شب باشکوه آقای اسکورسیزی

هفتاد و نهمین دوره مراسم اسكار امسال شامگاه یكشنبه به وقت هالیوود برگزار شد و اگرچه بخاطر پیروزی شیرین مارتین اسكورسیزی در مجموع رضایت بخش و خاطره انگیز بود اما قطعاً بی حاشیه و فارغ از خبرسازی های مطبوعاتی و رسانه ای نبود.
اسكار امسال یك اسكار بین المللی بود و حضور سفرای صنعت فیلمسازی كشورهای مختلف در این رویداد كاملاً آمریكایی و منحصراً هالیوودی به مراسم امسال تنوع و كثریت فرهنگی خاصی بخشید.
فیلم های راه یافته به فهرست نامزدهای اسكار بهترین فیلم سال بخصوص فیلم بابل كه درباره تناقضات فرهنگی و اجتماعی است نیز به نوعی این تنوع موضوعی و محتوایی را به نمایش گذاشتند و از ملكه تا حادثه یازده سپتامبر همه به نوعی بهانه ای برای انعكاس بخشیدن بحران های سیاسی ـ اجتماعی و حتی زیست محیطی (در مورد فیلم مستند حقیقت آزاردهنده از ال گور) قرن بیست ویكم شدند. در طول برگزاری مراسم دوربین ها با متمركز شدن بر روی محافل پراكنده حاضران كه پرچم های كاغذی كوچك كشور خود را در دست داشتند، این طیف و كثرت جغرافیایی را نشان می دادند و این پیام كه سینما یك رسانه جمعی و جهانی است را به گوش بینندگان این مراسم می رساندند.
با این حال با وجود این حضور گسترده بین المللی در مراسمی كه تجربه سال های گذشته ثابت كرده است دوست دارد كاملاً آمریكایی و هالیوودی بماند مارتین اسكورسیزی، فیلمساز آمریكایی پیشكسوتی كه پنج بار از دریافت اسكار بازمانده بود، اسكار بهترین كارگردانی را دریافت كرد. او برای فیلم «مرحوم» كه یك اثر گنگستری خشونت محور است این تندیس طلایی را كه سال ها از او دریغ شده بود گرفت و اگرچه بسیاری را خرسند ساخت اما جامعه سینمایی را به تأملی كوتاه واداشت.
قطعاً هیچ شكی نیست كه فیلم «مرحوم» بعنوان یكی از آثار كارنامه حرفه ای این استاد صاحب سبك اثری درخشان است اما خیلی ها معتقدند این فیلم علی رغم همه امتیازات مثبتی كه به آن داده شده است بهترین فیلم و یا به عبارتی شاهكار مارتین نیست كه حال واقعاً لیاقت دریافت اسكار را داشته باشد. موفقیت این فیلم خیلی ها را به قدرت تبلیغات و این كه در هالیوود تبلیغات حرف اول را می زند بدبین ساخت.
اسكورسیزی بارها از این كه این بار تصمیم گرفته بود تنها فیلم خوبی بسازد و به تبلیغات كاری نداشته باشد حرف زده است و همین شك و شبهه بسیاری را برانگیخته است. در سال هایی كه فیلم های «هوانورد» و «دار و دسته نیویوركی» این كارگردان به جنجال ها و بحث های تبلیغاتی فراوانی دامن زده بودند، اسكار نصیب فیلم های دیگر شد و حال كه امسال تبلیغات گسترده تر معطوف فیلم «دختران رؤیایی» بود این موزیكال نه تنها اسكاری دریافت نكرد، بلكه از اساس از فهرست نامزدهای بهترین فیلم حذف شد.
برخی ناظران سینمایی پیروزی اسكورسیزی در اسكار امسال را نه یك شاید، بلكه یك باید می دانستند و او را جزو كارگردانانی می شمردند كه مشمول سندرم تأخیر آكادمی اسكار در اهدای جایزه به آنان شده است. همه این زمزمه ها بار دیگر یك اصل بدیهی در هالیوود را به همه گوشزد می كند: اسكار همیشه به یك اثر یا كار فعلی یك فیلمساز اهدا نمی شود، بلكه بیشتر تجلیلی از یك عمر دستاورد حرفه ای اوست و نشان می دهد بالاخره آن فرصت مغتنم در مورد یك شخصیت ارزنده سینمایی فرارسیده است.
در بسیاری از مواقع این شخصیت های ارزنده خود را لایق دریافت این اسكارهای اهدایی نمی دانند و تاریخ سینما نشان داده است كه اسكار همیشه به لایق ها نرسیده است. الیزابت تیلور هیچوقت برای بازی درخشان خود در فیلم «گربه ای روی شیروانی داغ» (۱۹۵۹) اسكار نگرفت اما دو سال بعد برای ایفای نقش در فیلم «Butterfield۸» كه به نظر خودش چندان پراهمیت نبوده اسكار را تصاحب كرد. در مورد آل پاچینو هم چنین حقیقتی صدق می كند.
او كه برای هیچیك از نقش آفرینی های درخشان خود در فیلم های «پدرخوانده» «بعدازظهر سگی» اسكار نگرفت برای بازی در فیلم «scent of a woman» (۱۹۹۳) آن را به دست آورد. وقتی نیكول كیدمن برای فیلم «ساعت ها» اسكار گرفت این جایزه بیشتر در حكم قدرشناسی از او برای تبدیل شدن به یك سوپراستار بود. وقتی به راسل كرو برای بازی در فیلم «گلادیاتور» اسكاری داده شد در حقیقت به ورودش در محفل ذی نفوذان هالیوود تبریك گفته شد. خیلی از ناظران و كارشناسان سینمایی به این گونه حق كشی های اسكاری ایراد گرفته اند.
