پنجشنبه, ۶ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 25 April, 2024
مجله ویستا

حیات در کرات دیگر


حیات در کرات دیگر
تنها نوع حیاتی که در حال حاضر می شناسیم، حیاتی است که در زمین وجود دارد. این حیات بی نهایت متنوع و شامل باکتریها و تک یاخته ایها که به ندرت بدون میکروسکوپ دیده می شوند، میلیونها نوع حشره، درختان غول آسای سکوا، وال ها و سر آخر خود انسان است. بدن همه این موجودهای زنده از عناصر شیمیایی ترکیب شده است.
عناصری که در ماده زنده یافت می شوند، نسبتاً معدودند: کربن، هیدروژن، اکسیژن، نیتروژن، گوگرد، فسفر و بعضی عناصر دیگر، از جمله برخی فلز ها، معمولاً این عناصر با هم ترکیب می شوند و ترکیبهای زیستی، یا زیستی- شیمیایی را به وجود می آورند. شماری از ترکیبهای زیستی- شیمیایی، از قبیل پروتین، همه یا بیشتر عناصر نامبرده در بالا را دارند.
● پروتین
دیگر مولکولهای مربوط به حیات، مانند آب و دی اکسید کربن، فقط معدودی از این عناصر را دارند. بیشتر ترکیبهای زیستی- شیمیایی، ترکیبهای آلی، یعنی دارای کربن اند. چون بیشتر ترکیبهای زیستی-شیمیایی کربن دارند، می گویند حیات در زمین مبتنی بر کربن است. معمولاً برون زیست شناسان به سه دلیل عمده، کار خود را به سیستمهای زیستی-شیمیایی مبتنی بر کربن، محدود می کنند.
۱) این سیستمها نماینده، تنها شکلهایی از حیاتند که ما با آنها آشنایی داریم.
۲) اختر شناسان ترکیبهای آلی زمین گونه، در فضاهای خارجی کشف کرده اند. این کشف بسیاری از برون زیست شناسان را به این نتیجه گیری رسانده است که شالوده های ساختمانی حیات، در همه نقاط جهان یکسان است.
۳) این مواد شیمیایی، هنگام تشکیل سیاره ها از عناصر موجود در سحابی یا ابر گاز و غبار در فضا، جزء آنها می شوند. این عناصر به تناسب وفورشان در فضا وجود دارند: هیدروژن، هلیوم، کربن، اکسیژن، نیتروژن، و غیره با مازاد عظیمی از هیدروژن، در جو سیاره اولیه، ترکیبهایی چون متان، آب و آمونیاک، از بسیاری از این عناصر تشکیل شده اند.
● ماده در فضای خارجی
فضای خارجی دارای انواع گوناگون ماده، از ذرات ریز اتمی گرفته تا غبار کیهانی و جرمهای بزرگ تر است. اما با توجه به مقیاسهای زمینی، فضای خارجی خلاء است. چگالی متوسط ماده آن بسیار پایین است و شاید به یک مولکول در سانتی متر مکعب برسد . در مقایسه، جو زمین میلیونها مرتبه متراکم تر است.
ماده کیهانی، مثل همه ماده ها، در تراز های مختلف انرژی وجود دارد، بنابراین این ماده طول موجهای مختلفی از تشعشع برقی-مغناطیسی منتشر می کند. اگر موجهای برقی-مغناطیسی در برد رادیویی فرکانسها باشند، می توان آنها را، در زمین، با رادیو تلسکوپ دریافت کرد. دانشمندان این موجها را برای شناختن طبیعت شیمیایی اتمها و مولکولهایی که آنها را می فرستند، تحلیل می کنند.
