جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا
نحوه انتشار اوراق تجاری
اوراق تجاری عموما فاقد كوپن بوده و به مبلغی كمتر از ارزش اسمی آن به سرمایهگذاران فروخته میشود. این اختلاف قیمت بیانگر سودی است كه در دوره زمانی باقیمانده تا سررسید اوراق به سرمایهگذار تعلق میگیرد. البته لازم به ذكر است كه تمامی سودهای پرداختی به اوراق تجاری معاف از مالیات تلقی میشود. مثال: شركت X در ابتدای فروردین سال جاری، نسبت به صدور اوراق تجاری به ارزش یك میلیون دلار با سررسید شش ماهه اقدام كرده است. این cp توسط یك سرمایهگذار به مبلغ ۰۰۰/۹۶۰ دلار خریداری شده است. چنانچه سرمایهگذار مورد نظر، ورقه تجاری مربوطه را تا زمان سررسید نزد خود نگهداری كند، سودی معادل ۰۰۰/۴۰دلار (۰۰۰/۹۶۰-۰۰۰/۱۰۰۰) كسب خواهد نمود. در واقع سود حاصله ناشی از یك سرمایهگذاری ۰۰۰/۹۶۰ دلاری است كه در یك دوره زمانی شش ماهه بهدست آمده است.
تمامی اوراق تجاری قابل انتقال بوده و میتواند پیش از موعد سررسید در بازار ثانویه معامله شود. هرچند كه اغلب این اوراق تا زمان سررسید آن نزد سرمایهگذاران باقی میماند. همچنین باید اضافه كرد كه اوراق مزبور عموما بهصورت بینام صادرشده و دارنده آنها مالك اوراق محسوب میشود.
● بازارهای اوراق تجاری:
دو بازار عمده اوراق تجاری عبارتند از:
▪ بازار اوراق تجاری دلاری (USCP).
▪ بازار اوراق تجاری یورویی (ECP) كه از ابعاد محدودتری در مقایسه با اوراق تجاری دلاری برخوردار است.بازار USCP به بازار محلی آمریكا برای اوراق تجاری اطلاق میشود لیكن شركتهای غیرآمریكایی نیز میتوانند به آن دسترسی داشته باشند. در حوزه اروپا، بازارهای محلی اوراق تجاری در ابعادی نه چندان قابل ملاحظه در حال فعالیت هستند.
● برنامه انتشار اوراق تجاری
اگرچه اوراق تجاری اوراق بهادار كوتاهمدت تلقی میشوند لیكن برای برنامههای بلندمدتتر نیز مدنظر قرار میگیرند. به عنوان نمونه، اوراق تجاری یورویی معمولا برای برنامههای سه تا پنج ساله منتشر شده و به فروش رسانیده میشوند.
اوراق تجاری در آمریكا عموما بدون در نظر گرفتن محدودیت زمانی و یا قید شرط مشخص منتشر میشوند. به عنوان مثال، شركتها میتوانند برنامه انتشار اوراق تجاری با سررسید پنج ساله تا سقف مبلغ ۲۰۰میلیون دلار را پیشبینی كنند. بهمحض شروع این برنامه، شركتها قادر خواهند بود تا سقف مبلغ پیشبینی شده، اوراق تجاری را كه دارای سررسیدهای ۳۰ یا ۶۰ روزه هستند، منتشر كنند. در این ارتباط لازم به ذكر است كه برنامه انتشار به صورت پیوسته قابل طراحی بوده به نحویكه اوراق تجاری جدید دارای این قابلیت هستند كه در هر دوره زمانی و حتی در صورت لزوم بهصورت روزانه منتشر شوند. از آنجایی كه این اوراق، مستمرا به سررسید خود رسیده و بازپرداخت میشوند، بنابراین امكان انتشار اوراق تجاری بیشتری فراهم میشود. لیكن باید توجه داشت كه هیچ گاه ارزش كل اوراق تجاری منتشره نباید از سقف تعیین شده در برنامه تجاوز كند. چنانچه كل مبلغ ۲۰۰میلیون دلار برای یك دوره زمانی چندین ساله مورد نیاز باشد شركت در همان ابتدای برنامه احتمالا اوراق تجاری را با سررسیدهای شش ماهه صادر و با انتشار اوراق تجاری دیگری پیش از سررسید اوراق تجاری منتشره اولیه، نسبت به بازخرید آنها اقدام و بدین ترتیب برنامه را برای شش ماه دیگر ادامه میدهد.
