زنان، زیبایی و انتخابات

● آیا چهره زیبا به موفقیت سیاسی کمک می کند؟
چهره شهر تهران با پوسترهای تبلیغاتی نامزدهای انتخابات شورای شهر تماشایی شده بود؛ تصاویری که در اندازه ها و اشکال مختلف، نگاه عابران را به سوی خود می کشاندند.
در این میان حضور هرچند کم شمارتر زنان کاندیدا نسبت به مردان، فضای جدیدی به شهر داده بود. زنانی که تصاویر، غالبا گردی صورت بی آرایش آنها را در میان انبوهی از شعارها نمایش می دادند.
در مقابل به نظر می رسید مردان با ژستهای آتلیه ای، گذاشتن دستها زیر چانه، برجسته کردن انگشترها در تصاویر، بیشتر از زنان از "زبان بدن" خود استفاده کرده اند.
شاید همین سادگی تصاویر تبلیغاتی زنان بود که شنیدن اوصاف تصاویر زنان در دیگر شهرها و حتی حومه تهران، برخی از پایتخت نشینها را متعجب کرد. آخر صحبت از تصاویری بود که از فرط جذابیت درون مغازه ها و گاراژها به جای تصاویر هنر پیشه ها نصب شده بود!
سمانه، دانشجوی علوم سیاسی که خود را علاقه مند به مساله مشارکت زنان در امور سیاسی می داند، می گوید: "در یکی از محله های شهر کرج برای آشنایی بیشتر با یکی از زنان کاندیدا که پوستر او را درخیابان دیده بودم به ستاد تبلیغاتی او رفتم. از خانمی سراغ ایشان را گرفتم و در نهایت تعجب دیدیم همان خانم به من لبخند زد و گفت، بنده کسی هستم که دنبالش می گردید!"
سمانه تعجب کرده بود، چون به گفته او "این خانم و آن عکس هیچ شباهتی به هم نداشتند. لنز رنگی ، آرایش و دست کاریهای کامپیوتری کار خودش را کرده بود."
سمانه در حالیکه هنوز از ملاقات آن روز اظهار شگفتی می کند می گوید: "پرسیدم برنامه ویژه شما برای زنان چیست؟ و او بعد از یک مکث، از یکی از پسران جوانی که در ستادش کار می کرد پرسید: &#۰۳۹;برنامه ما برای زنان چیه؟
● نگاه جنسیتی
اما نازنین، دانشجوی رشته مطالعات زنان و فعال اجتماعی عقیده دارد که تعداد این پوسترها، به دلیل "نظارت ها و سخت گیری ها" نمی تواند خیلی زیاد باشد، علاوه بر این، به گفته او "چنین پوسترهای خیره کننده ای فقط مختص زنان نیست".
او می گوید: "شاید به دلیل نگاه جنسیتی است که ما بیشتر به تصاویر زنان توجه نشان می دهیم. علت این توجه هم آن است که تصاویر زنان در جامعه ما کمتر در حوزه عمومی وجود دارد. ما جایی زندگی می کنیم که حتی روی اعلامیه های ترحیم هم عکس زنان را نمی بینیم. طبیعی است در چنین فضایی وقتی پوسترهای تبلیغاتی زنان در ابعاد و رنگهای مختلف در کوچه و خیابان دیده می شود ، جلب توجه می کند".
فرهاد، وبلاگ نویسی که قبلا مطلبی در همین زمینه در وبلاگش نوشته است، می گوید: "عده ای چه زن و چه مرد از این روش ها استفاده می کنند و البته مردمی که انگیزه سیاسی خاصی ندارند، به این مسائل ظاهری توجه کرده و آن را ملاک انتخاب خود قرار می دهند."
پس از اعلام نتایج انتخابات، مشخص شد که در برخی از شهرها زنان بسیار موفق بوده و رای های اول را به خود اختصاص داده اند.
