تأمین اجتماعی چتر حمایتی کشاورزان

اگرچه نظام تأمین اجتماعی هر جامعه‌ای نسبت به جامعه دیگر فرق می‌کند، اما این امر معمولاً با هدف حفظ درآمد افراد در برابر ریسک‌های پیری، مرگ، بیماری، از کارافتادگی و خطر بیکاری از قوه به فعل درمی‌آید.
به‌طور کلی باید گفت: از آنجائی‌که برنامه‌های بازنشستگی کشاورزان از عمده مؤلفه‌های یک نظام تأمین اجتماعی مؤثر و فراگیر محسوب می‌شود، ایجاد صندوق بیمه اجتماعی روستائیان و عشایر در جهت انجام فعالیت‌ها و اقدامات در زمینه تعمیم بیمه‌های اجتماعی به این قشر از جامعه می‌تواند یک گام اساسی در خصوص تحقق توسعه‌ پایدار باشد.
در این راستا بی‌مناسبت ندیدیم جزئیات فعالیت‌ها و نحوه پوشش بیمه اجتماعی روستائیان را در قالب تعدادی سؤال و جواب که چندی پیش در جلساتی با ارکان تعاونی‌های تولید روستائی و دهیاران برخی استان‌ها برگزار شد و در ویژه‌نامه مجمع ملی کشاورزان خبره درج شده، می‌تواند حتی پرسش احتمالی بسیاری از شما خوانندگان نیز باشد، را منعکس کنیم که در پی می‌آید.
آیا فقط سرپرست خانواده بیمه می‌شود و از مزایای آن استفاده می‌کند یا همه افراد خانواده؟
- حق بیمه را سرپرست خانواده پرداخت می‌نماید و از سرپرست خانواده از مزایای پیری، از کارافتادگی و بازماندگان استفاده می‌کند، ولی هر یک از اعضاء خانواده که بالای ۱۸ سال سن و ساکن روستا باشند، می‌توانند با پرداخت ۵ درصد درآمد مقطوع مبنای محاسبه حق بیمه، عضو صندوق باشند.
▪ پرداخت مستمری (پیری) چگونه است و اگر درآمد بالاتری انتخاب شود مستمری پرداختی بیشتر می‌شود؟
- برقراری مستمری پیری با داشتن ۶۵ سال و حداقل ۱۵ سال سابقه پرداخت. حق بیمه می‌باشد و حقوق ماهانه شخص عبارت از یک سی‌ام میانگین و درآمد مبنای محاسبه حق بیمه ظرف دو سال آخر پرداخت حق بیمه ضربدر سنوات پرداخت حق بیمه و در هر حال مستمری ماهانه نباید از دو سوم درآمد مقطوع منطقه کمتر باشد. دریافت مستمری بیشتر بستگی به انتخاب درآمد بیشتر در زمان بیمه شدن و پرداخت حق بیمه بر اساس آن است. هر چه سوابق پرداخت حق بیمه طولانی‌تر باشد با دارا بودن دو عامل مذکور، مستمری دریافتی بیشتر از دیگر مستمری‌بگیران خواهد بود.
▪ آیا اگر شوهر خانمی کارمند باشد و خود، خانم‌ خانه‌دار و بیمه نباشد، می‌تواند در صندوق بیمه باشد؟
- می‌تواند به شرط ساکن بودن در روستاها و با پرداخت ۵ درصد درآمد مقطوع مبنای محاسبه حق بیمه عضو صندوق باشد از مزایای مقرر استفاده کنید.
کسانی‌که ساکن شهر هستند ولی در روستاها فعالیت می‌کنند می‌توانند بیمه شوند؟
- نمی‌توانند چون یکی از شرایط عضویت در صندوق، ساکن بودن شخص در روستا است.
