اسکار تعلق می گیرد به...

نگاهی به برندگان اسكار بهترین كارگردانی در سال های گذشته نشان می دهد كه اگرچه همیشه حق به حق دار نرسیده است اما انتخاب های انجام گرفته هم چندان بی حكمت نبوده اند.
فیلمسازان در طول همه این سال ها اغلب با ۲ رویكرد غالب خود را برای اسكار آماده كرده اند و اگر ساخت آثار درخشان بصری همچون «بیمار انگلیسی» آنتونی مینگلا، «تایتانیك» جیمز كامرون و «نجات سرباز رایان» استیون اسپیلبرگ را مد نظر نداشتند قطعاً به دنبال درام های شخصیت محور همچون «زیبای آمریكایی» سام مندس و یا «عزیز میلیون دلاری» كلینت ایستوود بوده اند. حقیقت محرز این است كه اسكار اغلب به این ۲ دسته فیلم ها تعلق گرفته است و ساخته های «مابین آن ها» معمولاً ناكام و بی نصیب مانده اند.
البته نگاه به گذشته و مرور برندگان سال های قبل اگرچه برای پیش بینی برنده امسال لازم است اما یك حكم اجتناب ناپذیر نیست. مارتین اسكورسیزی پس از به دست آوردن چند بار نامزدی برای آثار درخشان همچون «گاو خشمگین» و «رفقای خوب» باید دیر یا زود افتخاری را كه می باید زودتر نصیب او می شد به دست آورد.
فیلم «مرحوم» او درباره پلیس ها و تبهكارانی كه یكدیگر را به چالش می گیرند بازگشتی به همان سبك و سیاق فیلمسازی ای است كه از او یك اسطوره ساخت و برای رأی دهندگان اسكار كه در طول همه این سال ها به عمد یا غیرعمد از او چشم پوشی كرده اند بهانه ای ساده برای دلجویی از او در ۲۶ فوریه (تاریخ برگزاری مراسم اسكار) است.
تجلیل از او همچنین به رسمیت شناختن یكی از سنت های دیرپا در اسكار است. به گفته تام اونیل، مقاله نویس سایت The Envelope.com سندرم كارگردانان مشمول تأخیر، همواره به عنوان یك فاكتور قدرتمند بر مراسم اسكار، سایه انداخته است. او كه تاكنون كتاب های مختلفی درباره جوایز سینمایی نوشته است توضیح می دهد: «ما چنین چیزی را چند سال پیش، وقتی رومن پولانسكی موفق شد همه جنجال های زندگیش را پشت سر بگذارد و قسم خورد اسكار بهترین كارگردانی را برای پیانیست ـ در رقابت با راب مارشال كه بهترین فیلم سال «شیكاگو» را ساخته بود ـ به دست آورد دیدیم.» او می افزاید: «وقتی سال پیش اسكار را به آنگ لی دادند دوباره همین مسأله اتفاق افتد.
او یكی از همین كارگردانانی بود كه مشمول همین سندرم تأخیر شده بود.» به عقیده اونیل وقتی در سال ۲۰۰۱ فیلم «یك ذهن زیبا» اسكار بهترین فیلم سال را علی رغم همه انتقادهایی كه به روایت یك خطی فیلم شده بود به دست آورد باز هم اسكار بهترین كارگردانی به ران هاوارد رسید، چون هالیوود مصمم بود هر چه زودتر نسبت به این فیلمساز كه او هم در طول همه این سال ها مشمول سندرم تأخیر شده بود، سرانجام ادای دین كند و با او خرده حسابی نداشته باشد. رابرت ویلونسكی، منتقد سینمایی مجموعه نشریات هفتگی village voice می گوید كارگردانان اغلب اسكار را به خاطر نه فقط یك كار درخشان بلكه مجموعه دستاوردهای درخشانشان در موارد مختلف دریافت می كنند. او می نویسد: «كسانی مانند كلینت ایستوود، جیمز كامرون یا پیتر جكسون توانایی های خود را به كرات ثابت كرده اند و نشان داده اند می توانند بر صحنه هر چقدر هم كه فیلمشان بزرگ و پرهزینه باشد تسلط داشته باشند و به خاطر همین تسلط و مهارت آن ها در همین زمینه است كه به آن ها اسكار داده می شود. » او می افزاید: «یك كارگردان وظیفه ندارد مشخص كند یك فیلم چطور به نظر برسد چون این كار فیلمبردار است. او با فیلمنامه هم كاری ندارد. او تنها باید آنقدر به همه چیز تسلط داشته باشد كه كلیت كار را هدایت كند. كارگردان ها به خاطر همین توانایی شان در حفظ پروسه كار و جلوگیری از به وجود آمدن اختلال جایزه می گیرند.»
