مدیریت زمان در دانشگاه مجازی

● مقدمه
دانشجویان مجازی اغلب نسبت به مدت زمان مورد نیاز برای به پایان رسانیدن آموزش درون شبكه‌ای (Online) آگاهی ندارند. در حقیقت بر خلاف دسترسی آسان به این نوع آموزش،‌ تحقیقات نشان می‌دهند كه طول مدت تحصیل آن دو برابر آموزش به شیوه سنتی است (پالوف و پرات، ۱۹۹۹؛ گیلبرت، ۲۰۰۱). در نتیجه مشاركت در فرایند یاددهی- یادگیری درون شبكه‌ای مستلزم تعهدی عملی نسبت به آن از طرف دانشجویان و مربیان است. مدیریت زمان باید همسو و سازگار با ماهیت برنامه درسی باشد. بعضاً از مربیان خواسته می‌شود تا به دانشجویان در مدیریت زمان طی فرایند یادگیری كمك كنند. از این رو وظیفه آنها این است كه اهمیت هر یك از سرفصلهای مطالب درسی را در جریان آموزش برای دانشجویان بیان كنند . مقاله حاضر به بررسی شیوه های بهبود مدیریت زمان در دانشگاه مجازی می‌پردازد .
● مبانی مدیریت زمان
براساس مدیریت زمان، توصیه در هر زمینه‌ای مبتنی بر اهداف صورت می‌پذیرد. به‌محض اینكه اهداف و اولویتها مشخص شدند، زمان مورد نیاز برای آنها تخصیص می‌یابد. به این روش می‌توان برای شركت دانشجویان مجازی در آموزش درون شبكه‌ای برنامه‌ریزی كرده و از ایجاد اضطراب در آنها ممانعت به‌عمل ‌آورد. در این قسمت چند توصیه كلی برای دانشجویان مجازی ارائه می‌شود:
▪ اهداف باید كاملاً مشخص باشند: آموزش درون شبكه‌ای شیوه‌ای ساده و آسان برای گذراندن واحدهای درسی نیست. برآورد می‌شود كه دانشجوی درون شبكه‌ای ۱۲ تا ۱۵ ساعت در هفته درگیر تحصیل خواهد بود (گیلبرت، ۲۰۰۱). در نتیجه لازم است برنامه‌ریزی بر اساس آن صورت گیرد.
▪ مشخص نمایید، چه مقدار وقت برای مطالعه درون شبكه‌ای در اختیار است: ارزیابی واقع‌بینانه از وقت مورد نیاز برای انجام وظایف روزانه همچون انجام تكالیف درسی، رفت و آمد و رسیدگی به امور خانواده حائز اهمیت است. این ارزیابی به دانشجویان كمك می‌كند تا از گرفتن واحدهای درسی زیاد خودداری كنند. معمولاً دانشجویان اظهار می‌كنند كه تكالیف آنها در واحدهای درسی ثبت نام شده، به حدی زیاد است كه بسا ادامه‌ تحصیل را با مشكل روبرو می‌سازد.
● تعیین اهداف
هنگامی دانشجوی مجازی در آموزش درون شبكه‌ای به موفقیت دست می‌یابد كه اهداف مشخصی داشته باشد. ثبت نام در آموزش با هدف روشن، موجب جذابیت محیط یادگیری و ادامه تحصیل می‌شود.
بیشتر دانشجویان مسن صرفاً به منظور اخذ گواهی یا مدركی برای حرفه‌ خود در آموزش درون شبكه‌ای شركت می‌كنند. اگر چه ممكن است كه دانشجویان جوان‌تر در راستای رسیدن به اهداف شغلی در این نوع آموزش شركت نكنند، اما به‌پایان رسانیدن دوره جهت دریافت مدرك تحصیلی به خودی خود برای ایجاد انگیزه‌ در آنها كفایت می‌كند. در نتیجه، دانشجویان مجازی باید تشویق شوند كه برای شركت در آموزش و نیز ارزیابی نتیجه برنامه‌ها، اهداف روشنی را دنبال كنند. حتی اگر دانشجویان در پی تحصیل به منظور كسب مدرك باشند، داشتن اهداف واقع‌بینانه همراه با تعیین اولویتها می‌تواند به آنها در استفاده بهینه از وقت كمك كند.