▪ کسانی‌که سن آنها بالای ۶۰ سال است می‌توانند خودشان را بیمه کنند و اگر درآمدی نداشته باشند، تکلیف چیست؟
- می‌توانند خودشان را بیمه کنند و در حال حاضر عضویت در صندوق منوط به پرداخت ۵ درصد درآمد مقطوع به‌عنوان حق بیمه می‌باشد. یادآوری می‌شود که برای رفاه حال بیمه‌شدگان روستائی و عشایر، دولت دو برابر حق بیمه متعلقه را از بابت سهم بیمه‌شده به‌عنوان کمک به بیمه‌شدگان به صندوق پرداخت می‌کند.
▪ یک روستائی ساکن در محل به چه کسی گفته می‌شود و آیا کسی که کمتر از شش ماه و یا بیشتر از شش ماه در روستا ساکن باشد، چگونه عمل می‌شود و فردی که ۱۵ سال سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشد و سن او کمتر از ۶۵ سال باشد، می‌تواند از مزایای پیری استفاده کند؟
- اگر شخصی در هنگام نام‌نویسی در روستا ساکن باشد، بدون در نظر گرفتن مدت اقامت در روستا می‌تواند خود را بیمه کند و بیمه شده زمانی می‌تواند از مزایای پیری استفاده کند که ۶۵ سال سن و حداقل ۱۵ سال سابقه پرداخت حق بیمه را توأماً داشته باشد.
▪ اگر افراد روستائی از کارافتاده و بیمار هستند، می‌توانند خودشان را بیمه کنند؟
- می‌توانند این افراد با در نظر گرفتن میزان از کارافتادگی و بیماری قبل از بیمه شدن که صندوق تعهدی به قبل از بیمه شدن شخص ندارد، بیمه شوند.
▪ مبلغ درآمد مقطوع منطقه ثابت می‌باشد یا سال به سال افزایش می‌یابد؟
- سطوح درآمد در هر منطقه با توجه به وضعیت درآمدی روستائیان و عشایر همه‌ساله با پیشنهاد هیئت‌مدیره و تصویب هیئت‌امناء قابل افزایش خواهد بود.
▪ آیا طرح صندوق بیمه روستائیان و عشایر با طرح دفترچه‌های بیمه درمانی که در حال انجام است، تفاوت دارد، چرا این دو موضوع هماهنگ نشده است؟
- دو طرح فوق با همدیگر هیچگونه منافاتی ندارند و تلاش صندوق بر این است که هر دو طرح توسط صندوق اجراء شود.
▪ آیا فردی که به‌عنوان سرپرست خانواده حق بیمه پرداخت می‌کند، اعضاء دیگر خانواده او مثل همسر و فرزندان از دفترچه خدمات درمانی برخوردار خواهند شد؟
- در حال حاضر صندوق تعهدات پیری، از کارافتادگی کلی و بازماندگان را به‌عهده دارد و در آینده ضوابط ارائه خدمات درمانی و بهداشتی را اعلام خواهد کرد.
▪ اگر شخصی در روستا خودش را بیمه کند، و بعد از چند سال به استخدام اداره با مؤسسه‌ای درآید، حق بیمه‌های پرداختی قابل انتقال به صندوق مربوط خواهد بود؟
نقل و انتقال سوابق از صندوق بیمه روستائیان و عشایر به صندوق‌های دیگر و برعکس تابع قوانین و مقررات مربوط به نقل و انتقال بین صندوق‌ها بوده و قابل انتقال می‌باشد.
▪ افرادی که در صندوق‌های دیگر بیمه می‌باشند، آیا لازم است که بیمه روستائی شوند یا خیر؟
- روستائیان و عشایر که در تاریخ لازم‌الاجراء شدن آئین‌نامه صندوق بیمه اجتماعی روستائیان و عشایر مشمول مقررات سایر صندوق‌ها و با نظام‌های بیمه‌ای دیگر باشند. از شمول مقررات این آیین‌نامه مستثنی و همچنان تابع صندوق خود خواهند بود.