در سالیان گذشته كارگردانانی كه موفق به دریافت اسكار شده اند همگی شناخته شده و با كارنامه ای درخشان بوده اند و تنها استثنا در این زمینه سام مندس بود كه فیلم برنده اسكار «زیبایی آمریكایی» او در سال ۱۹۹۹ م نخستین تجربه بلند فیلمسازیش بود.
به گفته تام اونیل اگر یك وجه تشابه بین برندگان ۱۰ سال گذشته باشد این است كه همه آنها به جز كارگردان بودن به تنهایی یك ستاره اند: جیمز كامرون، اسپیلبرگ و آنتونی مینگلا به دلیل همان یك فیلم «بیمار انگلیسی». آن ها از چنان وجهه و اعتباری برخوردارند كه پشت دوربین هم نمی توان آن را انكار كرد. با این حال نگاهی عمیق تر به تاریخچه اسكار نشان می دهد فیلم هایی كه اسكار بهترین كارگردانی گرفته اند به صورت دوره ای از عناصر و مؤلفه های خاصی پیروی می كنند. در اواخر دهه ۷۰ بخت و اقبال با فیلم های كوچك بود «شكارچی گوزن» از مایكل كامینو، كرامر علیه كرامر از رابرت بنتون و «مردم عادی» از تیموتی هوتون . در اوایل دهه ۸۰ شانس به آثار پرفروش و مردم پسند همچون «قرمزها» از وارن بتی، گاندی از ریچارد آتنبورو و آمادوس از میلوش فورمن رو كرد و اخیراً باز هم دوره موفقیت و استقبال از فیلم های كوچك رسیده است.
همچنین بیشتر این فیلم های یاد شده، اسكار بهترین فیلم را نیز گرفتند (فیلم «ارابه های آتش» (۱۹۸۱) اسكار بهترین فیلم را گرفت و برای وارن بتی نیز اسكار بهترین كارگردانی را به ارمغان آورد.) با این حال در ۸ سال گذشته اسكار بهترین فیلم و بهترین كارگردانی به افراد و فیلم های مختلفی رسیده است و امسال نیز ممكن است چنین اتفاقی بیفتد.
در حالی كه شانس فیلم «مرحوم» برای بردن اسكار بهترین كارگردانی زیاد است، در مورد اسكار بهترین فیلم سال نمی توان با قطعیت چنین چیزی را در مورد فیلم اسكورسیزی پیش بینی كرد. فیلم او رقبای قهاری همچون «بابل»، «نامه هایی از ایووجیما»، «ملكه» و «خورشید خانم كوچولو» دارد.
اونیل می گوید: «گاه خنده دار است كه بهترین فیلم سال، بهترین فیلم كارگردانی شده نیست. به نظر من نباید حتی اسكار بهترین كارگردانی وجود داشته باشد. كارگردان باید در اسكار بهترین فیلم با تهیه كننده ها شریك شود.» او در ادامه می نویسد: «هیچ منطقی در پس این شكاف و دودستگی غیرمنطقی نیست.»
بنابراین امسال اسكار بهترین كارگردانی به چه كسی می رسد؟ اونیل بر این باور است كه به ایستوود می رسد كه تاكنون ۲ اسكار بهترین كارگردانی دیگر برای فیلم های عزیز میلیون دلاری و نابخشوده گرفته است و این بار هم ممكن است خیلی ها را به مرز جنون برساند. «نامه هایی از ایووجیما» كه به نبرد ایووجیما از نگاه سربازان ژاپنی می پردازد مكملی بر فیلم قبلی او «پرچم های پدرانمان» است.
اونیل معتقد است سالی كه استیون سودربرگ، اسكار بهترین كارگردانی را برای فیلم «قاچاق» گرفت و رایدلی اسكات كه اسكار بهترین فیلم را برای گلادیاتور گرفته بود مغلوب خود كرد بیشتر به این دلیل بود كه او ۲ فیلم درخشان «قاچاق» و «ارین بروكوویچ» را ساخته بود. در مورد كلینت ایستوود هم چنین چیزی امسال مصداق دارد و او ۲ فیلم مهم ساخته است.
با این حال ویلونسكی چندان بی تمایل نیست همای اسكار امسال بر شانه كارگردانی بنشیند كه فیلمش جزو ۵ نامزد اسكار بهترین فیلم نیست و او كسی نیست جز پل گرین گراس برای فیلم تكان دهنده « ۹۳ United» . او می گوید: «امسال هیچ فیلمی این چنین تكان دهنده و منقلب كننده نداشتیم. ابتدا هیچ علاقه ای به دیدن آن نداشتم امام همین كه پل گرین گراس موفق شده كاری كند تا برای هزاران بار دیگر هم حاضر باشم آن را ببینم باید دستاوردی مهم و با ارزش تلقی شود.»

ترجمه: شیلا ساسانی نیا

منبع : روزنامه ایران