ما آویزها به کجای کله‌ات بیاویزیم خودمان را؟

این روزها بدلی‌جات الی‌ماشاءالله در كوچه و بازار پیدا می‌شود. با این‌كه قرار است جنس بدلی بخری باز هم هزار دنگ و فنگ دارد و برای خودش فوت و فن‌هایی كه هر كسی از پس آن برنمی‌آید.
عاشق زیورآلات هستی؟ منتظری كه از جلوی ویترین مغازه‌اش عبور كنی و دست‌كم بچسبی به شیشه و سیر تماشا كنی؟ سرت درد می‌كند كه این وسط، بین تماشاگران، چشمت یك‌جا گیر كند و آن موقع است كه دیگر طاقت نمی‌آوری و حتما باید بروی داخل و دست خالی برنگردی. شروع كنی به سؤال‌پرسیدن. قیمت این گوشواره، جنس آن دستبند، طرح فلان مدل خارجی، این یكی اندازه است یا نه؟ سیاه كه نمی‌شود؟
و سؤال پشت سؤال كه جواب‌هایش بدجور تو را سردرگم می‌كنند. در این میان اگر این وضعیت را بارها تجربه كرده باشی و كمی با جنس‌ها و ریزه‌كاری‌هایشان آشنا باشی، حتما كار را یكسره می‌كنی و بهترین انتخاب را انجام می‌دهی و با افتخار از مغازه بیرون می‌آیی، اما اگر از این همه شكل و رنگ و طرح سردرنیاوری، آن‌وقت است كه یا دست خالی برمی‌گردی و یا اگر هم چیزی خریده‌ای هنوز چشم‌هایت پشت ویترین فروشگاه جا مانده تا كی دوباره این ویترین‌های جذاب جلوی راهت را بگیرند.
● جیب خالی، پز عالی
از طلا و پلاتین كه بگذریم، سخن بدلیجات خوش‌تر است. دلیلش هم واضح است. اولا قیمت پایین‌تری دارند و هر وقت از مدلی كه خریدید خسته شدید، می‌توانید با بهای كمی نوع دیگری تهیه كنید. دوم این‌‌كه مدل و رنگ و جنس تنوع بیشتری دارد. به‌هرحال فلزهایی كه در زیورآلات بدلی استفاده می‌شوند، از این قرارند:
هیچ‌وقت فكر نكنید كه تیتانیوم اصل خریده‌اید. هرچه در بازارها به عنوان تیتانیوم موجود است، آب تیتانیوم است. فلز تیتانیوم تقریبا گران‌ترین فلز است. تیتانیوم اصل در صنعت هواپیماسازی استفاده می‌شود و از طلای سفید هم گران‌تر است. اما آب تیتانیوم یك‌جور همه‌كاره در فلزات است. تقریبا هر فلزی كه در انواع گوشواره‌ها، گل‌سرها و همهٔ زیورآلات دیگر استفاده می‌شود و نمی‌دانیم چیست، تیتانیوم است.
این فلز باتوجه به قیمت كمترش نسبت به نقره و به خاطر درخشنگی‌اش گاهی در اولویت اول انتخاب قرار می‌گیرد. اما گاهی تیتانیوم تنها برای این‌كه نیاز به استفاده از فلزی بوده، به كار برده می‌شود.
تازگی‌ها هم تیتانیوم را در حرارت، اكسید می‌كنند تا به رنگ مسی دربیاید و قالب قدیمی پیدا كند و از آن در زیورآلات سنتی، به‌خصوص گوشواره‌ها استفاده می‌شود.
به‌هرحال تیتانیوم باوجود كیفیت نه‌چندان خوبش نسبت به استیل و نقره به دلیل قیمت مناسبش انتخاب خوبی برای فلز اصلی بدلیجات است.
اگر یاد كاسه، بشقاب و پارچ آب استیل افتادید، به‌كل،‌ این‌ها را از ذهنتان دور كنید. استیل، فلزی است كه باوجود قیمت كمتر، نسبت به تیتانیوم جنس مناسب‌تری دارد. دستبند و انگشترهای استیل، این روزها فروش خوبی دارند، ضمن این‌كه استیل اصل، خاصیت‌هایی هم دارد و تا حدودی مانند دستبندهای مسی كه آرامش بخش‌اند عمل می‌كند.
