کمی با آن مدارا کن

افزایش‌‌ ‌دفعات‌‌ ‌اجابت‌‌ ‌مزاج‌‌ ‌در‌ ‌طول‌‌ ‌روز اصطلاحا اسهال نامیده‌‌ ‌می‌‌‌شود‌ ‌كه‌‌ ‌علت‌‌ ‌آن‌‌‌عدم‌‌ ‌عملكرد‌ ‌طبیعی‌‌ ‌روده‌‌ ‌و‌ ‌اختلال‌‌ ‌در‌ ‌جذب‌‌ ‌ودفع‌‌ ‌روده‌‌‌ها است.این حالت ممكن است در‌ ‌اثر‌ ‌ویروس‌ها، باكتری‌ها،‌ ‌انگل‌ها‌ ‌یا‌ ‌سموم‌‌ ‌بعضی‌‌ ‌از‌ ‌میكروب‌‌‌ها ایجاد‌ ‌شود.
در اكثر موارد‌ ‌اسهال بدون‌‌ ‌دارو‌‌ ‌یا‌ ‌آنتی‌‌ ‌بیوتیك‌‌‌ در‌ ‌عرض‌‌ ۳‌ ‌تا‌ ‌۴‌ ‌روز‌ ‌خود‌ ‌به‌‌ ‌خود‌ ‌خوب‌‌ ‌می‌‌‌شود اما نباید به آسانی هم از كنار آن گذشت. اسهال‌‌ ‌علامت‌‌ ‌مهمی‌‌ ‌است‌‌‌،‌ ‌چون‌‌ ‌باعث‌‌ ‌از‌ ‌دست‌‌‌دادن‌‌ ‌آب‌‌ ‌بدن‌‌ ‌كودك‌‌‌،‌ ‌سوءتغذیه‌‌ ‌و‌ ‌حتی‌‌ ‌دربعضی‌‌ ‌موارد‌ ‌منجر‌ ‌به‌‌ ‌مرگ‌‌ ‌می‌‌‌شود‌. ‌كم‌‌ ‌آب‌‌ ‌شدن‌‌‌بدن‌‌ ‌كودكان‌‌ ‌نسبت‌‌ ‌به‌‌ ‌افراد‌ ‌بالغ‌‌ ‌شایع‌‌‌تر‌ ‌است‌‌‌،چون‌‌ ‌كودكان‌‌ ‌كمتر‌ ‌از‌ ‌بالغین‌‌ ‌احساس‌‌ ‌تشنگی‌‌ ‌وگرسنگی‌‌ ‌می‌‌‌كنند.
اسهال با از دست رفتن مایعات بدن كودك می‌تواند موجب مرگ شود، بنابراین ضروری است بلافاصله پس از اسهال به كودك مایعات كافی و غذا داده شود.
زمانی كه كودكی در روز سه یا چهار بار یا بیشتر مدفوع آبكی داشته باشد، دچار اسهال شده است. هر چه تعداد دفعات دفع مدفوع آبكی كودك بیشتر باشد، خطرناك‌تر است. بعضی از والدین فكر می‌كنند كه نوشیدن مایعات، اسهال را بدتر می‌كند ‌اما این تفكر درستی نیست.
باید توجه داشته باشیم كه باید به كودكی كه اسهال گرفته مایعات فراوانی بدهیم تا اسهال او قطع بشود. نوشیدن مایعات كافی موجب می‌شود مایعاتی كه با اسهال از دست رفته‌اند دوباره جایگزین شوند.
● رعایت نكات بهداشتی
مادران باید به خاطر داشته باشند كه دست‌ها را حتما با آب و صابون و یا مواد ضدعفونی كاملا بشویند. بعد از تعویض و تمیز كردن كودك و قبل از غذا دادن به او، بلافاصله دست‌های خود را بشویند. كودكان كوچك عادت دارند كه دستان خودر ا در دهان می‌برند، بنابراین مهم است كه وسایل درون خانه و اسباب‌بازی‌های آنها كاملا تمیز باشد. حتما قبل از خوردن غذا، دست‌های كودك را هم با آب و صابون بشویید.
سایر نكات بهداشتی كه از بروز اسهال جلوگیری كند شامل موارد زیر است:
▪ غذا باید قبل از مصرف و قبل از خوردن برای كودك آماده شود، نه از چند روز پیش. غذایی كه بدون سرپوش و از چند روز پیش برای كودك آماده می‌شود،‌ می‌تواند موجب تجمع میكروب‌ شود كه عامل اسهال است.
▪ دو ساعت بعد از پختن غذا، در صورتی كه در یخچال و یا در درجه حرارت زیاد نگهداری نشود، آن غذا برای سلامت كودك ضرر دارد و می‌تواند سبب اسهال در كودك شود.
▪ همه مواد غذایی كودك و ظروف غذای او باید در مكانی تمیز نگهداری شود تا مگس و حشرات روی این ظروف ننشیند و موجب پراكنده شدن آلودگی نشود..
● شیر مادر از تعداد دفعات و شدت اسهال در كودكان كم می‌كند.
