پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا
بازاریابی جاویژه ؛ گام نخست در کامیابی کسب و کار
کارآفرینانی که در نظر دارند کسبوکار نوپایی را راهاندازی کنند میبایستی بازار هدف، خود را هر چه دقیقتر گزینش كنند. آنها نباید تلاش كنند كه بر كل بازار فائق آیند و هر محصولی را تولید كنند. بلكه باید ابتدا یك بخش متمایز یا جاویژه را یافته و خدمت شایستهای را به آن ارائه كنند.
بازاریابی جاویژه یکی از راهکارهایی است که در این خصوص میتواند یاریگر کارآفرینان در انتخاب بازار هدف باشد. در این شیوه بازاریابی معمولا تنها یک کسبوکار به عنوان عرضهکننده کالاها یا خدمات در آن بخش حضور خواهد یافت که این امر علاوه بر دور نگهداشتن کسبوکار از تهدیدهای رقابتی باعث خواهد شد سودآوری بالایی را نیز عاید کسبوکار شود. در این مقاله معرفی مختصری خواهیم داشت بر این شیوه بازاریابی.
● مقدمه
همراه با تخصصیتر شدن دانش و تكنولوژی، تقاضاها و بازارها هم به سمت تخصصیتر شدن حركت میكنند. فعالیت نمودن در یک مقیاس وسیع دیگر حتی از عهده بزرگترین شرکتها و معظمترین کمپانیها نیز بر نمیآید. این امر بهویژه برای شرکتهای کوچک و متوسط دشوارتر خواهد بود. شرکتهای کوچک و متوسط و بهویژه کارآفرینانی که در نظر دارند کسبوکار نویی را راهاندازی کنند باید بازار هدف خود را هر چه دقیقتر گزینش كنند، به طوری که همچنان که رقبای چندانی در آن بخش بازار حضور نداشته باشند از حجم بازار بالقوه مناسبی نیز برخوردار باشد. یکی از بهینهترین راهکارها برای چنین اقدامی یافتن یک جاویژه بازار (niche market) است. در ادامه در مورد این شیوه بازاریابی بیشتر بحث خواهد شد.
● چیستیِ بازاریابی جاویژه
"Niche" در زبان انگلیسی به معنای تورفتگی دیوار یا طاقچه آمده است که منظور از آن در بازاریابی, بخشهایی است که خارج از بازار اصلی و دور از توجه رقبای بزرگ قرار گرفته است. واژه "Niche" از یك واژه فرانسوی مشتق میشود كه به معنای آشیان گرفتن است. بازاریابی جاویژه عبارت است از هدف گرفتن یك كالا یا خدمت به سوی بخش كوچكی از بازار كه كالاها یا خدمات موجود نتوانستهاند نیاز آنها را به طور مطلوب برآورده سازند. تقریبا هر كسبوكاری به منظور پر كردن مكانهای خالی و بیمتصدی (برآورده ساختن نیازهای تامین نشده) آغاز به كار كرده است. با این وجود بازاریابی جاویژه معمولا به كسبوكارهای كوچك و متوسط مربوط میشود كه كالا یا خدمت خاصی را برای بخش محدودی از بازار تولید میكنند.
بر اساس پیشینه مربوط به بازاریابی جاویژه، پژوهشگران اینگونه نتیجهگیری كردهاند که رویکرد جاویژه سه جنبه را در بر دارد: بازار، محصول و استراتژی. روابط این سه جزء در نمودار ۱ نمایش داده شده است:
جاویژه بازار بر افراد یا مصرفکنندگان خاصی تمرکز دارد که جملگی به یک «بخش» تعلق دارند و در پی آن، شرکت محصولی را مرتبط با آن جاویژه یافته و عرضه میکند. این راهبرد از مصادیق بازاریابی کششی محسوب میشود. (Shani & Chalasani, ۱۹۹۲; Weinstein, ۱۹۹۴) یک محصول جاویژه بر یک کالا یا خدمت تخصصی تاکید دارد که شرکت آن را به همه بخشها عرضه كرده است با این امید که جاویژه بازار آن را خود خلق نماید. این راهبرد از مصادیق بازاریابی رانشی است. (Kara & Kaynak, ۱۹۹۷) استراتژی جاویژه بر شرکت و اینکه چگونه شرکت رویکرد جاویژه را اجرا خواهد نمود, تمرکز دارد. (Linneman & Stanton, ۱۹۹۱)
کاتلر (۲۰۰۳) بیان میدارد که صرفنظر از رانشی یا کششی بودن استراتژی، بحث اصلی در موفقیت یک استراتژی جاویژه تخصصگرایی است.
