جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا

تفکر و خلاقیت در کامپیوتر


تفکر و خلاقیت در کامپیوتر
● آیا كامپیوترها میتوانند فكر كنند؟
این سؤالی است كه از مدتها پیش ذهن دانشمندان را به خود مشغول كرده است و پیوسته آنان را در پیداكردن جواب و عینیّت بخشیدن آن به تكاپو واداشته است. برای جواب دادن به این سؤال و سؤالهای مشابه كه مثلا"‌آیا كامپیوترها میتوانند تجربه كنند؟ آیا آنها یاد میگیرند؟ آیا كامپیوترها می توانند از اشتباهات احتمالی آینده جلوگیری نمایند؟‌آیا روزی خواهد رسید كه كامپیوترها خلاقّیت داشته باشند؟ ابتدا، باید نحوهٔ فكركردن را در مورد انسان به درستی و با دقت مورد بررسی قراردهیم.
● تفّكر چیست؟
به فرض، اگر اطلاعات خاصی را در اختیار فردی قرار دهیم و از او بخواهیم كه از مجموع این اطلاعات نتیجه گیری كند، در این صورت این فرد را به تفّكر واداشته ایم. در مورد كامپیوتر هم همین موضوع صحت دارد. یعنی یك برنامه نویسِ سیستم، تعداد معدودی از اطلاعات را در اختیار كامپیوتر قرار میدهد و با استفاده از روشهای از پیش تعیین شده ای، نتیجه را از كامپیوتر طلب می كند و درواقع، یكی از كاربردهای روزافزون كامپیوتر همین موضوع است.
امروزه مبحث هوش مصنوعی (Artificial Intelligence) و سیستم های عصبی بعضی ازموضوعات جنجال برانگیز دانش انفورماتیك است و دانشمندان سعی دارند به صورت هرچه گسترده تر این قابلیت را در كامپیوترها پیاده سازی كنند و درواقع كامپیوتر را به موجود كاملا" هوشمند تبدیل نمایند. حال اینكه آنها تا چه حد در این خصوص پیشرفت خواهند كرد به آیندهٔ نه چندان دور موكول میشود.
در این جا لازم است تعریفی را كه از هوشمندبودن كامپیوترها ارائه شده است، مورد توجه قراردهیم. فرض كنید دو اتاق مجزا و دربسته وجود دارند كه در یكی از آنها یك كامپیوتر و در دیگری یك انسان قرار دارد. شخصی مأمور می شود تا با استفاده از نوشتن سؤالات، جوابهایی را به صورت نوشته از هر یك از آنها دریافت كند. اگر شخص مزبور در نهایت، متوجه این موضوع نشود كه در كدام یك از اتاقها كامپیوتر و در كدام یك انسان قرار دارد و یا این كه به اشتباه بیفتد كامپیوتر، هوشمند تلقی میشود.
فرض كنید كه شخص سؤال كننده، جواب یك حاصلضرب۱۰ رقمی در۱۰ رقمی را از هر یك از آنها بپرسد، كامپیوتر هوشمند ما، باید طوری عمل كند كه شخص به اشتباه بیفتد یعنی جواب سوال رابه طور عمدی به تأخیر بیندازد و زمان لازمی را كه یك انسان معمولی برای انجام چنین حاصلضربی نیاز دارد را صبركرده و سپس جواب را بنویسد و بدین صورت، شخص سؤال كننده را فریب دهد.
مطلبی كه بیان شد به هوش ارتباط دارد. ولی انسان ها، علاوه بر هوش و تفكر از نیروی دیگری به نام خلاقیت برخوردار هستند كه این موضوع هنوز برای كامپیوترهای امروزی، لاینحل باقی مانده است. گاهی اوقات در حال انجام دادن كاری هستیم و یا اینكه به پشتی صندلی تكیه داده ایم كه ناگهان فكری به ذهنمان خطور میكند و یا راه حل مسأله ای را درمی یابیم(‌حتی گاهی این موضوع در موقع خواب هم اتفاق می افتد) با این حال هیچگاه نمی توانیم منطقهٔ ‌شروع و روند آن را در ذهنمان پیگیری كنیم . این موضوع یكی از موارد خلاقیت بشری است و هنوز مشخص نیست كه ذهن انسان چگونه این كار را انجام می دهد. با اینكه دانش انفورماتیك به قدری پیشرفت كرده است كه كامپیوترهای امروزی حتی قادر به تجربه كردن،‌یادگیری و دوری از اشتباهات احتمالی هستند، ولی هنوز خلاق نیستند و شاید روزی كه انسان روند عملیاتی را كه در ذهنش انجام می گیرد را استنباط كند بتواند این مسأله را نیز برای كامپیوترها حل كند.
یكی از دلایل عدم خلاقیت در كامپیوترها این است كه به هر حال برای انجام یك روند محاسباتی و یا منطقی به یك منطقهٔ شروع احتیاج دارند كه این منطقه لزوما"‌در پایگاههای اطلاعاتی و یا پایگاههای دانش كامپیوترها گنجانده شده است. در این جا لازم به ذكر است كه هر چه پایگاههای اطلاعاتی و یا پایگاههای دانش كامپیوترها گسترده تر، ‌عمومی تر و كلی تر باشند و به همان نسبت سرعت انتقال و پردازش اطلاعات افزایش یابد، كامپیوترهای متفكرتر و با تجربه تری خواهیم داشت. و شاید روزی برسد كه با پیشرفت موارد فوق، مسأله خلاقیت نیز حل شود و این موضوع دور از دسترس نیست.
حال بیایید چند سؤال را با هم مطرح كنیم كه چندان خالی از جذابیت نیستند؟آیا اگر روزی كامپیوترها مانند انسانها هوشمند ، متفكر و خلاق شوند، اشتباهات انسانها را هم تكرارخواهند كرد؟ چرا كه تجربه كردن، ریشه ای در اشتباهات گذشته دارد و اگر كامپیوتری قادر باشد كه تجربه بیندوزد شاید قبلا" اشتباهی هم كرده باشد.
هنگامی كه پایگاههای اطلاعاتی كامپیوتر عمومی تر و كلی تر شوند و سطح وسیعی از انواع مختلف معلومات را دربرگیرند، آیا كامپیوترها دارای اخلاق، منش و رفتار خاص مانند انسانها و یا متفاوت از آنها خواهند بود؟‌آیا آنها آزادی عمل خواهند داشت؟ آیا آنها قادر خواهند بود تا دین و رفتار خاص خودشان را انتخاب كنند؟‌و آیا در آن زمان كامپیوترها هنوز در سیطرهٔ‌قدرت انسان قرار خواهند داشت؟


همچنین مشاهده کنید