علاوه بر این استیلی كه در زیورآلات استفاده می‌شود، دوام بسیار خوبی دارد و تنها ایرادش این است كه روی آن به راحتی خط می‌افتد، ولی سیاه‌شدن در كارش نیست.
نقره انواع و اقسام مختلف دارد. بسیاری از نقره‌هایی كه در بازار موجودند اصل نیستند. معمولا هیچ فلزی كه تحت‌عنوان نقره فروخته می‌شود، نقره خالص نیست. این، هم می‌تواند خوب باشد، هم بد.
اگر ناخالصی نقره كه بین هفت و نیم تا سی درصد است از مواد متفرقه مثل تیتانیوم و مس و دیگر فلزات باشد، این فلز كیفیت چندان مناسبی ندارد، ولی اگر نود و دو و نیم درصد فلز، نقره و بقیه پوششی از طلاسفید باشد، فلز ایده‌آلی به دست آمده، زیرا پوشش طلای سفید آن مانع از جذب آلودگی‌ها می‌شود. درحقیقت، نقره برخلاف طلا خاصیت جذب آلودگی‌ها را دارد و همین دلیل سیاه‌شدن این فلز است.
در میان فلزات دیگر، مس كمترین كاربرد را در ساخت زیورآلات دارد. بیش‌ترین استفادهٔ مس در زیورآلات، دستبندهای النگویی تمام مسی است كه فرم زیبایی دارند، اما نكتهٔ جالب درمورد این دستبندها و به‌طور كلی فلز مس، این است كه بسیاری عقیده دارند مس خاصیت مناسبی برای كنترل و آرامش اعصاب دارد.
فلز مس به خاطر ویژگی مغناطیسی‌اش تأثیرش ابتدا بر پوست و سپس بر آنزیم‌های مغز وارد می‌شود و به آرامش اعصاب منجر می‌شود.
● جیرینگ جیرینگ آویزها
قبلا از خانواده بدلیجات انگشتر برایتان گفته‌ایم. خوب این هم از بقیه‌اش.
سعی‌مان هم این است كه دسته‌بندی كاملی داشته باشیم، تا شما قبل از هر خریدی اطلاع اولیه‌ای از انواع بدلیجات داشته باشید و مجبور نشوید چشم بازار را دربیاورید، از سرو كول ویترین مغازه‌ها بالا بروید و كله فروشنده را با سوالهای چپ و راستتان كچل كنید.
▪ گوشواره / سنتی
گوشواره‌های سنتی نوعی از گوشواره‌های آویزی‌اند. شاید بشود پرطرفدارترین گوشواره‌ها را همین نوع سنتی دانست كه ریشه در زیورآلات قدیمی ایرانی، لبنانی و عربی دارند و البته با طرح‌های جدید پیوند خورده‌اند. این گوشواره‌ها اغلب رشته رشته هستند و رنگ‌های قهوه‌ای و مسی دارند و برای تزئینشان، بیش از هر چیز از چوب، صدف و میناكاری استفاده می‌شود.
▪ چسبی
گاهی گوشواره‌ها به اندازه‌ای هستند كه تنها سطح نرمهٔ گوش را می‌پوشانند. نوعی از این گوشواره‌ها لولا دارند و برای استفاده از آن‌ها مانند گوشواره‌های مغناطیسی نیازی به سوراخ‌بودن گوش‌ها نیست. نوع رایج‌تر گوشواره‌های چسبی، سوزن و زائده‌ای دارند كه مثل پیچ و مهره به گوش می‌چسبند و به گوشواره‌های میخی هم معروف‌اند. پرطرفدارترین نوع گوشواره‌های چسبی، نوع تك‌نگین آن‌هاست.
▪ آویزی
اغلب گوشواره‌ها آویزی‌اند و با قلاب یا یك حلقهٔ كوچك، از گوش آویزان می‌شوند. گوشواره‌های آویزی با صدف، مروارید، آینه، چوب و هر چیز تزئینی كه هرچندوقت یك‌بار متداول می‌شود، تزئین می‌شوند.