محصول بازار جاویژه دارای این مشخصات است:
▪ مشتریان حاضر در جاویژه دارای مجموعه نیازهای متمایزی هستند.
▪ مشتریان قیمت بیشتری (صرف قیمت) را به شرکتی که نیاز آنها را به بهترین نحو برآورده سازد پرداخت خواهند کرد.
▪ جاویژه بازار به احتمال زیاد رقبای دیگر را جذب نخواهد کرد.
▪ شرکتی که استراتژی جاویژه را در پیش گرفته از طریق تخصصگرایی مزیت اقتصادی پیدا خواهد كرد.
▪ جاویژه بازار حجم بازار، سود و رشد بالقوه را داراست. (کاتلر، ۲۰۰۳)
كسبوكارهای كوچك به دلیل هزینههای ثابت پایین و انعطافپذیری بالا قادرند نیازهای برآورده نشده بخشهای كوچك بازار را به سرعت شناسایی و بدون صرف هزینههای گزاف برای تحقیق و توسعه در جهت تامین آن، كالا یا خدمتی را ایجاد كنند. از آنجا كه یك بازار جاویژه مصرفكنندگان محدودی دارد، شركتهای بزرگ قادر به افزایش تولید و استفاده بهینه از صرفهجوییهای ناشی از مقیاس نخواهند بود و از اینرو ورود به چنین بخشهایی برای آنان اقتصادی نخواهد بود. به این ترتیب شركتهایی موفقتر هستند كه از هزینه ثابت كم و توان انعطافپذیری بالایی برخوردار باشند. این بخش بازار غالبا بهدلیل تمركز و تخصصگرایی كسبوكار و نیز نبودن رقیب، سودآوری بالایی را حتی با فروش نه چندان بالا نصیب كسبوكار خواهد كرد.
جاویژههای بازار میتوانند بر اساس منطقه جغرافیایی، یك صنعت تخصصی، گروهای سنی یا نژادی و قومی یا هر گروه ویژه دیگری از افراد وجود داشته باشد. گاهی یك محصول جدید برای یك جاویژه میتواند ناشی از اصلاح و تعدیل در محصولات رایجی كه توسط شركتهای بزرگ تولید میشود، باشد.
بدیهی است كه موقعیت برای بازاریابی جاویژه میتواند در هر صنعتی وجود داشته باشد. گاهی این نوع بازاریابی حیطه بسیار باریكی را در بر میگیرد كه محصول برای گروه كوچكی از بازار ایجاد شده است.
در این شیوه از بازاریابی یك كالا یا خدمت به سوی بخش كوچكی از بازار كه كالاها و خدمات موجود نتوانستهاند نیاز آنها را برآورده سازند هدفگیری میشود. این واژه از اینرو «بازاریابی جاویژه» نام گرفته است كه طی آن كارآفرینان با شناسایی مكانهای ویژه و خاص بازار – بخشهای كوچكی از یك بازار بزرگ با نیازهای تامین نشده كه مورد توجه شركتهای موجود قرار نگرفتهاند- اقدام به ورود به آن بخش كرده و پس از ورود و ارائه كالاها و خدمات مورد نیاز آنها، آن بخشها را پر میكنند. چنانچه یك كارآفرین در آغاز كار بخواهد وارد یك بازار بزرگ شود و محصولی را برای مشتریان و مصرفكنندگان زیادی عرضه كند باید با رقبای بسیاری رقابت كند و شاید از دید مصرفكنندگان محصول او مطلوبیت كمی داشته باشد. اما او میتواند به جای آنکه از دید «مشتریان بسیار»، «مطلوبیت کمی» داشته باشد، با ورود به یك جاویژه كالا یا خدمتی كه برای «عده كمی»، «مطلوبیت بسیاری» دارد را به بازار عرضه كند.