ابعاد یك برنامه انتشار اوراق تجاری با میزان سقف استقراض مورد نیاز سنجیده شده به نحویكه كمترین برنامه انتشار بین ۱۰۰ تا ۱۵۰میلیون دلار در نظر گرفته میشود. از آنجاییكه اوراق تجاری با برنامه چندین ساله منتشر میشوند، بنابراین میتواند برای منتشركنندگان اوراق علاوه بر یك ابزار كوتاهمدت بازار سرمایه، بهعنوان یك منبع تامین مالی بلندمدت محسوب شوند.
● عرضه مستمر
در بازارهای اوراق تجاری معمولا منتشركنندگان این قبیل اوراق، میزان عرضه را بهصورت روزانه به اطلاع عموم میرسانند. اوراق جدید در دامنه قیمتی توافق شده با صادركننده اوراق عرضه میشود.
▪ خط اعتباری جایگزین:
صادركنندگان اوراق تجاری اغلب با استفاده از وجوه حاصله از انتشار اوراق جدید نسبت به بازخرید اوراق منتشره سررسید شده قبلی اقدام میكنند. البته همواره احتمال بروز ریسك عدم تمایل سرمایهگذاران به خرید اوراق منتشره، اجرای كامل برنامههای موردنظر صادركنندگان را با خطرات جدی مواجه میسازد. منتشركنندگان اوراق تجاری معمولا با ترتیب دادن امكان بهرهگیری از یك خط اعتباری قابل جایگزین بانكی، در برابر بروز خطر مذكور از خود محافظت خواهند كرد. میزان این خط اعتباری ترجیحا معادل ۱۰۰درصد مبلغ برنامه بوده لیكن در خصوص منتشركنندگان ممتاز اوراق تجاری كه درصدد انتشار میزان قابل ملاحظهای از اوراق مذكور و عرضه آن به بازار هستند، در نظر گرفتن خط اعتباری معادل ۶۰درصد ارزش برنامه پیشبینی شده امكانپذیر است. در موارد ضروری وجوه موردنیاز برای بازپرداخت اوراق سررسید شده میتواند از طریق خط اعتباری فوقالذكر تامین شود.
خط اعتباری پشتیبانیكننده یك برنامه اوراق تجاری میتواند در شمول یكی از موارد مطروحه زیر قرار گیرد:
ـ خط اعتباری توافقی استاندارد.
ـ خط اعتباری نوسانی.
ـ خط اعتباری گردان.
در حالتی كه انتشاردهنده اوراق از خط اعتباری توافقی استاندارد استفاده میكند، میتواند درصورت نیاز در قبال یك سفته ۹۰ روزه از خط اعتباری خود تا سقف توافق شده پول برداشت كند. بدیهی است كه در پایان مدت ۹۰ روز باید كل مبلغ برداشت شده را پرداخت كند.
در حالتی كه انتشاردهنده اوراق از خط اعتباری نوسانی استفاده میكند، میتواند درصورت نیاز از خط اعتباری خود تا سقف مبلغ توافق شده پول برداشت و در هر تاریخی پیش از انقضای دوره زمانی در نظر گرفته شده (حتی یك روز بعد از برداشت) نسبت به بازپرداخت آن اقدام كند. استفاده از این روش به دلیل به حداقل رسیدن هزینه بهره، برای شركتها دارای جذابیت است. در حالتی كه انتشاردهنده اوراق از خط اعتباری در گردش استفاده میكند، میتواند به اندازه نیاز از خط اعتباری خود برداشت و سپس آن را بازپرداخت كند. در این حالت فقط هزینه بهره مربوط به میزان وجوه برداشتی از خط اعتباری پرداخت میشود. بدیهی است هزینه خط اعتباری نیز به مبلغ فوق اضافه میشود.
● رتبهبندی اعتباری اوراق تجاری آمریكایی (USCP):
تعهد صادركنندگان اوراق تجاری در مورد پرداخت وجه اوراق در سررسید كاملا قطعی و تضمین شده نیست و سرمایهگذاران باید به ارزش اعتباری صادركننده بهعنوان تضمین پرداخت احتمالی تكیه كنند.