دانشمندان در میان این مولکولهای کیهانی، تعدادی ترکیبهای شیمیایی کشف کرده اند، که با حیات در کره زمین مربوطند، یعنی آنها همان ترکیبها و عناصرند که جزو سیستمهای زنده اند، کمک به پیدایش زندگی می کنند، یا به وسیله ارگانیستها تولید می شوند. این مواد که در فضا کشف شده اند، عبارتند از آب، آمونیاک، متان، فرمالدئید، سیانوژن، هیدروژن و الکل متیلیک، این ترکیبها به استثنای آمونیاک و آب (و به غیر از عنصر هیدروژن)، همه کربن دارند. این ترکیبهای شیمیایی چگونه به وجود آمده اند ؟
بیشتر دانشمندان برآنند که این مواد منشاء غیر آلی یا غیر زنده دارند. بدین معنی که مواد شیمیایی زیستی ، از تکامل سیستمهای شیمیایی غیر زنده به وجود آمده اند. این نظریه تکامل شیمیایی حیات نامیده می شوند و با پیدایش و تکامل سیاره ها و منشاء حیات، ارتباط تنگاتنگ دارد. حیات از همان نوع ترکیب شیمیایی است که تصور می رود در تاریخ اولیه یک سیاره و پیش از پیدایش زندگی در آن، به وجود آمده باشند مسئله ای که برای دانشمندان پیش می آید این است که، آیا این ترکیبهای بیولوژیک منجر به تشکیل موجود های زنده می شوند یا خیر؟
● ترکیب شیمیایی متغیر سیاره ها
تکامل شیمیایی، حتی پیش از پیدایش ستاره ها و سیاره ها در بخش معینی از فضا آغاز می شود. ترکیبهای آلی ساده، از عناصر موجود در ماده کیهانی تشکیل می شوند. رفته رفته انواع مختلف ماده کیهانی با هم جمع می شوند و ستارگان و سیاره ها را به وجود می آوردند. وقتی این امر به وقوع می پیوندند، بسیاری از ترکیبهای آلی، جزء سیاره ها می شوند. بنابراین، در مرحله اولیه تکامل، سیاره ها،ترکیبی بسیار شبیه به ترکیب ماده فضایی تشکیل دهنده خود دارند.
بعد ها ترکیب شیمیایی سیاره ها، ضمن تکامل آنها در طی عصر ها، تغییر می کند. بسیاری از دانشمندان برآنند که جو سیاره نمونه وار اولیه که تازه تشکیل شده است مقدار زیادی هیدروژن ، متان، آمونیاک، و احتمالاً بخار آب و اکسیژن دارد. اگر این سیاره از ستاره ای (خورشیدی) که به دور آن می گردد ، دور باشد سرد است.
بنابراین مقدار زیادی از گازهای جوی آن ممکن است به صورت ابر هایی از قطره های کوچک یا برف متراکم شود. بعضی گازها ممکن است حتی بصورت لایه های منجمد در سطح ستاره درآیند. سیاره های خارجی بزرگ منظومه شمسی ما «مشتری، زحل، اورانوس و نپتون)در چنین شرایطی قرار دارند.
بسیاری از دانشمندان برانندکه چنین سیاره هایی دارای مواد شیمیایی زیستی اند و هنوز هم چنین ترکیبهایی را تولید می کنند. در مقایسه، جو زمین از حیث نیتروژن و اکسیژن غنی است و همان طور که می دانیم، بسیار خوب از حیات نگهداری می کند. آیا زمانی زمین ما، به مشتری یا زحل شباهت داشته است؟ عده ای از دانشمندان به این پرسش پاسخ مثبت می دهند، آنان می گویند تقریباً در۴،۰۰۰،۰۰۰،۰۰۰ تا ۵،۰۰۰،۰۰۰،۰۰۰ سال پیش، زمین دارای جوی از هیدروژن، آمونیاک و متان بوده، که در دیگر جرمهای منظومه شمسی ممکن است اهمیت برون زیست شناختی داشته باشند.
سیارکها که احتمالاً یک منشاء مهم شهابسنگهایند، ممکن است دارای موتد شیمیایی آلی باشند. ستارگان دنباله دار نیز اهمیت زیادی دارند، و مطالعات طیف شناختی، هم اکنون وجود مولکولهای کربن دار را در آنها نشان داده اند.
● اکتشاف برون زیست شناختی
به مرور که سفینه های فضایی بیشتری ابزار های علمی و فضانوردان را به فضا می برند، شناخت برون زیست شناختی از سیاره ها و احتمالاً دیگر جرمهای منظومه شمسی افزایش می یابد. خبر یابهای فضایی بدون سرنشین، تا کنون از کنار مریخ و زهره گذشته، در مدار آنها قرار گرفته اند و در سطح آنها فرود آمده اند. اما طراحی این سفینه ها، برای کشف موجود های زنده نبوده، در نتیجه، موفق به پیدا کردن موجود های زنده در این سیاره ها نشده اند.