برای مثال اگر هدف كلی در درس آمار كه به‌صورت درون شبكه‌ای برگزار می‌شود، دستیابی به نمره‌ قبولی و هدف واقعی دستیابی به فهم بیشتر از موضوعات گوناگون درس باشد، دانشجو می‌تواند به ارزیابی و اولویت‌بندی اهداف درسی اقدام نموده و سپس بر اساس یك زمان‌بندی منطقی برای آنها برنامه‌ریزی نماید. اغلب به مربیان توصیه می‌شود كه دانشجویان خود را تشویق كنند تا در ابتدای دوره به منظور كمك به تشكیل گروه در جهت اهداف یادگیری تشریك مساعی كنند. این فعالیتها مبنای مدیریت زمان را تشكیل می‌دهد.
لازم به ذكر است كه دانشجویان در برخورد با محیط باید انعطاف‌پذیر باشند: آموزش درون شبكه‌ای در جهان واقعی صورت می‌گیرد، یعنی دانشجویان در محیط خود به خلق فضایی می‌پردازند كه امكان یادگیری را فراهم می‌آورد. مسائل زندگی می‌تواند مانع از اجرای بهترین طرحها و تحقق اهداف و مقاصد شود. دانشجوی مجازی هنگامی كه با مشكلی مواجه می‌شود، برای آنكه از درس عقب نیفتد، باید با مربی تماس گرفته و او را مطلع سازد. مربی نیز لازم است انعطاف‌پذیر بوده و برای فائق آمدن بر موانع و مشكلاتی كه ممكن است مانع اتمام دوره تحصیلی شود، با دانشجویان همكاری نماید. البته این در صورتی است كه مربی نسبت به وجود مشكل مطمئن شود. بهانه‌های دانشجویان برای عدم انجام تكالیف در جهان درون شبكه‌ای تغییر كرده است. دانشجو دیگر نمی‌گوید كه «تكالیف را در خانه‌ام جا گذاشتم»، بلكه می‌گوید: ”رایانه‌ی من خراب شد“ یا ”من بر حسب اتفاق تكالیف خود را حذف كردم“ یا «تكنسینی به اشتباه هارد درایو مرا را دوباره فرمت‌بندی كرده است». چشم پوشی انحرافات جزیی دانشجوی مجازی در جریان كار از طرف مربی لازم است، اما در صورت تكرار بهانه‌ها، باید نسبت به آنها شك نمود و از دانشجویان دیگر درباره آنها سؤال كرد.
● تعیین اولویتها
به محض مشخص شدن اهداف می‌توان به اولویت‌بندی آنها پرداخت. دانشجویان باید بر حسب اهمیت و ضرورت اهداف، در صدد تحقق آنها برآیند. جدول مدیریت زمان وآموزش درون شبكه ای ، به دانشجویان كمك می‌كند تا بر حسب اهمیت كارها، به تقسیم بندی زمان بپردازند. در این قسمت به توضیح ابعاد نمودار یادشده پرداخته می‌شود.
▪ فاقد اهمیت و فوریت
بسیاری از دانشجویان عنوان می‌كنند كه برای انجام كارهایی همچون تماس تلفنی، تماشای تلویزیون و یا بازی رایانه‌ای نیاز به زمان‌بندی ندارند. این در حالی است كه برای انجام هر كاری بر حسب اهمیتی كه دارد، باید زمانی اختصاص داد.
اگرچه به‌نظر می‌رسد كه انجام كارهای یاد شده، ‌وقت افراد را به هدر می‌دهند،‌ اما برای رفع خستگی پس از یك كار روزانه، مورد نیاز است. بنابراین باید دانشجویان نسبت به این نوع كارها توجه داشته و زمانی را به آن تخصیص دهند. زیرا حتی با انگیزه‌ترین دانشجویان نیز نمی‌توانند به طور دائم به كار مشغول باشند. كارهایی از قبیل تماس تلفنی، تماشای تلویزیون و ... به ما كمك می‌كند كه تجدید نیرو كرده و دوباره كارهای روزانه را ادامه دهیم. البته پرداختن به چنین كارهایی نباید به گونه‌ای باشد كه مانع پیشرفت شود.