تقریبا به تمامی اوراق تجاری دلار بهوسیله یكی از دو موسسه اصلی آمریكایی ارائه دهنده رتبهبندی اعتباری یعنی Moody s یا Standard & Poor s یا هر دو آنها، رتبه اعتباری تخصیص داده میشود. انتشار اوراق تجاری برای جذب سرمایهگذاران نیازمند یك درجه اعتباری بالا بوده به نحوی كه اغلب اوراق تجاری منتشره در بازار نیویورك دارای رتبه اعتباری *A۱/P۱ یا حتی بهتر از آن برخوردار هستند.
● نرخهای بهره اوراق تجاری دلار
گرچه اوراق تجاری با تخفیف فروخته میشوند لیكن دارای یك نرخ بهره موثر هستند. اوراق تجاری دلار با اندك تفاوتی بالاتر از LIBOR (معیار بینالمللی هزینه استقراض كوتاهمدت وجوه دلاری) مورد معامله قرار میگیرند.معمولا بازده اوراق تجاری بسیار بیشتر از بازده اوراق قرضه دولتی (اسناد خزانه كوتاه مدت) با سررسید مشابه بوده تا برای سرمایهگذاران موارد زیر را جبران كند:
▪ ریسك اعتباری بیشتر
نقد شوندگی كمتر موجود در بازار اوراق تجاری دلار در مقایسه با اسناد خزانه كوتاه مدت.اوراق صادرهای كه دارای رتبه اعتباری بالاتری باشند باید نرخ بهره پایینتری داشته باشند. تفاوت بازده بین اوراق تجاری با رتبه اعتباری A۱/P۱ و اوراق تجاری با رتبه اعتباری A۲/P۲ میتواند در حدود ۱/۰درصد الی ۲/۰درصد باشد.
▪ نرخ تخفیف
همچنان كه قبلا ذكرشد اوراق تجاری به قیمتی پایینتر از ارزش اسمی خود به سرمایهگذاران فروخته میشوند لیكن در زمان سررسید، مبلغ ارزش اسمی اوراق به سرمایهگذاران پرداخت میشود.
مبلغ تخفیف اوراق تجاری را میتوان از طریق فرمول زیر محاسبه كرد:
D=F(d*t)/۳۶۰
D : مبلغ تخفیف به دلار
F : ارزش اسمی اوراق تجاری
D : نرخ تخفیف
t : زمان باقیمانده تا سررسید به روز
مثال: یك برگ اوراق تجاری دلاری ۶۰ روزه دارای ارزش اسمی ۰۰۰/۱۰۰ دلار بوده و با نرخ تنزیل ۵/۷درصد در سال منتشر شده است.
▪ تجزیه و تحلیل
D = ۱۰۰,۰۰۰(۰.۰۷۵ * ۶۰) / ۳۶۰ = $ ۱,۲۵۰
ارزش اسمی برگه مزبور معادل ۰۰۰/۱۰۰۰ دلار و مبلغ تخفیف معادل ۲۵۰/۱ دلار است. در نتیجه قیمت انتشار و فروش اوراق بالغ بر ۲۵۰/۹۸ دلار(۲۵۰/۱-۰۰۰/۱۰۰) خواهد بود.
بازده بازار پول
بازده بازار پول بر روی اوراق تجاری دلار عبارتست از آنچه به سرمایهگذاران برحسب میزان سرمایهگذاری و نرخ بهره اعلام شده قابل پرداخت است. این بازده میتواند برمبنای هریك از دو فرمول زیر محاسبه شود:
یا ۱۰۰ %*(t/آ۳۶۰)*[(F-D)اD]
طبق فرمولهای فوق و با توجه به دادههای مثال قبلی، بازده بازار پول بر روی اوراق تجاری مذكور درزمان انتشار به شرح ذیل محاسبه میشود:
۷.۵۹ %=۱۰۰ % * {[(۶۰*۰.۰۷۵)- ۳۶۰]/(۰.۰۷۵*۳۶۰)}
۷.۵۹ %= ۱۰۰ % * (۶۰ /۳۶۰) * [ ۹۸۷۵۰/ ۱۲۵۰ ]
صادركنندگان اوراق تجاری دلار و سرمایهگذاران روی این اوراق چه اشخاصی هستند:
اوراق تجاری توسط بسیاری از موسسات آمریكایی شامل بانكها و شركتهای ف اینانس و تعداد قابل ملاحظهای از انتشاردهندگان خارجی شامل دولتها و موسسات دولتی، بانكهای غیر آمریكایی و سایر شركتهای عمدتا اروپایی منتشر میشود. برخی از انتشاردهندگان خارجی از وجوه بهدست آمده از بازار اوراق تجاری دلار به صورت دلاری استفاده میكنند، در حالی كه ممكن است سایرین دلار را به ارز مورد نظر خود تبدیل كنند.