هیچ اثر قطعی نیز از وجود حیات، در گذشته و حال، در ماده پیدا نشده است. سفینه های فضایی آینده که در زهره و بخصوص در مریخ فرود خواهند آمد ابزارهایی حمل خواهند کرد که باید قادر باشند ترکیبهای شیمیایی-زیستی و شکلهای ممکن حیات را کشف کنند. سفینه های دیگر به سوی عطارد، و نیز سیاره های خارجی «مشتری، زحل، اورانوس، نپتون و پلوتون) فرستاده شده اند. در سال ۱۹۷۵، ناسا یک جفت سفینه وایکینگ در فضا پرتاپ کرد، که در سال ۱۹۷۶در مریخ فرود آمد.
بخشی از هر وایکینگ در مدار مریخ قرار گرفت و آن را با ابزارهای دور برد مورد مطالعه قرار داد. بخش دیگر آن، یعنی بخش فرودی، آرام در سطح سیاره نشست. جفتهای مدار گرد و فرودی، اطلاعاتی درباره مریخ به زمین مخابره کردند. در عرشه هر بخش فرودی وایکینگ، چندین دستگاه و ابزار علمی برای کشف مولکولهای زیستی و میکرو ارگانیسمهایی که تصور می شد مبتنی بر ترکیبهای کربن دارند، وجود داشتند. میکرو ارگانیسمها، باید از راه فعالیتهای شیمیایی و تغییر هایی که تولید می کنند، حضور خود را درخاک مریخ، به آنالیزرهای حساس هر بخش فرودی با لندر، نشان دهد. چهار آزمایش عمده به طور خود کار به وسیله مریخ نشین (مارس لندر) صورت گرفت:
۱)یک نمونه خاک مریخ در معرض مواد شیمیایی رادیو اکتیو زمین قرار داده شد. اگر ارگانیسمهایی در این خاک وجود داشته باشند، و اگر این ارگانیسمها در جریان روند های زندگی خود از مواد شیمیایی استفاده کنند، این فعالیت به وسیله ابزار های تشعشع باب معلوم خواهد شد.
۲)جو بالای یک نمونه خاک مریخ، مورد آزمایش قرار گرفت. اگر معلوم شود که تغییر های شیمیایی قابل اندازه گیری در جو به وقوع می پیوندد، این تغییر ها احتمالاً ناشی از ارگانیسمها خواهند بود.
۳)یک نمونه خاک مریخ آزمایش شد، تا معلوم شود نمونه عرضه شده کربن رادیو اکتیو، به طور فتوسنتیک به وسیله ارگانیسمهای مریخ جذب شده است یا نه.
۴) یک نمونه خاک مریخ، برای تشخیص وجود مولکولهای آلی و آب از لحاظ شیمیایی تجزیه شد. تجزیه و تحلیل مقدماتی داده ها، نتیجه های « حیرت انگیزی» داده اند که ممکن است بیانگر درجه ای از فعالیت زیستی در این خاک باشند.● تمدن در فضای خارجی
در واقع کشف هر نوع حیات در سیاره دیگر، یک پیروزی بزرگ خواهد بود. اما کشف موجود های هوشمند هیجان بیشتری خواهد داشت. چگونه می توان با موجود های هوشمند در سیاره های دیگر تماس گرفت؟ اندیشه ارتباط با موجود های هوشمند در سیاره های دیگر وقتی بوجود آمد که آدمی برای نخستین بار فهمید که سیاره ها، در فضا، جهانهایی متمایزند. اختر شناسان تلسکوپی اولیه، اطلاعات چندانی از شرایط سیاره های گوناگون منظومه شمسی نداشتند. بنابراین تصور می کردند که در این سیاره ها موجود های هوشمند زندگی می کنند. اختر شناسان نامبرده چنین می اندیشند که وقتی این موجود ها پی ببرند که زمین نیز دارای موجود های هوشمند است، با ما تماس خواهند گرفت. گه گاه، طرحهایی برای ارتباط میان سیاره ای پیشنهاد می شود.
همه این پیشنهاد ها، مشتمل بر استفاده از حروف عظیم، نمادها، اعداد و شکلهای هندسی بودند که تصور می شد از نزدیک ترین کره ها، یعنی مریخ، زهره و ماه ، دیده خواهند شد. مثلاً یک نفر پیشنهاد کرد خندقهای درازی در زمین به شکل نشانه های مختلف حفر و سپس با روغن قابل اشتعال پر و آتش زده شود، تا ناظران هوشمند سیاره های مجاور، با مشاهده این پیام آتشی، از وجود تمدن در زمین آگاهی یابند. این نوع طرحها کاملاً غیر عملی بودند و کمتر کسی آنها را جدی می گرفت. به علاوه کوششی که باید برای اجرای آن سرانجام سیستمهای زنده به وجود آمده اند.
