روایت‌های ناتمام

«روایت های ناتمام» به گفته کارگردان حاصل پرسه زنی های شبانه در شهر تهران است و همین پرسه زدن هم هست که براساس خاصیت ذاتی اش ( شاهد بخشی از ماجرا بودن و نا آگاهی از قبل و بعد ماجرا) برای فیلم، فرم «تولید» می کند.
شاید نخستین حسن فیلم این است که کارگردان نخواسته بر پایه نوعی فرم روشنفکرانه و - اینجا البته - مستعمل (که مبدعش احتمالاً لوییس بونوئل فقید است در فیلم «شبح آزادی») فیلم بسازد تا توانایی اش را در خلق فیلم روشنفکرانه به رخ مخاطب بکشد - بی آنکه (طبق سنت وطنی) این فرم لزوماً ارتباطی منطقی با جهان فیلم داشته باشد.
به عبارت دیگر کارگردان نگاه پرسه زنش را، که نگاه بی طرفی است، در طول فیلم حفظ می کند و این طور نیست که تعمداً بخشی از چیزی را که پرسه زن می بیند در جهت اهداف معنایی ذهنی اش حذف کند تا فیلم را مثلاً به بیانیه یی اجتماعی و البته - بی که کارگردان بخواهد - جانبدارانه تبدیل کند (اتفاقی که در «دایره» ساخته جعفر پناهی، که «روایت های ناتمام» شباهت های خواسته یا ناخواسته زیادی به آن دارد، می افتد). بنابراین «روایت های ناتمام» فیلمی است مبتنی بر لحظه هایی انسانی که مخاطب می تواند - و کارگردان او را آزاد می گذارد - با تک تک آدم های فیلم همدلی کند. مثال روشنش سکانس درخشان گفت وگوی جوان بسیجی با زن روایت دوم است.
در بسیاری از فیلم های مشابه ما با زن، که دیده ایم در چه مخمصه یی گرفتار شده همدلی می کنیم و از سوی دیگر ماجرا که زن بی گناه را دستگیر کرده و به کلانتری می برد فاصله می گیریم اما اینجا ما جوان بسیجی را هم درک می کنیم (او رفتاری خشونت آمیز ندارد و بسیار سربه زیر و مهربان است) و وقتی که می شنویم پدرش شهید شده، برای او هم به قدر قهرمان ماجرا دل می سوزانیم. بعدتر می بینیم کسی که قرار است زن را بازجویی کند نیز خودش آن قدر درگیر مشکلات خانوادگی است (و دائم هم مجبور است با موبایلش صحبت کند) که حتی نمی رسد به کار زن رسیدگی کند و مجبور می شود برود و زن را آزاد کند، یعنی باز برخلاف معمولً این جور فیلم ها خبری از دیدگاه تحکم آمیز، بر حق و کاریکاتورگون بازپرس نیست - و چه خوب.
«روایت های ناتمام» با بودجه یی ناچیز ساخته شده، همه کمک کرده اند تا فیلم ساخته شود و به قول کارگردان کاری گروهی است (در پایان فیلم می خوانیم؛ گروه سازنده روایت های ناتمام، زمستان ۸۵) اما نکته مهم این است که فیلم سر و شکل بسیار استواری دارد، هیچ چیز آماتوری نیست و همه چیز سر آن جایی است که باید باشد.
با وجودی که فیلم با دوربین mini HD و تماماً در شب تصویربرداری شده (کار در شب با نور پایین یکی از نقطه ضعف های اصلی دوربین های دیجیتال نسبت به نگاتیو است) تصاویر بسیار خوبی دارد؛ صدابرداری و خصوصاً صداگذاری فیلم بسیار حرفه یی تر از فیلم های به اصطلاح حرفه یی این سال های «جریان اصلی» و «بدنه» است، بازیگری فیلم - جز یکی دو مورد - بسیار خوب و کار شده و سینمایی است (تقریباً همه بازیگران از تئاتر آمده اند)؛ در تک تک لحظه های فیلم ردپای یک کارگردان کاربلد را می توان تشخیص داد (نگاه کنید به صحنه تعقیب و گریز راننده تاکسی و زن که درس خوبی برای بسیاری از کارگردان های سینمای بدنه ماست)؛ و البته تدوین فیلم، کار عالی حرفه یی ترین فرد گروه.
خود ساخته شدن «روایت های ناتمام» بیانیه یی بسنده است علیه حاکمیت بودجه، علیه کسانی که دارند تمام مدت شبانه روز در مورد بودجه کم و کمبود امکانات می نالند و حتی وقتی همه چیزشان مهیاست هم هیچ کاری از دست شان برنمی آید، حرفه یی هایی که از حرفه یی بودن فقط اسمش را دارند و ادعایش. و شاید البته مایه شرمساری هیات انتخاب هم، که به نظر می رسد مهم ترین معیارشان برای انتخاب فیلم های بخش مسابقه نام ها و هیاهو و ابعاد بی ربط فیلم ها است.

آبتین اباذری

منبع : روزنامه اعتماد