سرمایهگذاران عمده در اوراق تجاری دلار شركتهای سرمایهگذاری، شركتهای بیمه، بانكها، شركتهای تجاری و صنعتی، صندوقهای دولتی و شهرداریها هستند.
● فروشندگان اوراق تجاری دلار
اوراق تجاری میتوانند مستقیما توسط انتشاردهنده آنها و یا از طریق واسطهها در اختیار سرمایهگذاران قرار گیرند. بازار اوراق تجاری دلار در تسلط تعداد محدودی از واسطهها قراردارد.
دستمزد واسطهها برای خرید و فروش اوراق میتواند برای برنامههای كلان انتشار اوراق تجاری معادل ۰۵/۰درصد یا كمتر و برای برنامههای كوچك معادل ۱/۰درصد تعیین كه توسط منتشركننده اوراق پرداخت میشود. بهطور مثال، در صورتی كه برای انتشار یكصد میلیون دلار اوراق تجاری، پرداخت دستمزدی به میزان یك درصد مبلغ اوراق مورد توافق قرار گیرد، این موضوع هزینهای بالغ بر ۰۰۰/۱۰۰ دلار را برای منتشر كننده آن در پی خواهد داشت.
واسطههای فروش معمولا باید از توانمندیهای مناسبی برخوردار بوده كه اهم آن عبارتند از:
* با توجه به نزدیكی و حضور موثر آنان در بازار و به لحاظ دارا بودن ارتباطات منظم سرمایهگذاران باید به نحوی مناسب سرمایهگذاران متقاضی خرید اوراق تجاری را شناسایی كنند.
* در بازار اوراق تجاری دلار موارد معدودی از عدم ایفای به موقع تعهدات وجود داشته است و این امر تا حدی ناشی از این بوده است كه واسطههای فروش از نزدیك موقعیت اعتباری مشتریان خود (صادركننده اوراق) را تحت نظر داشته و دوباره به سرمایهگذاران اطمینان میبخشند. آنها باید قادر باشند كه برای یك انتشار اوراق تجاری، بازاری نقدشونده ایجاد كنند.
● ساماندهی یك برنامه انتشار اوراق تجاری
متداولترین روش انتشار اوراق تجاری از طریق برنامه فروش است. شركتی كه برنامه انتشار اوراق تجاری را طراحی میكند و معمولا بهعنوان هماهنگكننده برنامه نامیده خواهد شد توسط یك بانك سرمایهگذاری پیشنهاد میشود.
● وظایف هماهنگكننده عبارتند از:
در صورت موافقت منتشركنندگان اوراق، ایجاد شبكه واسطهای فروش از طریق دعوت از یك یا چند موسسه جهت پذیرش انجام كار بهعنوان واسطه فروش برنامه انتشار. تعداد واسطههای فروش دعوت شده با توجه به ابعاد برنامه متفاوت خواهد بود. تعیین یك عامل پرداخت كه مسوولیت صدور و تایید برگههای اوراق تجاری و بازپرداخت سرمایه در سررسید را به عهده خواهد داشت.راهنمایی در ارائه اسناد و مدارك، نیازمندیهای تنظیم و نظارت، جنبههای قانونی، قیمتگذاری و زمانبندی انتشار اوراق نیز باید اخذ رتبه اعتباری اوراق منتشره پیش از تاسیس شبكه فروش.
▪ انتشار اوراق تجاری
در زمان انتشار اوراق تجاری، منتشركننده در مورد سررسید، مقدار و همچنین قیمت اوراق تجاری تصمیمگیری میكند.
البته لازم به ذكر است كه از هماهنگكننده انتشار اوراق انتظار میرود كه در مورد قیمت راهنماییهای لازم را ارائه كند. اغلب منتشركنندگان اوراق به منظور اینكه در طی روز به نرخهای بازار اجازه نوسان داده شود، بهصورت روزانه به واسطههای فروش خود اختیار میدهند كه با نرخ بهره معینی به معامله اوراق بپردازند.