▪ فاقد اهمیت اما فوری
فشار روانی كه بسیاری از دانشجویان در طی روز تحمل می‌كنند، بعضاً موجب حواس پرتی آنها می‌شود. به‌گونه‌ای كه نمی‌دانند دقیقاً چه كارهایی را انجام داده‌اند. درگیرشدن (مشغول شدن) در فعالیتهایی كه دارای اهمیت نیستند، اما فوری به نظر می‌رسند، باعث می‌شوند كه دانشجوی مجازی احساس كند، صرفاً در حال انجام كار كم اهمیتی بوده و كار زیادی به انجام نرسانیده است.
▪ مهم اما غیر فوری
كار با این طبقه مشكل است، زیرا اغلب كارها تا زمانی كه فوریت پیدا نكنند، به تعویق می‌افتند. مثلاً شروع انجام تكلیف یا نوشتن مقاله مهم است، اما اگر در انجام آنها عجله‌ای نباشد، فوری محسوب نمی‌شود. واداشتن دانشجویان به انجام همه تكالیف درسی در مدت زمانی كوتاه ممكن نیست، اما این امر در درازمدت امكان‌پذیر است. مثلاً انجام هر یك از تكالیف درسی به نوبت تا پایان ترم، روشی سودمند است. بدین ترتیب فعالیتهای مهم در میان موضوعات مختلف گم نمی‌شوند.
● مهم و فوری
تعیین ضرب‌الاجل برای انجام كار موجب ایجاد انگیزه در بسیاری از دانشجویان می‌شود. مهلت زمانی مشخص شده برای ارسال تكالیف، نوشتن مقاله یا پاسخ‌گوئی به بحثهای درون شبكه‌ای، اهمیت و فوریت كار را افزایش می‌دهد. با این حال برای عده‌ای از دانشجویان تعیین ضرب الاجل خوشایند نبوده و به تشكیل گروه صدمه می‌زند. مثلاً اگر مهلت ارسال تكالیف را تا یك هفته تمدید كنند، در صورتی كه مطابق با مهلت زمانی تعیین شده قبلی، بیشتر دانشجویان اقدام به ارسال آنها كرده باشند، ممكن است از اینكه نمی‌توانند از مهلت زمانی تمدید شده در جهت ارائه‌ هر چه بهتر تكالیف درسی استفاده نمایند، ناراحت شوند.
بسیاری از دانشجویان مجازی همانند دانشجویان كلاسهای حضوری، ترجیح می‌دهند، انجام تكالیف درسی خود را تا آخرین فرصت به تعویق اندازند كه این امر مشكلاتی را در خصوص تشكیل گروه به وجود می‌آورد.
مدیریت مناسب زمان و تعیین اولویتها در برخورد با نیازها و تقاضاهای آموزش درون شبكه‌ای برای شكل‌گیری گروه یادگیری بسیار حیاتی است. اگر دانشجویان متعهد نباشند كه به مطالعات خود بیش از دیگر فعالیتهای غیرمهم و غیرفوری اولویت دهند، دیگر اعضای گروه به‌واسطه عدم حضور آنها دچار مشكل خواهند شد.
● تخصیص وقت برای مطالعه و تعامل درون شبكه‌ای
گیلبرت (۲۰۰۱) متذكر می‌شود كه ابزارهای مؤثری برای مطالعه وجود دارد، خواه آموزش به‌صورت درون شبكه‌ای باشد و خواه به شكل حضوری و رو در رو. او رویكرد پیش نگری، بررسی و بازنگری را پیشنهاد می‌كند. پیش‌نگری به‌معنای توجه و نگریستن به كل دوره آموزش قبل از شروع آن است و شامل خواندن و مروری بر رئوس مطالب، برنامه‌ریزی پیش از انجام تكالیف، نوشتن مقالات، شركت در امتحانات و هر جلسه‌ گفتگوی برنامه‌ریزی شده است. بررسی به معنای نحوه انجام تكالیف درسی و به روزبودن آن است. بازنگری، كل فرایند یاددهی –یادگیری را در بر می‌گیرد و شامل مرور مقالات مورد بحث و دیگر موارد به‌منظور آمادگی برای امتحانات و آزمونهای كوتاه جواب، نوشتن مقالات، درگیری در فعالیتهای گروهی كوچك و تمركز بر دانش كسب شده و آموزه‌های پیشین می‌شود. برای بازنگری، دانشجویان باید به همه‌ مواد درسی و جزوات دسترسی پیدا كنند. انجام این كار به‌صورت درون شبكه‌ای ساده‌تر است، زیرا عمده مواد آموزشی كه در سرتاسر ترم تدریس می‌شود، در وب سایت برنامه‌ درسی قابل حصول است.