بسیاری از گوشواره‌های فانتزی هم آویزی‌اند و طرح‌ها و رنگ‌های متفاوتی دارند. خیلی‌ها هم این گوشواره‌ها را به خاطر رنگ‌های متنوعی كه دارند، ‌برای مهمانی می‌خرند كه بتوانند آن‌ها را با لباس‌های شب جور كنند.
▪ حلقه‌ای
قدیمی‌ترین نوع گوشواره، همین شكل حلقه‌ای آن است. نوع قدیمی گوشواره‌های حلقه‌ای هنوز هم در بسیاری از فرهنگ‌ها با همان شكل (یك حلقهٔ كوچك به یك گوش و یا هر دو گوش) استفاده می‌شود. این نوع گوشواره‌ها كه از نوع آویزی‌اند ابتدا به‌صورت تك‌حلقه بوده‌اند، اما امروزه تغییرشكل زیادی داده‌اند و به‌صورت چند حلقهٔ هم‌اندازه یا حلقه‌هایی كه به ترتیب كوچك یا بزرگ می‌شوند، موجودند.
▪ گردنبند/ كلاسیك
برای مهمانی‌های رسمی، گردنبند كلاسیك بهترین انتخاب است؛ گردنبندی كه تا حدودی پهن است و وزن نسبتا زیادی دارد و به خاطر شكل سختش چندان شباهتی به زنجیرهای لخت ندارد.
گردنبندهای كلاسیك كه معمولا به همراه سرویس كاملش موجود است با نگین‌های سورمه‌ای، زرشكی و سبز تزئین می‌شوند گزینهٔ مناسبی به جای طلا سفید هستند.
نوع دیگری از گردنبندهای كلاسیك، نوع سافووفسكی است كه آویزان آن یك سنگ رنگی خوش‌تراش است كه از یك قالب همجنس با گردن‌آویز قرار می‌گیرد و درخشش زیبایی دارد.
▪ آویز دو لباسی
آویزهای دو لباسی به طور كلی دو دسته‌اند كه هر دو نوع ازگردنبندهای معمولی بلندترند تا روی لباس قرار گیرند. یك شكل آن‌ها گردن آویز چرم یا كتان دارد و آویز آن مانند سینه‌ریزهای قدیمی رشته رشته و بلند است و نوع دیگر مثل یك ردیف مروارید، سنگ یا شیشه است كه معمولا به قدری بلند است كه دو یا سه دور، دور گردن می‌اندازند.
▪ زنجیرآویز
زنجیر لخت بدون آویز یا پلاك هم طرفدار خودش را دارد، اما معمولا زنجیر با یك آویز همراه است كه در قیمت‌اش تأثیر زیادی دارد؛ به طوری كه اگر خود زنجیر سبك و ظریف باشد بیش از نیمی از ارزش گردنبند مربوط به آویز آن است. زنجیرها با بافت‌ریز یا درشت پیدا می‌شود و گاهی حلقه حلقه‌اند؛ زنجیرهایی كه آویز ندارند هم تنوع زیادی دارند؛ شكل‌های معروف به اشك، برگی، شكوفه و دیسكو كه حالت مارپیچ دارد، تنها مواردی از انواع زنجیرها هستند.
▪ روبانی
گردن‌آویز گردنبندهای روبانی كه بیشتر رنگی‌اند از جنس فلز نیست و گاهی از نخ‌های كتان، پلاستیكی و یا چرم تهیه می‌شود. مقدار زیادی از ارزش این گردنبندها مربوط به آویز آن‌هاست كه معمولا بزرگ‌تر از حد معمول‌اند و سبكی گردن‌آویز را جبران می‌كنند.▪ طوق
النگو تا وقتی كه سایز مچ‌دست باشد می‌شود النگو، اما وقتی به اندازهٔ دور گردن شد اسمش را طوق می‌گذارند. طوق‌ها به گردنبندهای خفتی هم معروف‌اند چون دور تا دور گردن را می‌گیرند و اگر آویز داشته باشند آویز كوچكی دارند كه معمولا كروی است یا شكل پلاك دارد. در آفریقا و بعضی كشورهای آسیایی مثل هند هم از طوق، همان استفاده‌ای را می‌برند كه در مورد النگو گفتیم؛ یعنی ده بیست طوق دور گردن می‌اندازند.