واسطه فروش جزئیات اوراق تجاری مورد نظر منتشركننده شامل مقدار، سررسید و نرخ تخفیف را ارسال خواهد كرد. سپس گروههای فروش برای فروش اوراق به سرمایهگذاران تلاش میكنند.▪ برنامه زمانبندی نمادین برای فروش اوراق تجاری
ـ صبح زود: منتشركننده، واسطه فروش را از قصد خود مبنی بر انتشار اوراق تجاری در روز مورد نظر آگاه و مقدار اوراق منتشره، سررسید و قیمت پیشنهادی را مشخص میكند. سپس بین واسطه فروش و انتشاردهنده اوراق در مورد برنامه توافق حاصل میشود.
ـ تا قبل از ظهر: واسطه فروش اوراق تجاری را به سرمایهگذاران فروخته و جزئیات معاملات توسط عامل پرداخت و عامل انتشار اوراق مورد تایید قرار میگیرد.
ـ بعدازظهر: عامل پرداخت و منتشركننده، اوراق را برای انتشار تصدیق میكنند كه اقدامات بعدی آن عبارتند از:
حساب واسطه فروش به میزان اوراق بستانكار میشود.
حساب واسطه فروش به میزان وجوه قابل پرداخت به اوراق بدهكار میشود.
عصر: واسطه فروش، در ازای پرداخت وجوه، اوراق تجاری را به سرمایهگذار تحویل و سپس وجوه را به حساب منتشركننده و كننده پرداخت واریز میكند.
▪ بازار ثانویه اوراق تجاری دلار
واسطههای فروش معمولا بازار ثانویهای را برای اوراق تجاری دلار فراهم كرده و تمایل دارند اوراقی را كه در ابتدا به سرمایهگذاران فروخته اند دوباره خریداری كنند. بین نرخ بهره خرید و فروش اوراق تجاری غالبا تفاوتی موجود است. در بازار اوراق تجاری دلار این تفاوت نرخ معمولا فقط به میزان ۰۵/۰درصد محاسبه و اعمال میشود.
▪ انواع اوراق تجاری دلار
اوراق تجاری دلار به نام plain-vanilla كه از طریق واسطههای فروش برای عموم سرمایهگذاران منتشر میشوند. اوراق تجاری LOC مبین اوراق تجاری دلاری هستند كه پشتوانه آنها یك اعتبار اسنادی تایید شده غیرقابل برگشت صادره توسط یك بانك معتبر است.
این پشتوانه درحقیقت بیانگر ضمانتی است كه از سوی بانك در خصوص پرداخت كل مبلغ اوراق تجاری به سرمایهگذاران درصورت عدم عمل به تعهد توسط منتشركننده اوراق اعطای میشود. موسسات رتبهبندی اعتباری، اوراق تجاری LOC را بر مبنای ارزش اعتباری بانك ضمانتكننده رتبهبندی میكنند.
هدف از اوراق تجاری LOC كسب رتبه اعتباری بهتری نسبت به رتبه اعتباری كه منتشركننده میتواند به دست بیاورد بوده كه این موضوع میتواند از یك سو جذابیت اوراق را برای سرمایهگذاران افزایش داده و از سوی دیگر احتمالا نرخ تخفیف كمتری را برای اوراق در بر داشته باشد.
▪ انتشار مستقیم اوراق تجاری
برخی منتشركنندگان آمریكایی اوراق تجاری (عمدتا شركتهای بزرگ مالی) اوراق تجاری را بهصورت مستقیم و بدون استفاده از واسطههای فروش جهت سرمایهگذاران منتشر میكنند. برای فروش مستقیم اوراق تجاری، هرگاه شركت تمایل به انتشار اوراق داشته باشد به گروه معینی از سرمایهگذاران مراجعه خواهد كرد. یكی از ویژگیهای اوراق تجاری كه بهصورت مستقیم منتشر شدهاند، این است كه بنا به درخواست سرمایهگذار، منتشركننده اوراق میتواند نسبت به بازخرید پیش از موعد سررسید مربوطه و با استفاده از فرمول قیمتگذاری خاصی اقدام كند. لازم به ذكر است كه برخی از منتشركنندگان اوراق، این موضوع را بدون در نظر گرفتن هیچگونه جریمهای انجام داده و نسبت به خرید پیش از موعد سررسید اوراق با نرخ بهرهای معادل نرخ اولیه صدور آن اقدام میورزند.