● دلایل اهمیت بازاریابی جاویژه
بسیاری از كارآفرینان اینگونه میپندارند كه چنانچه محصول خود را به گستردهترین بازار ممكن عرضه کنند به احتمال قوی در مسیر موفقیت گام خواهند برداشت. آنها از اینكه یك بازار جاویژه را مدنظر قرار دهند هراسان هستند. چرا كه تصور میكنند كسبوكار آنها با از دست دادن مشتریان با شكست روبرو شود. اما این رویكرد «خوشامدگویی به همه» چندان كارایی ندارد. هنگامی كه یك كارآفرین بدون در ذهن داشتن یك مشخصه متمایز كننده، بازاری را برای كسبوكار در نظر میگیرد، دوام و بقای كسبوكار وی دشوار خواهد بود.
مالكان كسبوكارها اغلب میپندارند كه بازارهای جاویژه فروش آنها را محدود میكند و یا حاشیه سود آنها را كاهش میدهد و به همین دلیل هم از آن بیم دارند. اما حقیقت این است كه یك بازار جاویژه میتواند به صورت مولفهای تعریف شود كه به كسبوكار قدرت میبخشد. یك بازار جاویژه این امكان را برای شما فراهم میسازد كه كسانی را كه مخاطب بازاریابی خود قرار دادهاید دقیقا تعریف كنید.
زمانی كه میدانید چه كسانی را مخاطب محصول كسبوكار خود قرار دادهاید به سادگی میتوانید مشخص كنید كه هزینه و توان بازاریابی خود را كجا صرف كنید.
به دلایل زیر تعریف نمودن بازار جاویژه پیش از راه اندازی كسبوكار اهمیت دارد:
▪ مالكان كسبوكارها این توانایی را مییابند كه بودجه بازاریابی خود را از طریق هدف قرار دادن جاویژه بازار كاملا تعریف شده، حداكثر نمایند.
▪ كسبوكار میتواند راهحلها و محصولاتی را برای دیگر مسائلی كه مشتریان جاویژه با آن روبرو هستند فراهم آورد.
▪ یك جاویژه بازار تعریف شده امكان ارائه ایدهها برای محصولات و خدمات جدید را كه ذاتا از سوی جاویژه خاص كسبوكار درخواست میشوند، به سادگی فراهم میسازد.
▪ كسبوكار در معرفی خود به عنوان رهبر بازار در آن جاویژه مزیت پیدا میكند.
▪ مزایای بازاریابی جاویژه
همزمان با افزایش سرعت و گسترش ارتباطات و راستای آن گسترش دسترسی به اطلاعات، شركتهایی میتوانند از فرصتها استفاده كنند كه از انعطافپذیری بیشتری برخوردار باشند. چرا كه دیگر تنها دارا بودن سهم بازار بالا و بهرهگیری از صرفهجوییهای ناشی از مقیاس منتج از تولید انبوه، جوابگو نیست. یك كسبوكار خانگی میتواند تقاضاهای پنهانی را كه شركتهای بزرگ توان واكنش به آن را ندارند و یا آن را قابل توجه نمیدانند، برآورده سازد.
اهمیت موضوع از آنجا ناشی میشود كه در جاویژه بازارها هزینه و قیمت مزیت رقابتی اصلی قلمداد نخواهد شد، بلكه شناسایی سریع سلیقهها و نیازها و در پی آن واكنش بدوندرنگ نسبت به آن كه از طریق طراحی كالاها و خدمات متناسب انجام میشود، میتواند امتیازی را نصیب شركت كند.
