با پارکینسون چه باید کرد؟

بیماری لقوه یا فلج رعشه ای یا همان (پارکینسون) زمانی پدیده می آید که ناحیه ای از مغز موسوم به ماده سیاه آسیب ببیند و دیگر نتواند دوپامین، ناقل عصبی که فرمان های مربوط به حرکت را به نقاط گوناگون بدن منتقل می کند، انتقال دهد، بیماران در مراحل پیشرفته مرض به خشکی و سفتی اعضا مبتلا می شوند، لرزش دارند و با گام های آهسته و کوتاه (لک و لک کنان) راه می روند.
علایم اصلی بیماری یاد شده برای نخستین دفعه در سال ۱۸۱۷ به وسیله دکتر جیمز پارکینسون، پزشک انگلیسی توصیف شد. وی نام مرض را فلج لرزان نهاد. ماهیت اصلی این بیماری سال ها نامعلوم ماند و در سالیان دهه ۱۹۶۰ بود که دگرگونی های آسیب شناختی و زیست شیمیایی مغز بیماران شناخته شد و نخستین رده داروهای موثر در بیماری مورد بحث معرفی شدند.
پارکینسون، نوعی اختلال مزمن و پیشرونده عصبی است که سبب تکان یا لرزش(رعشه) مهارناشدنی، حالت خیرگی ثابت، سفتی عضله، وضع خمیده بدن و طرز راه رفتن غیرعادی می گردد. ناراحتی های حاصل از این بیماری در افراد مختلف متفاوت است.
برخی دچار مشکلات گفتاری و بلع دشوار می گردند، در صورتی که سایران اسیر عقل فرسودگی (جنون) تدریجی می شوند. مرض مذکور زنان و مردان را به صورت مساوی مبتلا می سازد و معمولا سن ابتلا به آن بعد از ۵۰ سالگی است.نشانه های این بیماری، معلول از بین رفتگی گام به گام نقطه ای از مغز معروف به ماده سیاه است که در آن یافته ها، ماده شیمیایی دو پامین را که برای کارکرد صحیح عصبی- عضلانی ضرورت دارد، می سازند.
در حقیقت علت اصلی این بیماری معلوم نیست. با این حال مشاهده شده که، مصرف کوکایین و ضربات وارده بر سر مشت زنان به گونه ای لقوه یا فلج رعشه ای (پارکینسون) انجامیده است.این بیماری درمان ندارد، ولی داروهای مختلف، به ویژه «لوودوپا» قادر است علامت ها را کاهش داده و پیشرفت آن را کند گرداند. وانگهی، در این زمینه انجام عمل جراحی هم متداول است که معمولا در مورد بیماری شدید پیشرفته صورت می گیرد.
● نقش برنامه غذایی
با اینکه هیچ نوعی مداوای درمانی برای بیماری لقوه نیست، لیکن برنامه غذایی در افزایش تاثیر معالجه با لوودوپا و حل مشکلاتی چون یبوست و اشکال در جویدن و ... بلعیدن، موثر است.لوودوپا به شرطی بیشترین اثر را می بخشد که به محض مصرف، از روده کوچک جذب گردد. توصیه شماری از پزشکان بر این است که دارو باید بین ۲۰ تا ۳۰ دقیقه پیش از غذا میل شود، لکن چنانچه در این صورت، حالت تهوع به انسان دست دهد، دارو را می توان همراه با میان وعده حاوی کربوهیدرات مانند بیسکویت ترد (شور) یا نان مورد استفاده قرار داد.
پروتئین، جذب این دارو را به تاخیر می افکند، از همین روی، آن را نباید با فرآورده های حیوانی توام ساخت. در حقیقت انجمن بیماری های لقوه یا فلج رعشه ای (پارکینسون) آمریکا توصیه می کند که مصرف پروتئین باید حدودا به نصف مقداری برسد که بیشتر آمریکایی ها جذب بدن شان می کنند. سفارش عده ای از پزشکان این است که بیماران تحت درمان لوودوپا باید جیره پروتئین خود را هنگام غروب به مصرف رسانند زیرا در این زمان احتمال بروز مشکلات برای آنان اندک است.
صرف میوه ها و سبزی های تازه و فراوان، غلات و نان های سبوس دار و سایر مواد غذایی سرشار از الیاف گیاهی و همچنین نوشیدن روزانه شش تا هشت لیوان آب یا سایر مایعات ممکن است یبوست مریض را به حداقل برساند. ورزش موجب می شود که روده خوب کار کند و این عمل به تمامی مبتلایان به پارکینسون توصیه می گردد زیرا حالت و قدرت عضله ها را حفظ می کند، ضمنا باید از اضافه وزن دوری جست، زیرا تحرک را دشوار می سازد.
● مشکل گشایی
افراد مبتلا به پارکینسون پیشرفته اغلب به زحمت می توانند غذا را بجوند و بلع شان به طور غیرطبیعی صورت می گیرد، زیرا بیماری، زبان و عضله های صورت را مبتلا می سازد. آب زیاد از دهان بیمار سرازیرشدن و دستان لرزان نیز در زمره ناراحتی های معمولی شمرده می شود. داروها هم در کاهش سرازیر شدن آب کار سازند و باید غذاهایی خورده شوند که جویدن و قورت دادن شان آسان است.
آنها شامل غلات پخته یا غلات خشکی است که خوب مرطوب شده باشند، تخم مرغ های آب پز یا خاگینه، انواع سوپ ها، سیب زمینی های له شده، برنج، ماکارونی، اسپاگتی و لازانیای نرم و پخته، گوشت مرغ یا بوقلمون نرم و لطیف، ماهی کاملا پخته و بی استخوان، سبزی ها و میوه های له شده، کرم شیر و تخم مرغ، ماست و عصاره ها. اگر خوردن خسته کننده باشد، بر تعداد وعده های غذایی خویش افزوده و از مقدار آنها بکاهید.