▪ در رابطه با روستاها که به شهر ارتقاء یافته ولی کار مردم با روستاها تغییر نکرده و شغل همان شغل کشاورزی و دامداری می‌باشد، آیا در این شهرها می‌توان اشخاص را بیمه کرد؟
- صندوق بیمه اجتماعی روستائیان و عشایر فعلاً برای بیمه کردن افرادی که براساس تعاریف و ضوابط تقسیمات کشوری ساکن شهرها هستند، برنامه‌ای ندارد و خارج از ضوابط صندوق می‌باشد، لذا نمی‌توان این افراد را بیمه کرد.
▪ اگر فردی تحت تکفل فرزند خود بیمه شده باشد، آیا این فرد می‌تواند بیمه صندوق شود؟
- بله می‌تواند به شرط سکونت در روستا و پرداخت ۵ درصد درآمد مقطوع مبنای محاسبه حق بیمه عضو صندوق شود و در آینده می‌تواند از مزایای مقرر در صندوق اجتماعی روستائیان و عشایر استفاده کند.
▪ آیا یک نفر می‌تواند حق بیمه خود را برای چند سال یکجا پرداخت کند و آیا امتیازی نیز تعلق می‌گیرد یا خیر؟
- پرداخت حق بیمه حداکثر یکساله است، چون سطوح درآمد مقطوع در هر منطقه با توجه به وضعیت درآمدی روستائیان و عشایر همه ساله ممکن است با پیشنهاد هیئت‌مدیره و تصویب هیئت‌امناء افزایش یابد. بنابراین حق بیمه چند سال را نمی‌توان به‌طور یکجا پرداخت کرد.
▪ آیا کسانی‌که تحت پوشش کیمته امداد و بهزیستی می‌باشند می‌توانند به عضویت‌های بیمه‌های اجتماعی روستائیان و عشایر درآیند؟
- می‌توانند تحت پوشش صندوق بیمه اجتماعی روستائیان و عشایر قرار بگیرند، مشروط بر اینکه ساکن روستا بوده و ۵ درصد درآمد مقطوع را به‌عنوان حق بیمه پراخت نمایند.
▪ افرادی که محل کار آنها در روستا و محل سکونت آنها در شهر می‌باشد، می‌توانند بیمه شوند؟
- صندوق بیمه اجتماعی روستائیان و عشایر در حال حاضر کسانی را که در روستا سکونت دارند، بیمه می‌کند و کسانی‌که محل سکونت آنها در شهر می‌باشد، فعلاً نمی‌توانند عضو صندوق باشند.
▪ آیا کارمندان رسمی دولت نیز می‌توانند از مزایای طرح بیمه روستائیان بهره‌مند شوند؟
- روستائیان یا عشایری که در تاریخ لازم‌الاجراء شدن آئین‌نامه بیمه‌ اجتماعی روستائیان و عشایر مشمول مقررات سایر صندوق‌ها و یا نظام‌های بیمه‌ای دیگر می‌باشند، از شمول مقررات بیمه اجتماعی روستائیان و عشایر مستثنی و تابع صندوق متبوع خود خواهند بود.
▪ آیا سرپرست خانواده بیمه می‌شود و یا افراد تحت تکفل خانواده هم می‌توانند بیمه شوند و شروع آن از چه تاریخی است؟
- به‌طور کلی کسانی‌که در روستا سکونت دارند و سن آنها بالای ۱۸ سال باشد و ۵ درصد درآمد مقطوع مبنای محاسبه حق بیمه را پرداخت کرده باشند، می‌توانند نزد صندوق، بیمه باشند.