در هر كلاس ممكن است روش آسان برای دانشجویان حذف نكات كم اهمیت و صرفاً انجام تكالیف درسی مهم برای گذرانیدن واحد درسی باشد. اما گیلبرت بر این عقیده است كه به‌منظور یادگیری اصولی مطالبی كه تدریس می‌شود، دانشجویان باید به مفهوم آنچه مربی ارائه می‌كند، توجه كرده، اطلاعات جدید را با اطلاعات قبلی پیوند دهند و حقایق و اطلاعات كلاسی را به تجارب كسب شده در زندگی واقعی مرتبط كنند. به این ترتیب زمینه‌ای برای آنها فراهم می‌شود كه به تفكر انتقادی و یادگیری عملی دست یابند.
به‌منظور رسیدن به تفكر انتقادی در فرایند آموزش درون شبكه‌ای، دانشجوی مجازی باید اوقاتی را در طی هفته برای یادگیری مطالب اختصاص دهد. صرف تنها یك روز در هفته برای خواندن و انجام تكالیف درسی كافی نخواهد بود و به‌طور متوسط ۲ تا ۳ بار در هفته نیاز است كه درخصوص ارسال مطالب مورد یادگیری و مراوده با گروه اقداماتی صورت گیرد. دانشجویان در زمان كوتاه قادر به پاسخگویی به همه همكلاسی‌های خود برای كمك به یادگیری نیستند. بنابراین دانشجوی مجازی باید برای رسیدن به یادگیری درون شبكه‌ای اثر بخش و كارآمد تلاش نماید. دو بعد اثربخشی و كارآمدی در خصوص انجام كارها ، را می‌توان در شكل یك مورد مطالعه قرار داد‌.
● انجام كارهای كم اهمیت به شكل ضعیف
اگر دانشجویی كارهای كم اهمیت را درست انجام ندهد، اثر بخشی كمی داشته و زیاد كار آمد نخواهد بود. به‌جای انجام كارهای كم اهمیت دانشجو باید تلاش كند كه به وظایف مهم بپردازد.
● انجام كارهای مهم به شكل ضعیف
اگر كارهای مهم به شكل ضعیف انجام شوند، نشانگر اثربخشی بالا اما كارآمدی كم خواهد بود. انجام كارهای مهم به شكل ضعیف،‌ نتیجه‌ای ندارد. مثلاً وقتی دانشجویی تكالیف درسی خود را با تأخیر انجام می‌دهد، به نتیجه سودمندی نمی‌رسد. برای افزایش سطح كارآمدی نیاز است كه در روند انجام تكالیف،‌ بازنگری شود. باید دانست كه در این مورد نمی‌توان بر اساس قاعده خاصی عمل كرد و شیوه‌های مختلفی جهت افزایش كار آمدی وجود دارند. اما بعضاً دانشجویان اظهار داشته‌اند كه چنین چیزی به ما گفته نشده است. انجام تكالیف زیر حد استاندارد صرفاً موجب می‌شود كه دانشجو به ادامه فعالیتهایی بپردازد كه به یادگیری اثر بخش كمك نخواهد كرد. دقیقاً همانند كلاس حضوری، ایجاد ارتباط در كلاس درون شبكه‌ای حائز اهمیت است و انجام تكالیف دلیل بر گرفتن نمره‌ خوب در درس نیست.
