بارسلون و فرهنگ غنی کاتالونی

اگر اهل فوتبال و علاقه مند به تماشای مسابقات لیگ های اروپایی باشید حتما هر بار که با مسابقات تیم بارسلون مواجه شدید نام کاتالونیا را نیز شنیده اید. بارسلون یکی از مهمترینی شهرهای اسپانیاست که بر مبنای هنر و فرهنگ کاتالونی شکل گرفته است. سرزمین کاتالونی که قرن ها به صورت کشور مستقلی حیات داشت امروزه در مرزهای چند کشور محدود شده است و سهم عمده ای از آن بخشی از اسپانیا را تشکیل می دهد.
شهرستان های بارسلون ، ژرون ، کاستلون ، والانس و جزایر بالئاروپیتوز اسپانیا امروز در حقیقت همان ایالت های سرزمین کاتالونیاست. بقیه این سرزمین نیز در فرانسه و در بخش پیرنه شرقی به حیات خود ادامه می دهد.
کاتالونی در ۸۰۱ میلادی به عنوان سرزمین پاسدار امپراتوری شارلمانی در تاریخ نمایان شد ولی بسیار زود و در قرن دهم میلادی به صورت یک کشور خودمختار اداره شد. در طی این مدت کشور کاتالونی مرزهای خود را گسترش داد و با ملحق ساختن سرزمین های سیسیل ، یونان ، ساردنی و قلمروی سلطنتی ناپل ، امپراتوری وسیع کاتالان را در مدیترانه شکل داد.
کاتالونی در اصل به رشته کوه های پیرنه وابسته بود و مردم آن از راه کشاورزی و دامپروری زندگی می کردند. این سرزمین به سرعت از نظر فرهنگی شاخص شد و معماری با شکوه آن ، موسیقی و منظومه های شعری آن را به یکی از مراکز شعر و موسیقی قرون وسطی در آورد.
در قرن هجدهم میلادی اسپانیا این سرزمین را تحت اطاعت خود درآورد و فرانسه نیز بخش های شمالی آن را تصرف کرد. از آن زمان فرانسه و اسپانیا هر یک به نوبه خود برای ترویج زبان ، آداب و رسوم و شیوه زندگی خود در این مناطق تلاش کردند.
با هم اینها کاتالونی در قرن نوزدهم با تجدید حیات در عرصه های اقتصاد ، ادبیات ، علوم و زندگی سیاسی موجب شکل گیری منطقه صنعتی جدیدی شد که از یک پایگاه دریایی مهم نیز برخوردار بود و زبان کاتالونی نیز به صورت رسمی پذیرفته شد. دستاورد کاتالونی برای فرهنگ جهانی بی شک در قلمروهای هنری مهم تر از هر بخشی است و معماران ، مجسمه سازان و نقاشان این سرزمین مدیترانه ای نقش مهمی در تجدید شیوه بیان تصویری ایفا کردند.
پیش از شروع جنگ های داخلی اسپانیا یعنی در اواخر قرن نوزدهم و ایوایل قرن بیستم مهم ترین دوره بروز توانایی های هنری این فرهنگ دیرپاست. این نگاه جدید در اشیایی با فرم های جدید، ظرف های لعاب دار ، پارچه های مبل ، شیشه های رنگین ، تزیینات فلزی ، جواهر ، ظروف چینی ، لباس و کتاب بروز و ظهور یافت و در یان میان «آنتونیو گودی » بی شک تواناترین شخصیت جنبش نوگرایی به حساب می آید. این هنرمند معماری متفاوتی ایجاد کرد که از نظر رنگ بسیار غنی بود و نشانه هایی از هنر اسلامی و ژاپنی را در تجسم طبیعت با خود داشت.
«گودی » همه بناها را از نقوش برجسته فراوانی که متشکل از هزاران تصویر از ستاره و صورت های فلکی گرفته تا ابرها ، سنگ ها ، بلورهای یخی ، گیاهان، جانوران و افراد انسانی بود، لبریز می ساخت. پنجره هایی به شکل دهان های باز، سرستون هایی به شکل ابرو ، ستون هایی به شکل استخوان و یا ساختمان هایی پوشیده از فلس و گردنبندهایی به شکل بوته سیر و پیاز بخش هایی از معماری جدید گودی را تشکیل می دهد. در تداوم همین هنر است که آثار نقاشی بزرگانی چون پابلو پیکاسو شکل گرفت و پس از او سالوادور دالی پیشتاز مکتب سورآلیسم آثار خود را در ادامه همین آثار خلق کرد.
شاخص ترین اثر «گودی » که یکی از نمادهای شهر بارسلون است ، کلیسای مشهور « ساگراد افامیلیا » یا خانواده مقدس است. ساختمان ناتمام این کلیسا که در قلب شهر امروزی بارسلون سر به آسمان کشیده ، از نظر مفهوم و فرم ساختمان بنایی منحصر به فرد و باعظمت است که در جهان همتایی ندارد.
« گودی » که برای آفریدن این بنا نهایت نبوغ و خلاقیت خود را به کار برده است ساختمان این کلیسا را برروی زیرزمینی که برای دفن اجساد ساخته شده بود بنا کرد و از سال ۱۸۹۱ تا آخرین روزهای حیاتش یعنی ۱۹۲۶ به کار روی آن ادامه داد.
او که در طی ساختن این بنای ویژه بارها در طرح خود تغییراتی به وجود آورد ، نخست از الگوهای غربی و معماری گوتیک الهام گرفته بود اما به سرعت با ایجاد تغییرات اساسی در ان از تاریخ فاصله گرفت و طبیعت و اشکال متنوع آن را برای تزیین بنای کلیسا برگزید. پیکره هایی از تولد عیسی مسیح، انسان های مختلف و موضوع های نجومی پیچیده و فراوانی که ترکیبی از گیاهان و جانوران، تخته سنگ ها، مواد مذاب آتشفشانی ، ابرها و ستارگان و صورت های فلکی مختلف است در نقاط مختلف این بنا با برج های مختلف سر به آسمان کشیده جای گرفته است.
برای تزیین بخشی از این کلیسا «گودی » به قول خودش از طرح ستارگان به هم چسبیده کهکشانی استفاده کرد و در بخش های دیگر مجسمه های بی شماری را رد طاق ها و ستون ها جای داده است. او برای نقاشی این چهره ها و شکل دادن به این پیکره ها از کارگرانی که در کارگاه او مشغول کار بودند به عنوان الگو استفاده کرد و یا اعضای خانواده آن ها را مدل خود قرار داد.
این کلیسا که امروز به عنوان یکی از دیدنی ترین آثار اسپانیا مطرح است با ظاهری عجیب و متفاوت در قلب شهر بارسلون، به عنوان نمادی از فرهنگ کاتالونی مطرح است. فرهنگی که در قرن بیستم نیز مسیر متفاوتی را پیمود و در مکتب بارسلون و در قالب پژوهش ها و آثار عملگرایانه به حیات خود ادامه داد.

منبع : روزنامه کارگزاران