکیه،پاکستان،افغانستان،هندوستان،عراق و حتی بخش هایی از آفریقا مانند زنگبار جشن گرفته می شود که نمادی از نفوذ فرهنگی است که تا چند قرن قبل در سرزمین های وسیعی فرهنگ مسلط بود. فرهنگی که نه با زور شمشیر که به دلیل همخوانی بافطرت انسانی و ناموس خلقت و برخورداری از ،لطافت،غنا و روح انسانمداری مقبولیت عامه یافته بودوبقول شریعتی "نوروز جشن تحمیلی سیاسی نیست،جشن جهان است و روز شادمانی زمین ،آسمان،آفتاب و جشن شکفتن ها و شور زادن ها و سرشار از هیجان هر آغاز"
همه سنت های نوروز که در پایبندی مردم بر آنها اتفاق نظر وجود دارد از زیارت اهل قبور گرفته تا نظافت و خانه تکانی و صله ارحام واقوام ودوستان و بخصوص بزرگان خانواده ،سفر کردن رویاندن سبزه و .....همگی از توصیه های دین مبین اسلام است که آئین انسان سازی و انسان دوستی است.
برخی از آیین های نوروز که ایرانیان قبل از اسلام از آن تبعیت می کردند وقتی اسلام آمد وسلمان های ایرانی را در دامن خود پرورد از سوی مسلمانان بخصوص ایرانیان مقبول واقع شد .درمتون قدیم در باره سنتهای فاصله شش روزه "نوروز عامه و نوروز خاصه"آورده اند که امرا و حکمرانان:
حاجت های مردمان را بر آوردندی،زندانیان را آزاد کردندی،مجرمان را عفو فرمودندی وبه عیش و شادی مشغول بودندی.

جاوید قربان اوغلی