در یکی از شهرهای جنوبی دختر جوان ۲۵ ساله ای که نامزد مستقل بود، رتبه اول انتخابات را کسب کرد. رقبای او پس از این پیروزی، در مصاحبه با خبرگزاریهای مختلف علت این انتخاب را "انفعال احزاب و نهادهای مدنی سازمان یافته" دانستند و معتقد بودند آراء او بیشتر متعلق به قشر جوان است.
● "جوسازی"
مژگان که خود روزنامه نگار است و انتخابات شوراها را از مشهد گزارش می کرد، می گوید: "در شهر ما به دلیل فضای مذهبی چنین مسائلی وجود ندارد و عکسهای تبلیغاتی همیشه بسیار ساده اند، در نهایت اگر زنی بخواهد ابتکار به خرج دهد شالی سفید بر روی مقنعه مشکی خود می اندازد."
او معتقد است برخی نامزدهای زن، خود "جوسازی" کرده و می گویند که عکسهای آنها پر طرفدار است و چنین شایعاتی، یک روش تبلغاتی است.
مژگان در مورد تفاوتهای تصاویر تبلیغاتی می گوید: " تهران، فضای سیاسی تری دارد و رقابتهای جناحی و حزبی، جایی برای این گونه مسائل باقی نمی گذارد و بیشتر تصاویر تبلیغاتی متعلق نامزدهای مستقل است و نه افرادی که مشمول حمایتهای احزاب و گروه های سیاسی می شوند."
● پاداش زیبایی
اما صرف نظر از باور نامزدهای پیروز و شکست خورده، آیا اساسا زیبایی می تواند ثمره سیاسی به بار آورد؟ به نظر می رسد سابقه این مباحث در ایران کمتر از آن است که بتوان پاسخ مناسبی به چنین سئوالی یافت.
در مقابل تحقیقات متعددی در غرب در این زمینه صورت گرفته است. محققان فنلاندی در تحقیقی در سال ۲۰۰۶ با بررسی نزدیک به دو هزار عکس تبلیغاتی در یک انتخابات واقعی و یک انتخابات فرضی، به بررسی تاثیر زیبایی نامزدها بر موفقیت آنها پرداختند.
آنها دریافتند که گرچه در بسیاری مواقع زیبایی یک کاندیدا (چه زن و چه مرد) از برنامه سیاسی او مهم تر تلقی می شود، ولی زیبایی شرط ضروری هر موفقیت انتخاباتی نیست.
تحقیقی دیگری در بریتانیا در سال ۲۰۰۳ ارتقای رتبه کاندیداهای خوش چهره را به خوبی نشان داد. دیلی تلگراف هم چندی پیش با این تیتر که سیاست ممکن است برای افراد زشت مانند هالیوود باشد، نوشت : "دانشگاه ملی استرالیا در پژوهشی زیبایی و جذابیت پوسترهای تبلیغاتی را برای مردان در موفقیت آنها موثر دانست، ولی به دلیل اینکه زیبایی زنان تا حدودی در برگیرنده معانی پنهان منفی است، پوسترهای جذاب کمتر به آنها در موفقیتشان کمک می کند."
یکی از مثالهای جالب برای نشان دادن تاثیر و اهمیت چهره زنان سیاستمدار در کشورهای غربی، سگولن رویال، نامزد حزب سوسیالیست در انتخابات ریاست جمهوری فرانسه است و هم اکنون بحثهای زیادی در مطبوعات فرانسه درباره چهره و ظاهر او در رسانه ها می شود، در حالیکه این مباحث کمتر در مورد مردان سیاستمدار صورت می گیرد.
به نظر می رسد جمله اسکار وایلد در اینجا کاربرد پیدا می کند که : "چهره مرد خودنگاری زندگی اوست و چهره زن فریب و افسانه او."
شاید هنوز راه زیادی در پیش باشد تا زمانی که دیدن چهره زن تنها "فریب او" تلقی نشود و زنان نیز خود، به این افسانه دامن نزنند.
عکسهای سومین دوره انتخابات شوراها از خبرگزاری آسوشیتدپرس و ایسنا. تصاویر انتخابی نامزدها، تزئینی هستند.

سونیا غفاری

منبع : زیگ‌زاگ