چو عضوی به درد آورد روزگار

خیلی‌وقت‌ها زمانی كه دچار یك مشكل می‌شویم، فورا فكر می‌كنیم كه دچار یك بیماری و اختلال پوستی شده‌ایم. اما واقعیت چیز دیگری است. بسیاری از علایم و نشانه‌های پوستی، اگرچه در پوست ظاهر می‌شوند اما در واقع تظاهری از اختلالات دیگر اعضای بدن هستند. پس گاهی‌اوقات لازم می‌شودكه برای برطرف كردن یك علامت و مشكل پوستی، دیگر قسمت‌های بدن را مورد ارزیابی و بررسی قرار داد.
شاید باور كردنی نباشد، تقریبا اختلال در تمام قسمت‌های بدن گاهی می‌توانند با علایم و نشانه‌های پوستی همراه باشند. از همان ابتدای تولد، اختلالات مختلف بدن می‌توانند به بروز زردی كه در واقع یك علامت پوستی درنظر گرفته می‌شود، منجر ‌شوند. اما این زردی پوست، نشان‌دهنده وجود مشكلی در پوست بیمار نیست بلكه از اختلال موقت عملكرد كبد و افزایش سطح بیلی‌روبین خون ناشی می‌شود كه معمولا یك واقعه موقتی است و پس از چند روز از بین می‌رود. تا انتهای عمر ممكن است برخی بیماری‌ها خود را با تظاهرات پوستی نشان دهند. پس این وضعیت به سن خاصی اختصاص ندارد. فقط شما به هوش باشید و پس از بروز هرگونه مشكل پوستی به پزشك مراجعه كنید تا مشخص شود منشا اختلال در پوست است یا یك بافت غیرپوستی (مانند احشای داخلی) سبب بروز آن شده است.
● پوست و قلب و عروق
شاید باورتان نشود اما حتی بیماری‌های قلب و عروق هم می‌توانند با علایم پوستی ظاهر شوند. كبودی لب و انگشتان از مهم‌ترین علایم هستند. این علایم حتی در بچه‌ها هم می‌توانند ظاهر شوند. كودكانی كه به اختلالات مادرزادی قلب مبتلا هستند، ممكن است دچار كبودی پوست و نوك انگشتان شوند. این كبودی زمانی كه كودك سرگرم بازی و فعالیت است شدت می‌یابد. سالمندان مبتلا به نارسایی قلبی نیز می‌توانند با همین علامت مراجعه كنند زیرا در این سنین با افزایش فعالیت بدنی، میزان كبودی بیشتر می‌شود.
علامت دیگر، بدشكل و بزرگ‌شدن ناخن‌هاست. این علامت در بسیاری از بیماری‌های ریوی و قلبی دیده می‌شود كه معمولا نشانگر مزمن و طولانی‌مدت بودن سیر زمانی بیماری است.
● پوست و بیماری‌های ریوی
همان علایمی كه به دنبال نارسایی‌های قلبی در پوست ایجاد می‌شوند، ممكن است در پی بیماری‌های ریوی هم در پوست ظاهر شوند اما برخی علایم و مشكلات خاص دیگر هم هستند. به‌طور مثال، درنظر بگیرید كه فردی دچار سل ریوی شده است. این فرد حتی اگر علایم ریوی نداشته باشد هم ممكن است دچار سل پوستی شود. سل پوستی اگرچه ممكن است برای شما ناآشنا باشد اما نیازمند درمان است. مشكل این ضایعه پوستی و بسیاری دیگر از ضایعات پوستی این است كه ابتدا به درستی تشخیص داده نمی‌شوند.
بسیاری از مردم در مواجهه با چنین ضایعاتی، سر خود و بدون مشورت با پزشك از كرم‌ها و محلول‌های پوستی كورتون‌دار استفاده می‌كنند. این داروها دستگاه ایمنی موضعی بدن را در آن ناحیه تضعیف می‌كنند و این مساله موجب می‌شود كه بیماری فرصت پیشروی و آسیب‌رسانی بیشتری پیدا كند. تنها مراجعه به متخصص پوست و نمونه‌برداری از ضایعه است كه تشخیص را قطعی كرده و امكان درمان مناسب بیماری (كه گاه چندین ماه طول می‌كشد) را فراهم می‌كند.
● پوست و بیماری‌های عفونی
متخصصان بیماری‌های عفونی به تظاهرات پوستی بیماری‌ها بسیار علاقه‌مندند. و در واقع آنها بسیاری از عفونت‌ها را از روی علایمی كه آنها روی پوست می‌گذارند تشخیص می‌دهند. دانه‌های پوستی، تاول‌های كوچك و ضایعات شبیه تب‌خال و چند علامت پوستی دیگر ممكن است ناشی از عفونت‌هایی باشدكه نه پوست بلكه بخش‌های داخل بدن را درگیر كرده‌اند. بیماری حصبه را درنظر بگیرید. اگرچه محل اصلی چنین عفونتی را دستگاه گوارش دانسته‌اند اما نشانه‌های پوستی مثل دانه‌های قرمزرنگ از علایم شناسایی این بیماری است. تب روماتیسمی نیز این‌چنین است. اگرچه مشكل اصلی بیماری در اندام‌هایی مثل قلب رخ می‌دهد اما نشانه‌های پوستی آن حتی ماه‌ها پس از رفع عفونت می‌توانند باقی بمانند. پس باز هم تاكید می‌شود كه هر علامت پوستی نشان‌دهنده درگیری پوست نیست. ممكن است محل اصلی بیماری جای دیگری از بدن باشد. با این حساب، علایم پوستی شما زنگ خطری هستند كه باید با مراجعه به پزشك هرچه سریع‌تر منشا خطر را پیدا كنید و زودتر به فكر درمان باشید.