عده دیگری از دانشمندان این نظر را قبول ندارند. آنها فکر می کنند که دست کم، مقداری اکسیژن آزاد، در جو اولیه زمین وجود داشته است .اگر سیاره ها با جو هیدروژن و متان و آمونیاک به وجود آیند ، آیا این همیشه بدان معنی است که مواد زیستی شیمیایی تشکیل خواهد شد؟ آیا این ترکیبها همیشه به پیدایش حیات در یک سیاره خواهند انجامید؟ تجربه های آزمایشگاهی، پاسخهایی موقت به این قبیل پرسشها داده اند.
● آزمایشهای بیوشیمی «حیات در کرات دیگر»
الکساندر ی.اوپارین (Alecxander l. Oparin) زیست- شیمیدان شوروی در دهه ۱۹۲۰، این اندیشه را به پیش کشید که ترکیبهای آلی ممکن است در جو هیدروژن، متان و آمونیاک سیاره به وجود آمده باشند. این پدیده می توانست در صورت وجود انرژی کافی، به طور آتی به وقوع پیوسته باشد. دانشمندان از دهه ۱۹۵۰، دست به آزمایشهایی زدند که نظریه او پارین را تایید کرد. آنان مخلوطهای مختلقی از هیدروژن، متان، آمونیاک، بخار آب و دیگر گازها تهیه کردند (مخلوطی که الزاماً دارای همه این مواد نیست).
آنگاه این مخلوطها در معرض مقدارهای مختلف تشعشع، حرارت، یا انرژی الکتریکی قرار داده شدند. در نتیجه، آزمایشگران تعداد حیرت آوری ترکیبهای زیستی شیمیایی و آلی ساده، از جمله اسید های آمینه که شالوده های ساختمانی پروتینهایند، به دست آوردند. بعضی دانشمندان نیز موادی شیمیایی به دست آوردند که در اسید های نوکلئیک «DNA) , «RNA) تنظیم کننده های اصلی فعالیتهای یاخته های زنده وجود دارند. برخی پژوهشگران حتی مولکولهای پروتین گونه ساده ای، به نام شبیه پروتینها، تولید کرده اند.
این شبه پروتینها در گوبچه های ریز یا میکروسفر ها تشکیل ماده پروتینی در گویها (گویچه ا) که ظاهراً شباهت به یاخته های زنده دارند. هیچ یک از آزمایشگران ادعا نمی کنند که شبه پروتینها و گویچه ها، ساختارهای زنده اند. اما آنها فکر می کنند که این ساختارها می توانند به ماده زنده (پروتوپلاسم)، یا یاخته ها تکامل یابند، مشروط به اینکه وقت کافی و شرایط محیطی مناسب داشته باشند. خلاصه، زمین در ۴،۰۰۰،۰۰۰،۰۰۰ یا ۵،۰۰۰،۰۰۰،۰۰۰ سال پیش، سیاره ای با پوششی از جو ابری آمونیاک، متان ، هیدروژن، بخار آب و احتمالاً گازهای دیگر، از جمله اکسیژن بود. در نتیجه تاثیر انرژی خورشید و شاید خود زمین بر روی جو، ترکیبهای آلی و زیستی شیمیایی بیشتری تولید شدند.
به تدریج این ترکیبها از جو به سطح زمین رسیدند و در آن دریاچه ها و استخر هایی از «سوپ» شیمیایی- آلی غلیظ تشکیل دادند. احتمالاً اختلاط این مواد در اینجا ادامه یافت. سرانجام،در طی مدت میلیونها سال، مواد زیستی- شیمیایی تکامل یافته، به یاخته های زنده تبدیل شدند. در دوره جدیدتر، یعنی در حدود ۳،۰۰۰،۰۰۰،۰۰۰ تا ۴،۰۰۰،۰۰۰،۰۰۰ سال پیش، جو زمین رو به تغییر گذاشت و از حیث نیتروژن و اکسیژن غنی شد.