همانطور كه قبلا ذكرشد در مورد اوراق تجاری كه بهصورت غیرمستقیم و از طریق واسطهها منتشر میشوند، واسطههای فروش تمایل به خرید اوراق پیش از موعد سررسید آنها داشته و این كار را از طریق بازار ثانویه انجام میدهند. در روش انتشار مستقیم اوراق تجاری نیز منتشركنندگان به همان میزان به خرید پیش از موعد سررسید اوراق صادره تمایل نشان میدهند.
● اوراق تجاری یورو (ECP)
اوراق تجاری یورو در دهه ۱۹۸۰ توسعه و بهعنوان یك وام تضمینی و روشی برای جمعآوری سرمایه بهكار گرفته میشوند. یك برگ اوراق تجاری یورویی درواقع یك تعهد پرداخت كوتاه مدت محسوب شده كه تحت نظر یك اتحادیه وام منتشر میشود. خرید اوراق تجاری یورویی توسط سندیكایی از بانكها تعهد شده و منتشركننده آنها میتواند اطمینان داشته باشد كه این اوراق درزمان صدور خریداری خواهند شد.
اوراق تجاری یورو عبارتند از
اوراق تجاری با تعهد خرید تجدید پذیر.
اوراق بدهی منتشر شده.
در توضیح اجمالی اوراق تجاری با تعهد خرید تجدیدپذیر باید اذعان داشت كه این اوراق به وسیله بانكی كه به عنوان عامل عمده فروش عمل میكند توزیع میشود. بانك مذكور برای فروش اوراق به سرمایهگذاران تلاش كرده و تنها هنگامیكه خریدار دیگری یافت نشود از تعهدكنندگان خرید تقاضا میكند كه نسبت به خرید آنها اقدام كنند.
همچنین در مورد اوراق بدهی منتشر شده میتوان اشاره كرد كه عدهای از بانكها در قالب یك گروه شركتكننده در مناقصه جایگزین عامل عمده فروش شده و در رقابت ارائه پیشنهاد خرید اوراق با نرخ بهرهای مساوی یا كمتر از نرخ بهره قابل حصول از بانكهای تعهدكننده خرید مشاركت میكنند.
اوراق تجاری یورو همچون اوراق بدهی یورو به عنوان اوراق تعهد شده كوتاه مدت حامل محسوب شده و اهم ویژگیهای آن عبارتند از:
انتشار اوراق تجاری یورو فاقد تعهد خرید است.
اوراق تجاری یورو بهطور مستمر از طریق واسطههای فروش با سررسیدهایی كه نیازهای نقدینگی منتشركنندگان اوراق را تامین میكند و یا با سررسیدهایی كه در آن نرخهای بهره مناسب قابل حصول باشد، به بازار عرضه میشود.
● سررسیدها
برای اوراق تجاری یورو در نظر گرفتن سررسیدهای هفت روز الی یكساله مجاز است. البته شایان ذكر است كه متوسط سررسیدها در حدود ۹۰ روز بوده كه از سررسیدهای مربوط به اوراق تجاری دلار طولانیتر است.
واحد پولی كه اوراق تجاری به آن منتشر میشوند
اغلب اوراق تجاری یورو به دلار منتشر میشوند لیكن سایر ارزها نیز ممكن است مورد استفاده قرارگیرند.
▪ رتبهبندی اعتباری اوراق تجاری یورو (ECP)
به برنامههای اوراق تجاری یورو رتبه اعتباری داده میشود. زمانی، منتشركنندگان اروپایی اوراق تجاری اغلب به دلیل هزینهها و مشكلات كسب رتبه اعتباری تمایلی به اخذ آن از خود نشان نمیدادند.
در این ارتباط، سرمایهگذاران نیز این موضوع را پذیرفته بوده و در قبال رتبه اعتباری اوراق به شناخته شده بودن و رتبه اعتباری منتشركننده اوراق تكیه میكردند. لیكن امروزه كسب رتبه اعتباری تبدیل به یك ضرورت شده و افرادی كه روی اوراق تجاری یورو و اوراق تجاری محلی غیر دلاری نظیر اوراق تجاری استرلینگ سرمایهگذاری میكنند، انتظار دارند كه هر برنامه اوراق تجاری با پشتوانه یك رتبه اعتباری انجام شود.