● پوست و بیماری‌های خودایمنی
طی هفته‌های گذشته سعی كرده‌ایم در بخش‌های مختلف هفته‌نامه شما را با اصطلاح بیماری‌های خودایمن آشنا كنیم. در این بیماری‌ها دستگاه ایمنی بدن به جای حمله به غریبه‌ها و عوامل بیگانه، به اعضای خود بدن تهاجم می‌كنند. علل مختلفی برای این اختلالات ذكر شده است. به‌طور مثال، برخی علت آن را مشكلات ژنتیك، عفونت‌هایی ریوی و میكروبی، ضربه‌ها و آسیب‌های جسمانی و حتی علل هورمونی ذكر كرده‌اند اما هنوز عامل اصلی و قطعی بروز این بیماری‌ها مشخص نشده است. انواع مختلفی از بیماری‌های خود ایمن وجود دارند كه برخی از آنها بسیار معروف‌اند. از این میان می‌توان به روماتیسم مفصلی یا همان آرتریت روماتوئید، بیماری لوپوس، درماتومیوزیت و بسیاری دیگر از بیماری‌های التهابی اشاره كرد. وجود تظاهرات و علایم پوستی در این بیماری‌ها بسیار شایع است. این علایم به‌صورت قرمزی روی مفاصل، قرمزی روی گونه و بروز جوش و بثورات پوست در بخش‌های مختلف بدن ظاهر می‌شوند. تنها درمان علت زمینه‌ای و برطرف‌كردن اختلال زمینه ساز ایمنی است كه می‌تواند مشكل پوستی بیمار را برطرف كند.
● كلیه‌ها و پوست
نارسایی كلیوی با برخی علایم و نشانه‌های پوستی همراه است. خارش پوست یكی از مهم‌ترین علایم است اما گاهی‌اوقات تغییر رنگ پوست (رنگ زرد) هم دیده می‌شود. این حالت معمولا پراكنده است و به یك بخش كوچك از پوست، محدود نمی‌شود.
● پوست و دیابت
در دیابتی‌ها عوارض پوستی متعددی ایجاد می‌شود. تغییر رنگ (سیاه‌رنگ) نواحی زیر بغل یكی از علایمی است كه در اصطلاح پزشكی، آكانتوزیس نیگریكانس نامیده می‌شود. این حالت مختص به دیابت نیست و در حالات دیگر هم می‌تواند دیده شود.
اما مهم‌ترین ضایعه پوستی در دیابتی‌ها را زخم‌های پوستی تشكیل می‌دهند كه علت آن نارسایی عروق و درگیری اعصاب محیطی است. این زخم‌ها اگر به درستی درمان نشوند می‌توانند عفونی شده وحتی جان بیمار را به خطر بیندازند. به همین دلیل دیابتی‌ها باید آموزش‌های لازم را در زمینه مراقبت از پوست و اندام‌های خود ببینند.
● پوست و واریس
واریس یك بیماری عروقی است اما این بیماری هم می‌تواند با تغییرات پوستی در ناحیه مبتلا همراه باشد. واریس در اصل یك گشادشدگی موضعی عروق است و باعث می‌شو كه خون در آن محل تجمع پیدا كند. به تدریج این تجمع خون سبب می‌شود كه رنگدانه‌های موجود در خون در پوست آن ناحیه رسوب كنند و رنگ نامناسب و تیره‌ای به آن قسمت بدهند. این مساله در كنار تورم خفیف ناشی از واریس و نمای ظاهری واریس، شكل بیرونی پوست و پا را ناخوشایند می‌كند اما اینجا نیز مشكل اصلی در پوست نیست بلكه عروق هستند كه بیمار شده‌اند.
با این حساب، از گفته‌های بالا مشخص می‌شود كه در بسیاری از علایم و تغییرات پوست، منشا بیماری در جای دیگری از بدن است، اگرچه در اینجا تعدادی از این مشكلات را برشمردیم اما طیف این‌گونه اختلالات بسیار گسترده است و تنها یك پزشك متخصص قادر به بررسی و درمان آنهاست.پس بازهم تاكید می‌كنیم سر خود درمان نكنید.
● ردپای هورمون ها
بسیاری از اختلالات هورمونی بدن سبب بروز مشكلات پوستی می‌شوند. به‌طور مثال، غده فوق كلیوی را درنظر بگیرید. این غده اگرچه كوچك است و حجم چندان بزرگی از بدن را اشغال نمی‌كند اما می‌تواند با علایم پوستی مختلفی همراه باشد. شاید یكی از مهم‌ترین علایم پوستی در بیماری‌های غده فوق كلیه (یا همان آدرنال) تغییر رنگ پوست باشد. در برخی از كم‌كاری‌های غده فوق كلیه، رنگ پوست بدن به‌طور منتشر تیره می‌شود كه این مساله برای پزشكان ارزش تشخیصی بسیار زیادی دارد.
بیماری‌های غده تیروئید نیز اثرات پوستی بر جای می‌گذارند. به‌طور مثال، چندان ناشایع نیست كه در بیماران مبتلا به كم‌كاری یا پركاری تیروئید شكل ناخن‌ها عوض شود و موها شروع به ریزش كنند. گاهی حتی ابروهای بیمار نیز در امان نمی‌مانند و شروع به ریزش می‌كنند. در ضمن در بیماران مبتلا به كم‌كاری تیروئید پوست خشك می‌شود. به عكس در پركاری تیروئید،میزان تعریق پوست زیاد و بیش از حد طبیعی می‌شود. در كم‌كاری تیروئید پوست بدن بیمار حالت پف كرده به خود می‌گیرد.

‌ دكتر علی غلا‌مرضا نژاد

منبع : روزنامه سلامت