▪ دستبند/ تنیس
دستبند باریك یا پهن كه یك ردیف نگین ریز یا درشت داشته باشد، به دستبند تنیس معروف است. این كه اسم تنیس از كجا آمده كاملا معلوم نیست، اما به نظر می‌آید اولین باری كه این شكل دستبند ساخته شد، اسم تنیس روی آن گذاشته‌اند. (كه احتمالا اسم شخصی بوده و هیچ ربطی به ورزش تنیس ندارد.)
دستبندهای مشابه را هم با همین نام می‌شناسند. دستبندهای فانتزی هم اغلب همین ظاهر را دارند و جدا از نگین، با سنگ و شیشه‌های رنگی یا صدف‌های یك شكل تزئین می‌شوند.
▪ النگو
النگو كه می‌گویند یاد ردیف حلقهٔ شبیه به هم، دور مچ دست (شاید هم تا آرنج) می‌افتید كه با یك تكان دست كلی سروصدا می‌كنند. یاد بعضی‌ها هم می‌افتید كه با هم رقابت می‌كنند تا تعداد النگوهایشان را بیشتر كنند.
درست است كه به‌خصوص در گذشته‌ای نه‌چندان دور، النگو تقریبا همین یك شكل را داشت و تعدادش بسیار مهم بود، اما این روزها النگوهای تك كه گاهی شیشه‌ای یا پلاستیكی هم هستند و رنگ‌های مختلفی دارند معمول‌تر است. النگو برخلاف دستبندهای لخت، حالت سخت و دایره‌ای شكل دارد، اما هیچ‌گاه قفل‌دار نیست و باز نمی‌شود و برای این كه دور مچ دست قرار گیرد باید وارد دست شود.
▪ لخت
دستبندهای معمولا باریكی كه در دست به آسانی حركت می‌كنند و شكل زنجیر دارند به دستبندهای لخت معروف‌اند. روی این دستبندها آینه، شیشه و انواع نگین‌ها كار می‌شوند و از دستبندهای رسمی به حساب می‌آیند، اما بسیاری از دستبندهای فانتزی هم از نوع دستبندهای لخت هستند و دستبندآویزها كه به جز زنجیر لخت با اشكال مختلف شیشه‌ای كه از آن آویزان است، تزئین می‌شوند نیز در همین دسته قرار می‌گیرند.
▪ دستبند النگویی
شاید جدیدترین نوع دستبند كه دیگر یك سبك خاصی از دستبند محسوب می‌شود، دستبند النگویی باشد. این نوع دستبند مانند النگو، شكل دایره‌ای دارد، اما برخلاف آن دایره كامل نیست و اگر هم به شكل یك دایره بسته باشد از نوع دستبندهای فنری یا قفل‌دار است كه به آسانی وارد دست می‌شوند. گاهی روی بدنهٔ این دستبندها، در صورتی كه نقره‌ای رنگ باشند، طرحی هم با رنگ مشكی می‌كشند كه به آن قلمكاری می‌گویند.
▪ پلاك
پلاك‌ها یك پای ثابت همهٔ زیورآلات‌اند. در دستبند هم مانند گردن‌آویز و گوشواره گاهی از پلاك استفاده می‌شود كه این نوع از دستبندها را به این اسم معروف می‌كند؛ شكل معمول این دستبندها یك زنجیر باریك است كه یك پلاك ساده و پهن‌تر از خود همراه دارد كه روی مچ قرار می‌گیرد و در بیشتر دستبندها، پلاك شكل مشابهی دارد.
▪ متفرقه/سنجاق‌ سر
اجزای اصلی سنجاق سر یك قسمت فلزی فنردار و یك قسمت پلاستیكی طرح‌دار است. فلز سنجاق‌سر هم معمولا تیتانیوم است كه گاهی هم به صورت اكسید شده و در رنگ‌های مسی و طلایی استفاده می‌شود. قسمت پلاستیكی سنجاق سر مانند گل سر با نگین و شیشه به شكل گل یا طرح پروانه تزئین می‌شود.