● انجام درست كارهای كم اهمیت
اگر «دانشجویی كارهای كم اهمیت را درست انجام دهد»، نشانگر اثربخشی كم و كارآمدی بالا خواهد بود. همانند انجام كارهای مهم به شكل ضعیف، انجام درست كارهای كم اهمیت، نتیجه‌ای در بر ندارد.
بعضاً دانشجویان وقت زیادی را صرف ارائه‌ كاری می‌كنند كه كاملاً بی ارتباط با برنامه درسی است، و وقتی آن را به عنوان كاری غیر قابل قبول باز می‌گردانیم، دچار شوك می‌شوند. بنابراین منطقی آن است كه آنها وقت خود را صرف انجام كارهایی كنند كه با ارزش است.● انجام كارهای مهم به شكل درست
وقتی دانشجویان از وقت به نحوی بهینه استفاده كرده و به انجام كارهای درست بپردازند به احتمال زیاد موفق می‌شوند كه اهداف یادگیری را تحقق بخشیده و واحد درسی خود را بگذرانند. بنابراین وقتی كه آنها یاد بگیرند از وقت خود درست استفاده كنند، به همه اهداف یادگیری دست خواهند یافت. بعضی از دانشجویان در یافته‌اند كه اگر از برنامه‌ریزی درستی در جهت انجام تكالیف درسی برخوردار باشند، ‌می‌توانند به سطح بالای از كارآمدی و اثربخشی دست پیدا كنند. بعضی‌ دیگر پی برده‌اند كه برای رسیدن به حد بالایی از كارآمدی و اثر بخشی می‌توانند تكالیف درسی را بر حسب اولویت در طی هفته انجام دهند. وظیفه دانشجویان این است كه فعالیتهای كم اهمیت را از فعالیتهای با اهمیت تشخیص داده و فقط وقت خود را برای انجام كارهای مهم صرف كنند.
انجام كارها در طول هفته از متراكم شدن آنها جلوگیری كرده و دانشجویان تحت فشار روانی قرار نمی‌گیرند. از این رو با خونسردی بیشتری به فرایند یادگیری پرداخته و موفق می‌شوند.
● دوری از كار زیاد
در زمان بندی تدریس موضوعات درون شبكه‌ای زمانی برای استراحت در نظر گرفته می‌شود. از آنجایی كه كلاسهای درون شبكه‌ای به طور ۲۴ ساعته و هفت روز هفته باز بوده و به فعالیتهای یاددهی-یادگیری می‌پردازند، به نظر می‌رسد كه نیاز است زمانی برای استراحت دانشجویان و مربیان اختصاص یابد. تجربه نشان می‌دهد كه یادگیری متراكم اثر بخش نبوده و جذابیت آموزش را از بین می‌برد. كلاس‌های درون شبكه‌ای مانند كلاس‌های حضوری از ایام تعطیلی برخوردار است . تعطیلات، فرصتی است برای دانشجویان كه به انجام تكالیف و ارسال آنها اقدام كنند. این كار باعث فراهم آمدن فضای تنفس می‌شود، در غیر این صورت فرایند كار بسیار سخت خواهد بود.
به دانشجویان و اعضای هیأت علمی‌توصیه می‌شود كه اوقاتی را در هفته جهت استراحت اختصاص دهند. مثلاً مربیان ممكن است به دانشجویان اطلاع دهند كه جمعه‌ها تعطیل است. اعلام این كه در آخر هفته به هیچ نامه الكترونیك پاسخ داده نخواهد شد، نیز غیر منطقی نیست. مادام كه دانشجویان از قبل اطلاع یابند كه مربی در زمانهای معینی در دسترس نیست، مشكلی به وجود نمی‌آید. دانشجویان نیز ممكن است با توجه به این مطلب برای تعطیلی خود برنامه‌ریزی كنند.
بدین ترتیب دانشجویان و اعضای هیأت علمی كه در دوره‌های درون شبكه‌ای شركت دارند، می‌دانند كه چه زمانی به مسافرت بروند. گرچه به دانشجویان و اعضای هیأت علمی‌توصیه نمی‌كنیم كه برنامه‌ مسافرت در وسط ترم داشته باشند، با این حال امكان مسافرت مرتبط با كار، یكی از مزایای آموزش درون شبكه‌ای است. طبق مقررات، دانشجویان و اعضای هیأت علمی می‌توانند از قبل به یكدیگر اطلاع دهند كه به دلیل مشكلی كه دارند، در كلاس شركت نمی‌كنند.