بعضی دانشمندان، این تغییر را به پیدایش گیاهان سبز که اکسیژن در هوا آزاد می کنند ، مربوط می دانند. همچنین فکر می کنند که زندگی پیچیده کنونی زمین، فقط می توانست در محیط اکسیژن دار به وجود آید، هر چند بعضی گونه های باکتری شناخته شده اند که در شرایط بدون هوا یا بدون اکسیژن زندگی می کنند. در مقابل، صاحبنظران فکر نمی کنند مواد زیستی (شیمیایی، بتوانند از ماده غیر آلی، در آن نوع محیط پر اکسیژن که اکنون در زمین وجود دارد) حداقل نه به مقیاس بزرگی چون مقیاس ۴،۰۰۰،۰۰۰،۰۰۰ تا ۵،۰۰۰،۰۰۰،۰۰۰ سال پیش به وجود آیند.
● ماده آلی در شهابسنگها
چون شهابسنگها قطعه های ماده فضای خارجی اند، مدتها بدون توجه برون زیست شناسان بوده اند. در این زمینه نیز اختلاف نظر زیادی وجود دارد. مواد شیمیایی کربن دار پیدا شده در معدودی شهابسنگها، معمولاً به عنوان مواد ناشی از زمین کنار گذاشته شده اند. ساختارهای ویژه ای شبیه موجود های ذره بینی از قبیل باکتریها و جلبکها نیز در شهاب سنگها مشاهده گردیده اند. بسیاری دانشمندان احساس می کردند که این ساختار ها خصوصیتهای کاملاً غیر آلی دارند. اما دیگر صاحبنظران این یافته ها را نشانه حیات غیر زمینی می شمردند. این اختلاف نظر تا حدودی به وسیله دانشمندان سازمان هوانوردی و فضایی ایالات متحده (ناسا) حل شد. آنها دو شهابسنگ را با وسائل مخصوص عصر فضا تجزیه کردند.
هر یک از دو سنگ( که یکی در کنتاکی و دیگری در استرالیا سقوط کرده بود) دارای ۱۸ اسید آمینه به اضافه دیگر ترکیبهای دارای اهمیت زیستی بود. بسیاری از اسید آمینه ها در سیستمهای زنده زمین یافت می شوند. اما دیگر اسید آمینه ها، با آنچه در زمین پیدا شده، تفاوت دارند. بنابراین، دانشمندان ناسا نتیجه گرفتند که ترکیبهای زیستی دو شهابسنگ نامبرده در جای دیگری از جهان به وجود آمده اند. این ترکیبها احتمالاً به وسیله موجودهای زنده تولید نشده اند. اما این امر نشان می دهد که تکامل شیمیایی واقعاً در ناحیه های مختلف جهان به وقوع می پیوندد: مواد زیست-شیمیایی از ماده غیر آلی به وجود می آیند و ممکن است منجر به پیدایش موجود های زنده شوند.
● سیاره های مناسب برای زندگی
در چه شرایطی تکامل شیمیایی منجر به پیدایش حیات در یک سیاره می شود؟ چند سیاره در جهان برای نشو و نمای موجود های زنده مناسبند؟ اختر شناسان تخمین می زنند که تعداد ۱۰۲۰ ستاره در جهان وجود دارد. بیشتر این ستاره ها احتمالاً سیاره هایی دارند که به دور آنها، مانند سیاره های ما به خورشید، می گردند.(تا کنون نتوانسته ایم سیاره ای در خارج منظومه شمسی مشاهده کنیم). اختر شناسان حدس می زنند که ممکن است حیات در ۱۰۰،۰۰۰،۰۰۰،۰۰۰ سیاره به وجود آمده باشد. بسیاری از این سیاره ها به زمین شباهت دارند و می توانند نوعی زندگی را که ما با آن آشنایی داریم، حفظ کنند.
می دانیم که زندگی بسیار انعطاف پذیر است. تقریباً هر نقطه ای از زمین محل موجود زنده ای است. بعضی باکتریها و جلبکها، در دمای نزدیک به نقطه جوش آب زنده می مانند و برخی دیگر، دماهای به مراتب پایین تر از انجماد آب را تحمل می کنند. بنابراین سیاره هایی که فکر می کنیم برای حیات مناسب نیستند، ممکن است جای نوعی موجود های زنده، هر چند ساده، باشند. کشف هر نوع حیات در کره های دیگر، اهمیتی بیش از ارضای کنجکاوی دارد. این امر تکامل زمین و موجود های زنده آن را نیز روشن می کند، اگر هم اکنون سیاره ها و سیستمهای حیاتی، در دیگر بخشهای جهان، دارند تشکیل می شوند، بسیاری از آنها ممکن است در مرحله ای باشند که زمین چند هزار میلیون سال پیش پشت گذاشته است.