▪ آیا با درآمد کمتر از ۹۰ هزار تومان هم می‌توان بیمه شد؟
- ارقام درآمدهای روستائیان و عشایر براساس ضوابطی که توسط وزارت رفاه و تأمین اجتماعی با همکاری دستگاه‌های ذی‌ربط تهیه و با تصویب شورای عالی رفاه و تأمین اجتماعی تعیین شده است، براساس حداقل درآمد مقطوع ۹۰ هزار تومان می‌باشد و کمتر از آن مبلغ مقدور نمی‌باشد.▪ کارگران فصلی که در کارخانه‌هائی مانند کارخانه قند و یا کوره‌های آجرپزی کار می‌کنند و در فصل کار، بیمه تأمین‌ اجتماع هستند، ولی پس از پایان کار به روستا برمی‌گردند آیا می‌توانند در فصلی که بیکار هستند به عضویت صندوق درآیند؟
- در هر حال افرادی که ساکن روستا باشند و در زمان درخواست، عضو یا بیمه شده صندوق دیگری نباشند، می‌توانند نزد صندوق بیمه باشند و در یک زمان یک نفر نمی‌تواند مشمول یا تحت پوشش دو صندوق بیمه‌ای قرار گیرد.
▪ کسانی که راننده و ساکن روستا هستند، برای اعتبار دفترچه کار رانندگی باید حق بیمه و تأمین اجتماعی پرداخت کنند. آیا می‌توان با انتقال حق بیمه از تأمین اجتماعی به صندوق بیمه روستائیان دفترچه کار را تأمین اعتبار کرد؟
- نظر به اینکه رانندگان تابع مقررات تأمین اجتماعی می‌باشند و تأمین اعتبار دفترچه کار رانندگی هم براساس مقررات منوط بر پرداخت حق بیمه به صندوق و تأمین می‌باشد، لذا فعلاً در نزد صندوق اجتماعی روستائیان و عشایر نمی‌توانند بیمه شوند.
- با عنایت به بیمه کردن روستائیان امکان دارد همزمان کسانی‌که ساکن شهر هستند، به روستای خود برگردند و دهیار هم نمی‌داند تا چه زمانی در روستا می‌مانند و اگر به‌محض بیمه شدن به شهرها برگشتند چگونه عمل می‌شود؟
- کسانی که در موقع نام‌نویسی در روستا ساکن باشند، بدون در نظر گرفتن مدت اقامت در روستا می‌توانند خودشان را بیمه کنند.
▪ ممکن است بیمه‌شده‌ای در سال اول و دوم سطح درآمد خود را ۹۰ هزار تومان تعیین کند و در سال‌های بعد سطح درآمد از ۱۵۰ هزار تومان انتخاب کنید؟
- بر اساس تبصره یک ماده ۲ ضوابط اجرائی ماده ۹ آئین‌نامه صندوق بیمه اجتماعی روستائیان و عشایر بیمه شده می‌توانند در هر استان یکی از سطوح درآمدی مندرج در جدول را به‌عنوان درآمد مقطوع سال اول و در سال‌های بعد به ترتیب سطح بالاتر را انتخاب کنند.
▪ آیا در روستاهائی که دهیار وجود دارد و آمادگی برای عقد قرارداد کارگزاری نباشد، می‌توان از دهیاران روستاهای مجاور، برای کارگزاران عقد قرارداد کرد و حق کارگزاری به دهیاران پرداخت می‌شود؟
- صندوق بیمه اجتماعی روستائیان و عشایر می‌تواند براساس ضوابط خود با اشخاص حقیقی و حقوقی قرارداد کارگزاری منعقد کند و لذا در صورت داشتن شرایط کارگزاری، مانعی برای عقد قرارداد نمی‌باشد.
▪ مبالغی که پس از بازنشستگی به هر یک از گروه‌های هفت‌گانه تعلق می‌گیرد به چه صورت محاسبه می‌شود؟
- میزان برقراری مستمری پیری عبارت از یک سی‌ام میانگین درآمد مبنای محاسبه حق بیمه ظرف دو سال آخر پرداخت حق بیمه هر منطقه ضربدر سنوات پرداخت حق بیمه است. چنانکه ملاحظه می‌شود میزان مستمری به دو عامل درآمد بیشتر مبنای کسر حق بیمه و مدت سابقه پرداخت حق بیمه بستگی دارد لذا با داشتن دو شرط مذکور، مستمری پیری محاسبه و پرداخت می‌گردد.