ریچارد والتر، مدیر برنامه های كوتاه فیلمنامه نویسی در دانشكده فیلم UCLA می گوید: «فكر می كنم پیروزی اسكورسیزی در اسكار امسال را باید طور دیگری توجیه كرد: جایزه برای كارگردان بزرگی كه برای كارهای قبلی اش مستحق آن بود». به گفته او آكادمی علوم و هنرهای سینمایی باید از این گونه شخصیت های ارزنده خود وقتی كه شاهكار خود را می سازند تجلیل كند وگرنه گناه نامزدهای دیگر چیست كه باید حذف شوند و شاهد پیروزی یك فیلم نه چندان شاهكار باشند.
به هر حال پیروزی اسكورسیزی در اسكار امسال اتفاق خجسته ای بود كه باید دیر یا زود رخ می داد و علاقه مندی مردم برای تماشای زنده این مراسم از صفحه های تلویزیون هم حاكی از انتظار بی صبرانه آنها برای رخ دادن این واقعه بود. اسكار یكشنبه شب را ۳۹‎/۹ میلیون نفر در آمریكا به صورت زنده تماشا كردند و این یعنی بیش از یك میلیون مخاطب نسبت به سال گذشته كه فیلم «تصادف» اسكار را گرفت.
مجری مراسم امسال یك شخصیت حرفه ای در این كار به نام «الن دچنرز» بود كه به خاطر انتقادهایی كه به مجریان سال های گذشته و شوخی های ركیك آنها گرفته شد، آكادمی اسكار تصمیم گرفت این بار مجری مؤدب تر و باشخصیت تری را به این مراسم بیاورد. او در همان ابتدای مراسم با اشاره به این كه امسال بیش از هر سال دیگری بین المللی شده است، خطاب به جمع گفت: «چه تنوعی را می بینم. همه در سالی كه این همه حرف های منفی درباره مذهب و نژاد مردم زده شده است. حتی فكر می كنم امسال از تعداد آمریكایی های حاضر كم شده است. البته دارم از صندلی پركن ها حرف می زنم. هیچ كس مثل یك آمریكایی نمی تواند این همه صندلی را پر كند».
اسكار بجز جنبه های سینمایی بخاطر آن فرش قرمز نمادین كه همه بازیگران بر روی آن راه می روند و شكوه لباسهای فاخر خود را به نمایش می گذارند نیز معروف است. خیلی ها مثل هلن میرن نگاه و لباس كلاسیك تری را برای حضور خود در این شب باشكوه برگزیده بودند و برخی دیگر مثل كامرون دیاز، گوینیت پالترو و نیكول كیدمن از رنگ های روشن در لباس های خود بهره گرفته بودند.
مراسم اسكار امسال همچنین حامل یك پیام زیست محیطی جهانی بود و آن تلاش همگانی برای آباد ساختن زمین و مقابله با آلاینده هایی است كه حیات كره زمین را تهدید می كنند. لئوناردو دی كاپریو كه همواره در كنار ال گور در حمایت از این گونه برنامه ها و آگاهی رساندن به مردم دیده شده است با یك ماشین تویوتا مخصوص و بسیار شیك كه بنزین بسیار كمی مصرف می كند به مراسم اسكار رسید و تحسین بسیاری از دوستداران محیط زیست را برانگیخت.
همچنین ال گور كه برای مستند «حقیقت آزاردهنده» درباره گرم شدن تدریجی كره زمین اسكار بهترین فیلم مستند را گرفت در نطق تشكر خود مردم را از خطراتی كه كره زمین را تهدید می كند آگاه ساخت و مقابله با این بحران زیست محیطی را نه یك تكلیف و دغدغه سیاسی بلكه یك دغدغه اخلاقی برای همه دانست.
البته علاقه ال گور برای این گونه نطق های بلندبالا بی پاسخ نماند و او كه آماده شده بود اهداف دیگر خود از ساخت این فیلم را توضیح دهد با موزیك ناگهانی مراسم كه به نشانه پایان زمان سخنرانی ها نواخته می شد غافلگیر شد و مجبور شد سن را ترك كند.
هر سال برگزاركنندگان اسكار به نامزدها توضیحات لازم درباره چگونگی و مدت زمان مجاز برای سخنرانی روی سن به هنگام دریافت اسكارشان را توضیح می دهند و امسال آكادمی اسكار اخطار داده بود كه اگر این سخنرانی ها از مدت زمان خاصی بیشتر شود با نواختن موزیك این سخنرانی را قطع خواهد كرد.
در بسیاری از این نطق های تشكرآمیز بازیگران از آنچنان هیجان و استرسی برخوردارند كه گاه فراموش می كنند از برخی ها تشكر كنند و بعد اظهار ندامت می كنند. مثالی بارز در این زمینه سخنرانی تشكرآمیز نیكول كیدمن بود كه از مادرش بخاطر حمایت از او تشكر كرد اما فراموش كرد قدردان پدرش باشد كه در جمع حضار اسكار حضور داشت.
هفتاد و نهمین دوره مراسم اسكار در سالن Kodak theatre برگزار شد و چه خوب و چه بد با رضایت خاطر عموم همراه بود. به گفته بسیاری همین كه اسكورسیزی اسكار را برد جبرانی برای هرگونه كم و كاستی ای بود كه در طول مراسم دیده شد و حتی فیلم درخشانی مانند «خورشیدخانم كوچولو» و یا بازیگر كهنه كاری به نام «پیتر اوتول» را بی نصیب گذاشت!

شیلا ساسانی نیا

منبع : روزنامه ایران