این بدان معناست كه برای شركتهای كوچك محقق كردن یك برنامه اوراق تجاری به دلیل رتبه اعتباری نه چندان مناسب آنها از دشواریهای ویژهای برخوردار است.
در بازار اوراق تجاری یورو دارا بودن رتبه اعتباری به سه دلیل عمده زیر اهمیت یافته اند:
ـ تعداد زیاد منتشركنندگان اوراق:
هنگامی كه تعداد زیادی برنامه انتشار اوراق تجاری وجود دارد، سرمایهگذاران قادر به تجزیه و تحلیل شایستگی اعتباری كلیه منتشركنندگان نیستند. نسبت زیاد سرمایهگذاران خارجی در اوراق تجاری شركت و آشنایی كمتر آنها با حسن شهرت و اعتبار شركت در مقام مقایسه با سرمایهگذاران محلی.
▪ نرخهای بهره اوراق تجاری یورو
معمول است كه نرخ بهره اوراق تجاری را با اندك تفاوتی نسبت به LIBOR تعیین میكنند. چرا كه سرمایهگذاران اوراق تجاری یورو را بهعنوان یك جایگزین برای سرمایهگذاری در بازار بین بانكی تلقی میكنند. میزان بهره برحسب منتشركنندگان مختلف اوراق از نرخهای متفاوتی برخوردار بوده لیكن میتواند بین ۲۵/۰درصد پایینتر از LIBOR یا ۱۵/۰درصد بالاتر از آن قرار داشته باشد.
▪ قیمت
قیمت اوراق تجاری یورو به بازده پرداختی به سرمایهگذاران بستگی دارد. اوراق تجاری یورو بر مبنای ۳۶۰روز/ تعداد روزهای واقعی (و در مواردی كه ارزش اسمی به لیره استرلینگ باشد بر مبنای ۳۶۰ روز/ تعداد روزهای واقعی) و به ترتیب زیر قیمتگذاری میشوند:
{ [( ۳۶۰*۱۰۰) / ( تعداد روزها*بازده)]+۱ }/ مقدار اسمی = قیمت
بهطور مثال یك برگه اوراق تجاری ۰۰۰/۱۰۰ دلاری با سررسید ۹۰ روزه و نرخ بازده ۸درصد به قیمت زیر منتشر خواهد شد:
۹۸۰۳۹.۲=۰/۱،۱،۰۲ ۱۰۰۰۰= { [( ۳۶۰*۱۰۰) / ( ۹۰*۸)]+۱ }/ ۱۰۰۰۰۰
مثال: شركت «الف» و «ب» قصد دارند هر یك معادل ۱۰میلیون دلار اوراق تجاری یورو با سررسید ۹۰ روزه منتشر كنند. شركت «الف» دارای رتبه اعتباری A۱/P۱ است و اوراق صادره آن با بازده ۶/۶درصد منتشر میشود. شركت «ب» دارای رتبه اعتباری پایینتری بوده و به همین جهت با بازده بالاتری معادل ۸/۷درصد انتشار یافته تا قادر باشد انتظار سرمایهگذاران را برای پذیرش ریسك بالاتر فراهم كند.
با توجه به مراتب فوق، قیمت انتشار اوراق تجاری هریك از دو شركت به شرح ذیل محاسبه میشود:
۷۰۰/ ۸۳۸ /۹ = ۱،۰۱۶۵/ ۱۰۰۰۰۰۰۰={[( ۳۶۰*۱۰۰) / (۹۰*۶.۶۰)]+۱ }/ ۰۰۰/۰۰/ ۱۰
۷۰۰/ ۸۰۸/ ۹ = ۱.۰۱۹۵/ ۱۰۰۰۰۰۰۰={[( ۳۶۰*۱۰۰) / (۹۰*۷.۸۰)]+۱ }/ ۰۰۰/۰۰۰/ ۱۰
اختلاف قیمت فوق به این دلیل است كه شركت «ب» به دلیل داشتن رتبه اعتباری پایینتر باید بازده بیشتری را برای سرمایهگذاران فراهم كرده تا آنان حاضر به پذیرش ریسك اعتباری بالاتر باشند.