دیگر سیاره ها و سیستمهای حیات، ممکن است کهنسال تر از زمین باشند. اینها می توانند به ما نشان دهند که چه آینده ای در انتظار ماست. به مرور با توسعه توانایی و تکامل کار ابزارهایمان برای پژوهش دیگر سیاره ها، خواهیم توانست سر رشته های مهم گذشته و آینده زمین را به دست آوریم. حتی کره ها و سیاره های خالی از حیات، می توانند بر آگاهی ما بیفزایند. مثلاً اگر کشف شود که یک نوع سیاره شبه زمینی، خالی از حیات است، نظریه های کنونی منشاء شیمیایی و تکامل حیات، مورد تردید جدی قرار خواهند گرفت. در حال حاضر، ما فقط درباره سیاره های منظومه شمسی اطلاعات مستقیم داریم؛ از اختراع تلسکوپ تا کنون، متجاوز از سه قرن است که این سیاره ها مورد بررسی قرار دارند. در سالهای اخیر، زهره و مریخ نیز به وسیله خبر یابهای فضایی بدون سرنشین مورد تحقیق قرار گرفته اند. این نوع اکتشاف ادامه دارد و به دیگر سیاره ها تعمیم خواهد یافت. آیا دانشمندان در هر یک ار آنها موفق به کشف حیات خواهند شد؟
● سیاره های خارجی و حیات
دانشمندان، سالهای زیادی بود که مشتری، زحل، اورانوس و نپتون را جای مناسبی برای حیات نمی شمردند. اگر ما واقعیتهای مربوط به این سیاره ها را بررسی کنیم، از این برداشت تعجب نخواهیم کرد. سیاره های خارجی، به علت فاصله های زیاد خود از خورشید، فوق العاده سردند. اختر شناسان مطمئن نیستند که همه سیاره های خارجی، دارای جرمهای جامد باشند. مشتری، زحل، اورانوس و نپتون، علی رغم اندازه ها و جرمهای عظیمشان، از زمین کم چگال ترند.
اگر یک سیاره خارجی دارای هسته جامد باشد، این هسته در مقایسه با کل حجم سیاره، ممکن است بسیار کوچک باشد. چنین هسته ای احتمالاً از گازها، فلز ها و شاید سنگهای مایع و منجمد تشکیل شده است. بدین ترتیب، می بینیم که چرا دانشمندان تصور وجود حیات را در سیاره های خارجی دشوار می دانستند.
اما امروزه به چند دلیل، برون زیست شناسان نظر خود را تغییر داده اند. نخست، اکنون می دانند که جوهای آمونیاک- متان- هیدروژن، می تواند محل تولید ترکیبهای زیستی –شیمیایی، و در نتیجه برای تکامل شیمیایی بسیار با اهمیت باشد. به علاوه سیاره های خارجی، آن طور که زمانی اختر شناسان فکر می کردند، همیشه سرد نیستند.
مطالعه این سیاره ها، به کمک دستگاهها و ابزار های علمی نشان داد که برخی از لایه های ابری آنها، ممکن است دمای نسبتاً ملایمی داشته باشند. مشتری بخصوص برای مطالعه در این زمینه انتخاب شده است. این سیاره ممکن است یک منبع داخلی برای انرژی حرارتی داشته باشد، که آنرا، اگر به تنهایی به وسیله خورشیدگرم می شد، گرم تر کند. پوشش ابری رنگارنگ آن ممکن است محتوی انواع زیادی ترکیبهای آلی و زیستی، ممکن است اکنون در جو مشتری در حال تولید باشند. پلوتو دورترین سیاره خارجی منظومه شمسی ما، چنان مورد توجه برون زیست شناسان نیست.
اطلاعات بسیار کمی از آن در دست است. پلوتو کره کوچک، جامد و به علت فاصله بسیار زیادش از خورشید، بسیار سرد به نظر می رسد؛ هر جوی احتمالاً داشته باشد، به طور دائمی منجمد خواهد بود. دیگر جرمهای منظومه شمسی ممکن است اهمیت برون زیست شناختی داشته باشند. قبلاً درباره شهاب سنگ ها صحبت کرده ایم، سیارکها که احتمالاً یک منشاء مهم شهابسنگهایند، ممکن است دارای موتد شیمیایی آلی باشند. ستارگان دنباله دار نیز اهمیت زیادی دارند، و مطالعات طیف شناختی، هم اکنون وجود مولکولهای کربن دار را در آنها نشان داده اند.


همچنین مشاهده کنید