هنگام بلعیدن غذا، صاف بنشینید و سرتان را اندکی به جلو خم کنید. لقمه های کوچک بردارید، کاملا بجوید و پیش از برداشتن لقمه دیگر، آنچه در دهان دارید را بجوید. حواس خود را جمع غذایی بکنید که با زبان تان به عقب دهان تان می برید و چنانچه حس می کنید که غذا کاملا پایین نرفته، آن را دوباره ببلعید، بین لقمه ها، مایعی را جرعه جرعه بنوشید تا به فرو رفتن غذای جویده شده کمک کند. در صورت سرفه کردن یا خفه شدن، به جلو متمایل شده و ضمن سرفه کردن چانه تان را به پایین فرو برید.
● علایم پارکینسون
این بیماری چند نشانه هشداردهنده دارد که آنها را فهرست وار در زیر آورده ایم، ولی گفتنی است که مرض لقوه چیزی نیست که شخص خود به تشخیص و مداوای آن دست زند. اگر شما یا یکی از والدین یا عزیزان یا بستگان تان به علایمی مبتلا گشته اید که مشخصات این بیماری را دارد، ضرورت ایجاب می کند که تشخیص دقیق آن به وسیله پزشکی ذی صلاح- احتمالا متخصص داخلی یا عصب شناس - انجام پذیرد.
پیش از این تصور می شد که پارکینسون، علاج ناشدنی است و نمی توان کاری برایش کرد، لکن امروزه درمان های دارویی همراه با بعضی مداواهای طبیعی متداولند که امکان دارد به جلوگیری از پیشرفت بیماری یاری کنند و کیفیت زندگی بیمار را به نحو چشمگیری فزونی بخشند.هر چه بیماری سریع تر تشخیص داده شود و تحت درمان قرار گیرد، بهتر است. در زیر به پاره ای از نشانه های هشداردهنده مرض اشاره می کنیم:
▪ حرکات چرخشی مدام انگشتان
▪ تمایل به نگاه داشتن بازو در وضعی که آرنج خمیده باشد
▪ تمایل به انحراف پا به داخل
▪ خشکی اندام ها
▪ لرزش اعضا تنها زمانی که حرکت ندارند
▪ چهره بی روح (گویی بیمار، نقاب به چهره زده است)
▪ دست خطی ریزتر از حد معمول
نشانه های زیر هم با بیماری لقوه توامند، گرچه در امراض دیگر نیز مشاهده می شوند ولی دلیل قطعی بیماری یادشده نیست:
▪ زود خسته شدن، گیجی در حالت ایستاده، تعریق بیش از اندازه، افزایش مصرف مواد غذایی شیرین، یبوست و تکرر ادرار.
تقریبا نیم میلیون آمریکایی به بیماری پارکینسون مبتلایند که بیشترشان کهنسالند. این بیماری ارثی نیست و سبب دقیق آن هم نامعلوم است ولی همه شواهد واکنشی سمی در مغز را به عنوان عامل مهم گستردگی بیماری می نمایاند. استحاله بخش فرستنده پیام مغز احتمالا بیش از همه بر اثر آلودگی محیطی و داروهایی بروز می کند که در طی چندین سال تجمع یافته و به حد سمی رسیده اند.
پاره ای از داروها مثل داروهایی که در معالجه روان گسیختگی (اسکیزوفرنی) به کار می روند، احتمالا عامل پیدایش نشانه هایی نظیر مرض لقوه می گردند. متداول ترین ماده ای که در معالجه لقوه به کار می آید، ال-دوپا نامیده می شود که شباهت فراوانی به دوپامین (ناقلی عصبی که فقدانش سبب این بیماری می گردد) دارد. ال دو پا همراه با داروهای دیگری همانند سینمت مصرف می شود.
کلا هنگام استفاده از هر دارویی باید مراقبت شود از خوردن غذا یا دارویی که ممکن است مصرف توامان آنها ناراحتی ایجاد کند، پرهیز کرد. موقع مصرف بسیاری از داروهایی که در مداوای لقوه به کار می روند، باید از مصرف الکل، داروهای ضد اسید (معده)، ویتامین ب-۶ خودداری ورزیده و مصرف الیاف گیاهی را افزون ساخت.
مکمل های غذایی طبیعی، جای داروهایی را که پزشک تجویز می کند، نمی گیرند، اما شواهد روزافزونی در دسترس هست که نشان می دهد بعضی از مکمل های غذایی توام با تغییرات خاص تغذیه ای ممکن است پیشرفت بیماری را کند سازند و بر احساس سلامت و کیفیت کلی زندگی بیفزایند. بعلاوه غالب مبتلایان به لقوه، مدام تحت درمان دارویی واقع نمی شوند چون داروها تدریجا تاثیرشان را از دست می دهند.
الگوی معمول درمان، دوره ای از درمان دارویی است که به دنبالش برای مدتی از تجویز دارو خودداری می شود. بیماران مبتلا به لقوه باید حداکثر تلاش خود را به کار ببندند تا در مجموع از تندرستی بسنده برخوردار باشند. باید رژیمی با کیفیت برتر داشته باشند، همه روزه مجموعه مناسبی از ویتامین ها را مصرف کرده، فشار روانی (استرس) را به طور قابل توجهی مهار کنند و حتی برنامه ورزشی برای خود برگزینند. همچنین این بیماران باید از مصرف رژیم غذایی با پروتئین زیاد خودداری نمایند .

ترجمه ؛ ا. امیر دیوانی

منبع : روزنامه کارگزاران