بازاریابی جاویژه انتخابی زیركانه برای کارآفرینان و مالكان كسبوكارهای كوچك و خانگی است كه بودجهای محدود برای تبلیغات، توزیع، تحقیقات بازار و حتی تولید انبوه دارند. چرا و چگونه یك كسبوكار كوچك در آغاز كار بایستی برای بخش بزرگی از بازار، تبلیغات خود را بفرستد؟ حتی اگر مالك چنین كسبوكاری از این جاهطلبی و دستودلبازی برخوردار باشد كه تبلیغات خود را از طریق یك روزنامه سراسری یا شبكه تلویزیونی به آگاهی مشتریان بالقوه برساند و به فرض آنكه درصد معقولی از این بازار خواهان محصول شركت باشند، آیا این مدیر میتواند این تقاضای بیش از ظرفیت شركت را پاسخگو باشد؟ برای مثال اگر یك شركت تولیدكننده قارچ خوراكی كه تنها توان تولید سه تن فرآورده را دارد، از طریق تبلیغات تلویزیونی در مورد خواص غذایی قارچ اطلاعرسانی و تقاضایی یك هزار تنی را ایجاد كند، خواهد توانست از چنین تقاضایی به طور مطلوب و بهرهور استفاده كند؟ یا با اتلاف منابعی كه میتوانستند در گلوگاهی دیگر به كار گرفته شوند، فرصت بادآوردهای را نصیب رقبای مستقیم و غیرمستقیم خود میكند؟ او در واقع كیك بزرگی را با هزینه خود تهیه میكند كه تنها بخش كوچكی از آن را خود مصرف میكند. در مورد هزینههای توزیع، تحقیقات بازار، فروش اعتباری، تخفیفها و ... نیز به همین ترتیب. افزون بر این چنین شركتی كه كل بازار را مخاطب خود تلقی میكند، با فعالیت در این مقیاس میبایستی با غولهای رقیب نیز مبارزه بیامانی را تجربه كند.
شركتهای بزرگ تلاش چندانی را برای شناسایی نیازهای برآورده نشده جاویژههای بازار انجام نمیدهند. به این دلیل كه با توجه به هزینههای بالای تحقیقات بازار، تحقیق و توسعه, بوروكراسی رایج و دیگر مسائل محدودکننده، منافع دستیابی به آن جاویژه نسبت به هزینههای آن، چندان صرفه اقتصادی را بهوجود نمیآورد. چرا كه در این بخش كوچك بازار تولید انبوه حرف آخر را نمیزند و تقاضا و تولید محدود است. اما برای كسبوكارهای كوچك و كارآفرینان مستقل این موقعیتها میتواند فرصتی طلایی محسوب شود كه سود حاصل از بهرهگیری از فرصت بیش از هزینههای دستیابی به آن است.