مشكلات دانشجویان آموزش درون شبكه‌ای بعضاً زیاد است. به علت ”گزارش دانشجویان در مورد انباشت اطلاعات، اضطراب در مورد برقرار كردن ارتباط، نگرانی در مورد پاسخهای تأخیری در محیط غیر همزمان، رشد روز افزون كار و مسئولیت، اشكالات موجود در خصوص ورود به آموزش درون شبكه‌ای و پیگیری بحث“ (هاراسیم، هیتز، تلس و تروف، ۱۹۹۶، ص ۱۵)، باید روش‌هایی جهت بر طرف كردن مشكلات آنها در نظر گرفت. بسیاری از مشكلات دانشجویان در آموزش درون شبكه‌ای ناشی از برخورد با مربیان تازه كار و كم تجربه‌ای است كه تلاش می‌كنند، حجم زیادی از مطالب درسی را در زمان مشخص تدریس كنند. پیگیری مباحث در آموزش درون شبكه‌ای نسبت به كلاس‌ یا سخنرانی‌های رو در رو سخت‌تر است. علاوه بر این از دانشجویانی كه به طریقه درون شبكه‌ای یاد می‌گیرند، انتظار می‌رود كه مطالبی را در ارتباط با محتوای درس پیدا كرده و به دیگر دانشجویان معرفی كنند. در واقع وظیفه‌ مربی این است كه رئوس مطالب درسی را مشخص كرده و مسئولیتهای یادگیری را به دانشجویان محول كند.
برای این كه دانشجویان دچار مشكل نشوند، به آنها توصیه می‌شود كه به موارد زیر توجه كنند:
▪ صرفاً با هدف گرفتن مطالب از شبكه و ذخیره كردن آنها در رایانه خود وارد سایت برنامه درسی شوید.
▪ در صورت امكان، به‌منظور بررسی و خواندن پیامها در اوقات فراغت، آنها را چاپ كنید.
▪ به محض این كه پیامها مطالعه و بررسی شدند، اقدام به ارسال پاسخهای تنظیم شده كنید. تصور نكنید كه در محیطی غیر همزمان، پاسخهای فوری ضروری است.
▪ به‌منظور ارسال پاسخ‌های دقیق‌تر، مطالب را با برنامه‌ی واژه‌پرداز تهیه و سپس آنها را كپی كرده، به سایت برنامه درسی بفرستید. اگر فضای دیسك سخت كم باشد یا از آزمایشگاه رایانه استفاده شود، پاسخها را به دیسك فلاپی كپی و از آنجا منتقل كنید (پالوف و پرات ۱۹۹۹، ص‌۵۳).
به حداقل رساندن استفاده از گفتگوی همزمان (چت)، شیوه دیگری برای دور شدن از مشكلات است. چالشهای برنامه ریزی در ارتباط با تعیین زمان برای جلسه گفتگوی همزمان، ممكن است تا اندازه‌ زیادی باعث ایجاد اضطراب شود. مربی با دانشجویان در خصوص تكالیف درسی گروهی، و نحوه‌ همكاری و همراهی با جلسه وایت بورد در ساعات اداری گفتگو می‌كند. وظیفه‌ مربی است كه برای دانشجویان شرایطی فراهم آورد كه در جلسات گفتگو شركت نمایند. البته در صورتی كه دانشجویان امكان شركت در جلسات گفتگو را نداشته باشند،‌ فرصت دسترسی به اطلاعات را از دست نمی‌دهند. با استفاده‌ از ابزارهای چندگانه می‌توانند به مطالبی كه در جلسات گفتگو مطرح شده، دست یابند.