▪ اگر شخصی عضو صندوق بیمه اجتماعی روستائیان و عشایر باشد و تمام فرزندانش از تکفل وی خارج شده باشند و همسری هم نداشته باشد و فوت کند، به بازماندگانش مستمری تعلق می‌گیرد یا نه؟
- براساس مقررات صندوق مستمری بازماندگان، به فرزند پسر تا ۱۸ سالگی و بعد از آن به شرط ادامه تحصیل و فرزند دختر تا هنگامی‌که ازدواج نکرده یا اشتغال نداشته باشد و پدر و مادر در صورت اثبات تحت تکفل بودن آنها. بنابراین چنانچه متوفی هیچ یک از موارد ذکر شده بالا را نداشته باشد، مستمری بازماندگان پرداخت نمی‌شود.
▪ آیا کسانی‌که تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی می‌باشند می‌توانند به عضویت صندوق بیمه‌های اجتماعی روستائیان و عشایر درآیند؟
- می‌توانند تحت پوشش صندوق بیمه اجتماعی روستائیان و عشایر قرار بگیرند، مشروط بر اینکه ساکن روستا باشند و ۵ درصد درآمد مقطوع را به‌عنوان حق بیمه پرداخت کنند.
▪ حداقل سن برای بیمه شده چه سنی می‌باشد و پرداخت حق بیمه می‌تواند به‌صورت ماهانه باشد؟
- حداقل سن بیمه شده ۱۸ سال می‌باشد و پرداخت حق بیمه به‌صورت سالانه بوده ولی برای بیمه‌شدگانی که توان مالی نداشته باشند، می‌توانند حق بیمه متعلقه را حداکثر تا چهار قسط پرداخت کنند.
▪ حق بیمه را باید سرپرست خانوار پرداخت کند و به اعضاء خانواده سرپرست حق بیمه تعلق می‌گیرد یا خیر؟
- حق بیمه را سرپرست خانواده پرداخت می‌کند ولی هر یک از اعضاء خانواده که بالای ۱۸ سال سن و ساکن روستا می‌باشند می‌توانند با پرداخت ۵ درصد درآمد مقطوع مبنای محاسبه حق بیمه به عضویت صندوق درآیند.
▪ مسمتری بازنشستگی (پیری) پس از چند سال می‌باشد و حقوق ماهانه وی چقدر است؟
- برقراری مستمری پیری با داشتن ۶۵ سال سن و حداقل ۱۵ سال سابقه پرداخت حق بیمه می‌باشد و حقوق ماهانه عبارت از یک سی‌ام میانگین درآمد مبنای محاسبه حق بیمه ظرف دو سال آخر پرداخت حق بیمه ضربدر سنوات پرداخت حق بیمه است. در هر حال حقوق وی نباید از دوسوم درآمد مقطوع کمتر باشد.
▪ کسانی‌که سن آنها بالای ۶۰ - ۷۰ سال می‌باشد می‌توانند بیمه شوند؟
- بله می‌توانند در نزد صندوق بیمه باشند.
▪ اگر بیمه‌شده‌ای پس از یک سال در اثر همان کار فوت کند، مستمری بازماندگان چگونه پرداخت می‌شود؟
- چنانچه بیمه‌شده‌ای بر اثر حادثه ناشی از کار فوت کند، بدون در نظر گرفتن سابقه پرداخت حق بیمه به بازماندگان بیمه شده مبلغی که کمتر از دوسوم درآمد مقطوع منطقه نباشد، به‌عنوان مستمری پرداخت خواهد شد.
▪ اگر شخص ۵ بیمه پرداخت کرده باشد و مدتی پرداخت حق بیمه او قطع شده باشد، می‌تواند مجدداً به عضویت صندوق درآید و حق بیمه‌های پرداختی شخص مورد محاسبه قرار می‌گیرد؟
- اگر بیمه‌شده‌ای عضویت صندوق را دارد و مدتی حق بیمه را پرداخت نکرده، در صورت تمایل و موافقت صندوق می‌تواند مدت حق بیمه پرداخت‌نشده را با احتساب سود سپرده ثابت بلند مدت اعلام شده از سوی بانک مرکزی پرداخت کرده و مجدداً با عقد قرارداد به عضویت صندوق درآید.