▪ تل
در سال‌های قبل تل‌ سر، رایج‌ترین شكل تزئینات سر و در واقع شیوه جمع كردن مو بود و هنوز هم بیشترین تنوع را دارد. تل‌های پلاستیكی، پارچه‌ای و كش‌‌دار، تل‌های تاشو و چوبی انواع مختلف تل هستند كه معمولا ساده و گاهی با تزئینات معمولی به كار می‌روند. نگین‌های تل مانند، نگین‌های كار شده در گل‌سر و سنجاق‌سر، شیشه و كریستال است و ارزش چندانی ندارد.
▪ گل‌سر
می‌گویند اسم دیگرش كلیب است كه ما به اشتباه به آن كلیپس هم می‌گوییم، اما به نظر می‌رسد همان گل‌سر از همه مهم‌تر باشد. دست كم این طوری فارسی هم پاس داشته شده است.
گل‌سرهای ریز، رنگ‌های شادی دارند و اغلب ساده و پلاستیكی‌اند، اما گل‌ سرهای درشت كه موها را كاملا جمع می‌كنند با رنگ‌های تیره هم موجودند و گاهی روی آن‌ها با نگین كار می‌شود.
گل‌سرهای خرچنگی هم نوع جدید گل‌سرهاست كه حالت چنگكی دارند و موها را به راحتی جمع می‌كنند.
▪ سوزن شینیون
این ژاپنی‌ها را دیده‌اید كه یك سوزن را در یك كوه مو فرو می‌كنند و موهاشان را با همین یك سوزن جمع می‌كنند؟! البته این جورها هم نیست، اما به هر علت بدون تأثیر هم نیست.
اسم این سوزن خارق‌العاده، شینیون است كه انتهای آن با یك نگین درشت یا مروارید تزئین می‌شود.
البته شكل جدید این سوزن مانند عكسی كه می‌بینید دوتایی است كه جمع كردن مو را هم ساده‌‌تر می‌كند.
شینیون هم حتما اسم كسی بوده كه برای اولین بار از این سوزن استفاده كرده و تا به حال به رحمت خدا رفته است و گرنه ما بدون شك یك مصاحبه‌ای هم با او ترتیب می‌دادیم.
▪ شانه سر
این یكی هم مثل تل از طرفدارانش كم شده است. گذشته از شانه‌های معمولی كوچك و بزرگ كه گاه پلاستیكی‌اند و گاه فلزی و چوبی، یك نوع شانه‌های تاج‌دار هم هستند كه روی آن‌ها با نگین‌های رنگی كوچك كار می‌شود.
در ضمن زمان خرید شانه‌های فلزی یا چوبی حتما دقت كنید كه زیر شانه از یك پوشش پلاستیكی استفاده شده باشد. این پوشش برخلاف فلز و چوب باعث كشیدگی و كنده شدن مو نمی‌شود و استفاده از شانه را راحت‌تر می‌كند.
▪ آویز موبایل
امان از این تكنولوژی یا همان فناوری خودمان كه همیشه دردسرساز و مشكل‌آفرین است. برداشته‌اند به تلفن، عروسك آویزان كرده‌اند. حتما از فردا هم می‌خواهند آویز نوت‌بوك وارد كنند و مردم هم هجوم ببرند سمت آویز نوت‌بوك فروشی‌های معتبر و تا می‌توانند پول بالای این جور چیزها بدهند.
خب، به هر حال ما از همه چیز استقبال می‌كنیم. آویزهای موبایل هر چیزی می‌تواند باشد، ولی بازار انواع عروسك‌های كوچك خمیری كه رنگ‌ها و شكل‌های بامزه‌ای هم دارند داغ‌تر است.
بعضی آویزها هم با دریافت امواج، قبل یا همراه با زنگ تلفن عكس‌العمل نشان می‌دهند. مثلا آدمكی را تصور كنید كه قبل از زنگ تلفنتان شروع می‌كند به حركت كردن.

بهنام شفیعی

منبع : روزنامه همشهری