صادركنندگان اوراق تجاری یورو و سرمایهگذاران روی این اوراق چه اشخاصی هستند:
اوراق تجاری یورو غالبا توسط بانكها یا شركتهای غیربانكی انتشار مییابند. برخی از اوقات، موسسات و منتشركنندگان دولتی نیز دارای برنامههای انتشار اوراق تجاری هستند. افرادی كه در اوراق تجاری یورو سرمایهگذاری میكنند عمدتا عبارتند از: موسسات سرمایهگذاری
غیر آمریكایی، بانكها و سایر شركتها.
● ساماندهی یك برنامه انتشار اوراق تجاری یورو
ساماندهی یك برنامه انتشار اوراق تجاری یورو مشابه با برنامه انتشار اوراق تجاری دلار است. عموما منتشركنندگان اوراق از بیش از یك واسطه فروش استفاده میكنند. واسطههای فروش برای هر منتشركننده جدید یك اعلامیه تهیه كرده كه حاوی اطلاعاتی درباره متقاضی انتشار اوراق است. شایان ذكر است كه این اعلامیه بهصورت بینالمللی توزیع میشود.
▪ معامله
بازار اوراق تجاری یورو یك بازار جهانی است كه در بسیاری از كشورها به سرمایهگذاران فروخته میشوند. قیمتهای پیشنهادی نه تنها در لندن بلكه در هنگ كنگ و سنگاپور نیز ارائه میشود. اگرچه بیشتر فعالیت تجاری در فاصله زمانی صبح منطقه اروپا اتفاق میافتد.
▪ تسویه
نقل و انتقال تهاتری اوراق قرضه یورویی از طریق یكی از سه موسسه تخصصی نقل و انتقال تهاتری به اسامی Euroclear و Clearstream و First Chicago Clearing Center صورت میگیرد. معمولا اوراق تجاری به نیابت از سرمایهگذار در یكی از سه شركت فوقالذكر نگهداری میشود.
از آنجایی كه انتقال مالكیت اوراق از طریق ثبت كامپیوتری نیز امكانپذیراست لذا نیازی به نقل و انتقال فیزیكی اوراق وجود نخواهد داشت.اغلب معاملات اوراق تجاری یورو بهصورت دو روزه تسویه میشوند. بهطور مثال، چنانچه انجام معاملهای در روز دوشنبه مورد توافق دوجانبه قرارگیرد، تسویه آن باید در روز چهارشنبه قطعی شود.
● بازارهای محلی اوراق تجاری یورو در اروپا
امروزه بزرگترین بازارهای محلی اروپایی اوراق تجاری در كشورهایی همچون فرانسه (Billet de Tresorie) آلمان، انگلستان (Sterling CP market) و سوئد در حال فعالیت هستند.
بازار اوراق تجاری استرلینگ به عنوان یك بازار محلی و بخشی از بازار اوراق تجاری یورو محسوب و تحت قوانین مشابه با اوراق تجاری یورو ساماندهی میشود. البته لازم به ذكر است كه شركتهای خارجی نیز مجاز به ایجاد برنامههای انتشار اوراق تجاری استرلینگ هستند.
محدودیتهای پیش روی شركتهای متقاضی انتشار اوراق تجاری استرلینگ عبارتند از:
منتشركننده اوراق تجاری در انگلیس یا شركتهای تابعه متقاضی انتشار اوراق تجاری باید در زمره شركتهای پذیرفته شده در بازار بورس لندن قرار داشته باشند. سررسید اوراق منتشره باید كمتر از یك سال و بیشتر از هفت روز تعیین شده باشد.همچنین باید توجه داشت كه اوراق تجاری منتشره باید توسط شركت مادر یا یك بانك مشخص تضمین شده باشد.
● استفاده از برنامه اوراق تجاری
شركتها میتوانند از انتشار اوراق تجاری برای مدیریت نقدینگی كوتاه مدت به ویژه برای سرمایه در گردش مورد نیاز خود استفاده كرده به نحویكه در مواقع نیاز به نقدینگی، نسبت به انتشار اوراق تجاری با سررسید مورد نظر اقدام كنند.
«شركت خدمات مشاوره و تامین منابع مالی ایدرو»
* اوراق بدهی منتشره كوتاهمدت كه دارای بالاترین رتبه اعتباری نزد دو موسسه S&P و Moody s هستند بهصورت A۱/P۱ نشان داده میشوند.
منبع : روزنامه دنیای اقتصاد
همچنین مشاهده کنید