● چگونگی ایجاد الزام، تعهد و مسئولیت
همان طور كه گفتیم، مهارتهای مربوط به مدیریت زمان را باید همگام با آموزش درون شبكه‌ای مورد بحث قرار داد. از آن جایی كه بسیاری از مؤسسات هنوز برنامه‌هایی در جهت راهنمایی آموزش درون شبكه‌ای ارائه نكرده‌اند، اغلب بعد از ثبت نام دانشجوی مجازی، مربی یا مشاور این وظیفه را برعهده می‌گیرند. مربی می‌تواند در ابتدای آموزش برای استفاده بهینه از وقت و ایجاد احساس تعهد و مسئولیت نسبت به قوانین و مقررات از پاره‌ای تمهیدات استفاده كند. اعتقاد ما بر این است كه در هفته اول آموزش باید به فعالیتهایی جهت تشكیل گروه پرداخت. مثلاً ارسال معرفی‌نامه‌یا شرح حال دانشجویان، بیان اهداف و قوانین و مقررات آموزشی. این امر موجب می‌شود كه دانشجویان درون شبكه‌ای نسبت به وظایف و تكالیف خود در طول ترم و همچنین اوقاتی كه باید صرف آموزش كنند، آگاهی یابند. جلب توجه دانشجویان نسبت به مطالعه رئوس مطالب درسی ضروری است.
بعضی از مربیان از رئوس مطالب، آزمون به‌عمل می‌آورند و بخشی از نمره درسی را به آن اختصاص می‌دهند. همه اینها به‌منظور حصول اطمینان از این كه دانشجویان رئوس مطالب و انتظارات برنامه درسی را مطالعه می‌كنند و می‌فهمند، صورت می‌گیرد. اغلب بعد از این مرحله از دانشجویان خواسته می‌شود تا مقاله‌ای الكترونیك یا پیامی به صفحه‌ بحث ارسال كنند و متذكر شوند كه رئوس مطالب درسی را مطالعه كرده و فهمیده‌اند. از این رو مشخص می‌شود كه آنها با شرایط مندرج در آن از جمله نحوه‌ ارسال مقالات موافقند. این منجر به نوعی قرارداد یادگیری می‌شود، كه در صورت به وجود آمدن مشكلاتی در طول ترم می‌توانند به آن مراجعه كنند.
بعضی از مربیان معتقدند كه نیازی نیست، هفته‌ اول به فعالیت‌های مربوط به تشكیل گروه و توضیح نرم‌افزارهای آموزشی اختصاص داده شود. این امر وقت یادگیری را به هدر می‌دهد. با این حال اگر اهداف یادگیری واقع بینانه و حجم مطالب درسی متناسب با وقت باشند و دانشجویان با روش پژوهش در حوزه برنامه‌ درسی آشنا شوند، از وقت برای تشكیل گروه به درستی استفاده می‌شود. اغلب از دانشجویان انتظار می‌رود تا در هفته اول، مطالب مورد بحث در هفته دوم را مطالعه كرده و نظرات خود را در خصوص محتوای درس بیان نمایند. برای مثال، اولین سؤال در خصوص درسی تحت عنوان تغییر اجتماعی ممكن است، چنین باشد: درس تغییر اجتماعی چه تأثیری بر زندگی شما داشته است؟
● نتیجه‌گیری
اطمینان از این كه دانشجویان ضرورت آموزش درون شبكه‌ای را درك و نسبت به آن تعهد پیدا كرده‌اند، برای موفقیت كفایت نمی‌كند، اما گامی مؤثر جهت درگیر شدن آنها در جریان یادگیری است. جدول زیر، مسائل مورد توجه در مدیریت زمان را همراه با شیوه‌های بهبود آن به طور خلاصه ارائه نموده است.

منابع
۱ - Gilbert, S.D. How to Be a Successful online student. New York: McGraw-Hill, ۲۰۰۱.
۲ - Harasim, L., Hiltz, S.R., Teles. L., and Turoff. M. Learning Networks Cambridge. Mass: MTT Press, ۱۹۹۶.
۳ - Palloff, R., and Pratt, K. Building learning communities in cyberspace: Effective strategies for the online classroom. San Francisco: Jossey-Bass, ۱۹۹۹.
فرهاد شفیع‌پور مطلق : عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد محلات

منبع : ماهنامه تدبیر