● شناخت فرصتهای بازاریابی جاویژه
معمولا تفاوت بسیار كمی میان تشخیص فرصتهای بالقوه كسبوكار و تشخیص فرصتهای بازاریابی جاویژه وجود دارد. گاهی كارآفرینان بدون آنكه برنامهای از پیش تدوین كرده باشند در موقعیت جاویژه قرار میگیرند. برای مثال شاید شما به كالا یا خدمتی نیاز داشته باشید درحالیكه در منطقه خود قادر به یافتن و به دست آوردن آن نباشید. بنابراین تصمیم میگیرید آن كالا یا خدمت را خود شخصاً تامین كنید. بهزودی متوجه میشوید كه دیگران آن محصول را از شما درخواست میكنند. بنابراین یك راه تشخیص فرصتهای بالقوه برای جاویژه اندیشیدن در مورد آن كالاها و خدماتی است كه خود شما به آن نیاز دارید. همچنین ممكن است كسی در جامعهای كه شما عضویت دارید برای مشاوره، یاری و یا نوع خاصی از خدمات نزد شما بیاید. آیا شما در حیطهای كه نیاز برخی از افراد است تخصص دارید؟ آیا این كالاها یا خدمات به گونهای هستند كه شما بابت آن پولی را دریافت كنید؟ برای مثال ممکن است خانواده شما به صورت سنتی در تهیه داروهای گیاهی دانش و مهارت داشته باشد و شما در حد رفع نیازهای شخصی از آن بهره ببرید. شما میتوانید با توسعه مهارتهای خود و ارائه این خدمت به اطرافیان، دوستان و آشنایان و سپس عموم مردم از این مهارت درآمدزایی كنید.شما همچنین میتوانید فرصتهای جاویژه بازار را از سخنرانیهایی كه میشنوید، مقالاتی كه مطالعه میكنید و یا دیگر رخدادهایی كه توجه شما را جلب میكنند، شناسایی كنید. شخصی ممكن است به شما عرضه كالا یا خدمتی را برای یك بازار خاص پیشنهاد دهد. شما ممكن است از یك سخنران كه درباره برنامههای توسعه بحث میكند مطالبی را به دست آورید. همچنین ممكن است در مجلات یا روزنامهها در مورد نارساییها و نقصهای محصولات فعلی و نیاز برای كالاها یا خدمات خاص برای بخشهای معینی از بازار مطالبی را خوانده باشید. این نوع اطلاعات میتواند جرقهای را در ذهن شما ایجاد كند و یا بینشی كه منجر به راهاندازی یك كسبوكار مبتنی بر بازاریابی جاویژه میشود را در شما بهوجود آورد.
برخی افراد سرگرمیهایی دارند که گاهی این سرگرمیها میتواند با یک فرصت بازاریابی جاویژه در یک راستا قرار گیرد. برای مثال در این زمینه میتوان از هنرهای شیرینیپزی یا سفالگری یا حتی پخت برخی غذاها نام برد. گاه شما از معدود افرادی هستید که طرز تهیه و مهارت پخت برخی غذاها را دارید در حالیکه دیگران حاضر هستند برای مصرف آن غذا پول بپردازند.
همچنین با توجه دور بودن فضای رقابتی بازار ایران از دیگر بازارهای کشورهای صنعتی و پیوسته نبودن با آن بازارها، گاه میتوان ایدهای را از شرکتها و کسبوکارهای خارجی دریافت و آن را در داخل کشور پیادهسازی كرد. برای نمونه از خدمات تحویل غذای آماده به درب منزل نام برد.
علاوه بر همهی اینها، در عصر ارتباطات سلیقههای كوچك بهراحتی یكدیگر را یافته و میتوانند موقعیتی را برای فرصتهای كسبوكار به وجود آورند.
● انتخاب جاویژه مناسب برای کسبوکارهای موجود
جای گرفتن در یك جاویژه بازار بدین معناست كه شما نمیخواهید با شمار زیادی از كسبوكارهای مشابه تنها بر روی قیمت رقابت كنید. افزون بر این از آنجایی كه شما میخواهید كالاها و خدماتی را برای تامین نیازهای خاص و نیز برای گروه برگزیدهای از افراد به طور سفارشی تولید كنید، اغلب قادر خواهید بود قیمت بالاتری را نیز درخواست كنید. كالاها و خدمات شما به بازاری عرضه میشود كه به آسانی نمیتوانند برای آن جایگزینی بیابند. جاویژه بازار به تلاشهای بازاریابی شما تمركز خواهد بخشد. هر چه كه شما متخصصتر شوید، بازار هدفتان خدمات شما را ارزشمندتر خواهد دید زیرا شما مستقیما با موقعیت منحصربهفرد آنها صحبت خواهید نمود.