▪ اگر شخصی قبلاً در اثر تصادف توانائی جسمی خود را حدود ۵۰ درصد از دست داده می‌تواند عضو صندوق شود؟
- می‌تواند نزد صندوق بیمه شود ولی در زمان از کارافتادگی کلی میزان درصد از کارافتادگی قبل از بیمه شدن برای وی به حساب نمی‌آید.
▪ اگر سرپرست خانواده عضو شود و یکی از فرزندان وی مجرد باشد و در حال حاضر معلم باشد می‌تواند عضو صندوق گردد و آیا اعضاء خانواده می‌تواند با پرداخت حق بیمه عضویت صندوق درآید؟
- اعضاء خانواده به شرط اینکه دارای ۱۸ سال سن و در صندوق‌های دیگر بیمه نباشند و ساکن روستا بوده با پرداخت ۵ درصد درآمد مقطوع به‌عنوان حق بیمه می‌توانند نزد صندوق، خودشان را بیمه کنند.
▪ اگر شخصی ۲۲ سال سن دارد و ۱۵ سال حق بیمه را پرداخت کند، آیا در ۳۷ سالگی می‌تواند از مزایای پیری استفاده کند؟
- شرط برقراری مستمری پیری در حال حاضر داشتن دو شرط، است. اول حداقل ۱۵ سال سابقه پرداخت حق بیمه و دوم ۶۵ سال سن داشته باشد.
▪ آیا انتقال سوابق از صندوق‌های دیگر به صندوق بیمه اجتماعی روستائیان و عشایر مجاز می‌باشد و تحت چه شرایطی انجام می‌گیرد و اگر کسی ۱۳ سال نزد تأمین اجتماعی سابقه دارد و سن او ۴۷ سال است می‌تواند بعد از دو سال پرداخت حق بیمه از مزایای پیری استفاده کند؟
- نقل و انتقال سوابق از صندوق‌های دیگر به صندوق‌ بیمه اجتماعی روستائیان و عشایر و بر عکس، تابع قوانین و مقررات مربوط به نقل و انتقال بین صندوق‌ها بوده و مانعی ندارد اما برای برقراری مستمری پیری، داشتن ۶۵ سال سن و حداقل ۱۵ سال سابقه پرداخت حق بیمه الزامی است.
▪ ارقام درآمدهای روستائیان و عشایر را چه کسی تعیین کرده است و روستائیانی که به‌صورت دو فصلی، شش ماه اقامت در شهر و شش ماه اقامت در روستا و یا کمتر از شش ماه و یا بیشتر در شهر و یا بر عکس سکونت دارند، چگونه می‌توانند عضو صندوق باشند؟
- ارقام و درآمدهای روستائیان و عشایر بر اساس ضوابطی که توسط وزارت رفاه و تأمین اجتماعی با همکاری دستگاه‌های مربوط تهیه و با تصویب شورای عالی رفاه و تأمین اجتماعی تعیین شده است، اگر شخص در موقع درخواست ساکن روستا باشد می‌تواند نزد صندوق بیمه شود.
▪ از چه زمانی کار صندوق بیمه روستائیان و عشایر شروع شده و آیا تا به حال روستائی را بیمه کرده است؟
- صندوق، کار خود را از اول فروردین ۸۴ شروع کرده و در حال حاضر نسبت به بیمه کردن افراد اقدام می‌کند.
▪ ضمانت صندوق بیمه روستائیان و عشایر به‌عهده کیست و دهیار با چه ضمانتی به‌عنوان کارگزار یا صندوق عقد قرارداد می‌کند، آیا فرماندار با استاندار پشتوانه این است؟
- ضمانت صندوق بیمه روستائیان و عشایر با دولت است.

منبع : ماهنامه سرزمین سبز