این فرایند با پژوهش بازار آغاز میشود. بهترین مشتریان بالقوهتان، رقیبانتان، گرایش و حساسیت بازار را نسبت به كالاها و خدماتتان و توانایی خود را برای ارائه خدمت به این افراد تا حدی كه شما را به عنوان تامینکننده نیاز آنها بشناسند مورد واكاوی و تحلیل قرار دهید.
پژوهش بازار به مثابه فرو بردن انگشتان پا برای تست دمای آب دریاچه پیش از پریدن درون آن است. اگر شما دقیقا دریابید كه چه گروهی از افراد را میخواهید بهدست آورید و نیازهای آنان چیست ، از هدر دادن پول و زمان پرهیز میكنید. چرا كه میدانید این توانایی را دارید كه كالاها و یا خدمات خود را برای تناسب با نیاز بازار هدفتان اصلاح كنید.
پژوهش بازار لزوما نیازمند مشاوران و بررسیها پرهزینه و تشكیل گروه كانون نیست، بلكه میتواند به سادگی پرسش سوالات متناسب از بهترین مشتریانتان باشد. پاسخ به پرسشهای زیر میتواند در مشخص ساختن بازار جاویژه برای کسبوکارهای موجود یاریگر باشد:
▪ هم اكنون مشتریان فعلی كسب و كار چه كسانی هستند؟ آیا كسبوكار ما با یك بازار هدف متمایز که نیازها و علایق مشترك دارند, سروكار دارد؟
▪ آیا بازار برای اینكه كسبوكار ما را پشتیبانی كند، به اندازه كافی بزرگ هست؟
_ چه تفاوتی در محصولات و خدماتی كه ما ارائه میكنیم نسبت به دیگر محصولات این صنعت وجود دارد؟ و چگونه میتوانیم این تفاوت را به وجود آوریم؟
▪ آیا میتوانیم كالاها، خدمات و هویت كسبوكار خود را برای رفع نیازهای خاص بازار تعدیل كنیم؟
▪ آیا هم اكنون محصولات موجود توانستهاند به بازار هدف ما آنگونه كه باید خدمت ارائه كنند؟
▪ آیا ما میتوانیم با یك روش كارا و كم هزینه به مشتریان بالقوه خود دست پیدا كنیم؟
بهترین راه برای پاسخ به این پرسشها این است كه تحلیل مفصلی روی آن انجام نگیرد. تنها بایستی اولین مواردی را كه به ذهن میرسد یادداشت كرد. آنگاه خواهید توانست با تجزیه و تحلیل پاسخها آنها را تكمیل و بدین ترتیب به راحتی جاویژه بازار خود را تعریف كنید.
آمیخته بازاریابی در بازاریابی جاویژه
۴P در بازاریابی جاویژه تا حدودی متفاوت از دیگر شیوههای بازاریابی است. در جدول ۱ نوع و حالات هر یک از این متغیرها برای دو نمونه فرضی ارائه شده است.
● كسب و كار خود را آغاز كنید
آغاز به كار و ایجاد یك كسبوكار قوی لازم است, به شرح زیر است:
۱) جاویژه بازار خاصی را كه در نظر دارید خدمت خود به آن ارائه كنید، با تمام ویژگیهایش شناسایی كنید. این ویژگیها میتواند شامل موارد جمعیتشناختی (افرادی كه در بازار مورد نظر شما هستند و مشخصات آنها) حیطه جغرافیایی، ساختار و چگونگی قیمتگذاری، هزینه و قیمت تمام شده ارائه خدمت به بازار جاویژه، موانعی كه پیشبینی میكنید با آن مواجه شوید، امتیازها و مجوزهای مورد نیاز و ... باشد.
۲) اهداف خود را روی كاغذ بیاورید..منابع مورد نیاز (سرمایه، زمین، نیروی كار، دانش، استعدادها و مهارتهای خاص) برای ارائه خدمت به آن جاویژه را مشخص كنید.
۳) منابعی را كه در دسترس ندارید مشخص و چگونگی دستیابی و یا جبران آن را معین كنید.
۴) طرح كسبوكار و بازاریابی خود را تهیه كنید. این طرح بایستی شامل این موارد باشد: الف) توضیحات کلی در مورد کسبوکار ب) تجزیهوتحلیل بازار پ) بیانیه ماموریت، اهداف واستراتژیها ت) طرح بازاریابی ث) توضیح در مورد جنبههای عملیاتی ج) برنامههای زمانبندی فروش چ) طرح مالی ح) تحلیل حساسیت و خ) منابع کمکی.
منابع
۱- Kotler, P. (۲۰۰۳). Marketing Management (۱۱th ed.). NJ: Prentice Hall
۲-Parrish, E. (۲۰۰۴). Modeling of Niche Market Behavior of US Textile and Apparel Firms, Journal of Textile and Apparel , Technology And Management, Vol. ۴, Issue ۲, Fall ۲۰۰۴
۳-http://marketing.about.com/od/careersinmarketing/l/aa۰۶۰۳۰۳a.htm accessed on March ۱۵, ۲۰۰۶
۴-http://entrepreneurs.about.com/od/salesmarketing/a/nichemarketing_p.htm accessed on March ۱۵, ۲۰۰۶
۵-http://www.karafariny.com/Successstory.asp?s=۱&id=۴۳ accessed on March ۲۸, ۲۰۰۶
۶-Chris Bastian and Dale J. Menkhaus, (۱۹۹۷), Niche Marketing Considerations: Beef as a Case Example; http://ag.arizona.edu/AREC/WEMC/papers/NicheMarketing.html accessed on March ۲۸, ۲۰۰۶
۷-Schwart, R. B., McCorkle, D., and Anderson D., Niche Marketing http://trmep.tamu.edu/cg/factsheets/rm۱-۲.pdf accessed on March ۲۳, ۲۰۰۶
۸-Niche Marketing, Curriculum Guide
http://trmep.tamu.edu/cg/overheads/rm۱-۲oh.pdf accessed on March ۲۳, ۲۰۰۶
_ مهدی بیگدلو: كارشناس ارشد مدیریت بازرگانی از دانشگاه تهران و كارشناس سرمایه گذاری مگفا
۱- Kotler, P. (۲۰۰۳). Marketing Management (۱۱th ed.). NJ: Prentice Hall
۲-Parrish, E. (۲۰۰۴). Modeling of Niche Market Behavior of US Textile and Apparel Firms, Journal of Textile and Apparel , Technology And Management, Vol. ۴, Issue ۲, Fall ۲۰۰۴
۳-http://marketing.about.com/od/careersinmarketing/l/aa۰۶۰۳۰۳a.htm accessed on March ۱۵, ۲۰۰۶
۴-http://entrepreneurs.about.com/od/salesmarketing/a/nichemarketing_p.htm accessed on March ۱۵, ۲۰۰۶
۵-http://www.karafariny.com/Successstory.asp?s=۱&id=۴۳ accessed on March ۲۸, ۲۰۰۶
۶-Chris Bastian and Dale J. Menkhaus, (۱۹۹۷), Niche Marketing Considerations: Beef as a Case Example; http://ag.arizona.edu/AREC/WEMC/papers/NicheMarketing.html accessed on March ۲۸, ۲۰۰۶
۷-Schwart, R. B., McCorkle, D., and Anderson D., Niche Marketing http://trmep.tamu.edu/cg/factsheets/rm۱-۲.pdf accessed on March ۲۳, ۲۰۰۶
۸-Niche Marketing, Curriculum Guide
http://trmep.tamu.edu/cg/overheads/rm۱-۲oh.pdf accessed on March ۲۳, ۲۰۰۶
_ مهدی بیگدلو: كارشناس ارشد مدیریت بازرگانی از دانشگاه تهران و كارشناس سرمایه گذاری مگفا
منبع : ماهنامه تدبیر
همچنین مشاهده کنید