شیر مادر منبع بسیار خوبی از مایعات و غذا برای كودكان كوچك مبتلا به اسهال است. شیر مادر بسیار مغذی و پاكیزه و در از بین بردن بیماری و عفونت بسیار موثر است. كودكی كه با شیر مادر تغذیه می‌شود كمتر به اسهال مبتلا می‌شود. شیرمادر هم از كم‌آبی و هم از سوء تغذیه در كودكان پیشگیری و به جایگزین شدن مایعات از دست رفته كمك می‌كند. این تصور غلط است كه به كودكانی كه دچار اسهال شده‌اند كمتر باید شیر داد. برعكس اتفاقا در مواقعی كه كودك اسهال گرفته باید بیشتر به او شیر داد.
● مرا زود بشویید
برای پیشگیری از اسهال باید مدفوع كودك هر چه زودتر از پاهای او شسته و پوشك‌های آلوده او هر چه سریع‌تر دور ریخته شود. در صورتی كه دستان مادر كودك به مدفوع اسهالی كودك آلوده شود و یا دستان خود كودك به مدفوعش آلوده شود می‌تواند سبب بروز بیماری در مادر و خود كودك شود. اگر این آلودگی به آب خوراكی، غذاها، دست، دستگیره در دستشویی و توالت و یا مواد غذایی در حال تهیه منتقل شود، می‌تواند موجب انتشار بیماری به سایر اعضای خانواده شود.
حشرات و مخصوصا مگس در صورتی كه روی مدفوع آلوده بنشیند و سپس روی مواد غذایی، لیوان و یا قاشق قرار گیرد، می‌تواند منتقل كننده بسیاری از آلودگی‌ها باشد.
بنابراین باید حتما ظروف مخصوص و لیوان كودك را كاملا با دستمالی نازك و تمیز بپوشانید و توصیه‌های بهداشتی را كاملا رعایت كنید.
بلافاصله پس از دفع اسهال كودك را با آب كاملا تمیز و پوشك او را تعویض كنید و در صورتی كه دست او آلوده شده دستان او را با آب و صابون بشویید. حتما پس از دفع، توالت كودك را هم تمیز بشویید. در صورتی كه در جایی بودید كه از توالت و دست‌شویی دور بودید، كودك را در محلی دورتر از خانه و محل زندگی ببرید و مدفوع اسهال كودك را با خاك بپوشانید.
در صورتی كه دفعات اسهال بیش از چهار بار در روز بودو یا در مدفوع كودك خون وجود داشت زندگی كودك در خطر است و حتما باید او را نزد پزشك ببرید.
والدین باید در این موارد حتما كودك خود را نزد دكتر ببرند:
● بیماری كلرا
در صورتی كه كودك هر كدام از این علایم را داشت حتما باید او را نزد پزشك ببرید. ممكن است نیاز به محلول ORS یا سایر مایعات داشته باشد.
در صورتی كه كودكی یك یا دو بار استفراغ و چند بار مدفوع آبكی دفع كرد، علامت خوبی نیست و ممكن است علامت بیماری كلرا باشد كه یك بیماری خطرناك است.
بیماری كلرا به سرعت در میان افراد منتقل می‌شود و می‌تواند آب و مواد غذایی را آلوده كند.
برای پیشگیری از گسترش بیماری كلرا این اقدامات را سریعا انجام دهید:
الف) مواد آلوده به مدفوع كودك را به سرعت در دستشویی بریزید و یا پوشك او را درون نایلونی پیچیده و دور بیندازید.
ب) دست‌های خود را چند بار بعد از تماس با مدفوع كودك با صابون بشویید. پاهای كودك خود را نیز با آب ولرم و صابون كاملا تمیز كنید.
ج) مطمئن شوید كه غذا و آب خوردنی به هیچ عنوان به مدفوع و یا دستان آلوده شما، آلوده نشده‌اند و كاملا تمیز هستند.
۶) كودكی كه اسهال گرفته باید به خوبی و به طور منظم تغذیه شود. وقتی كودك در حال خوب شدن است باید حداقل تا دو هفته كمی بیشتر از معمول غذا بخورد.
كودكی كه دچار اسهال شده است، وزن از دست می‌دهد و لاغر می‌شود، بنابراین یك كودك اسهالی نیاز دارد تا همه گروه‌های مواد غذایی و مایعات را دریافت كند. این غذاها موجب می‌شود تا اسهال او برطرف شود و به بهبودی سریع‌تر او كمك می‌كند. البته طبیعی است كه كودك اسهالی تمایلی به خوردن نداشته باشد و یا دچار تهوع و استفراغ باشد و به خوردن غذایی بی میل باشد. در این صورت تغذیه او كمی مشكل است. در صورتی كه كودك شش ماهه و یا بزرگ‌تر است باید او را تشویق كنید هر چه قدر می‌خواهد بخورد.
بهتر است غذاهایی را برایش درست كنید كه دوست دارد. غذاهای كودك باید حاوی مقدار كمی نمك باشد. غذاهای نرم یا غذاهای آبكی راحت‌تر خورده می‌شوند، پس بهتر است این غذاها بیشتر به كودك داده شود.
غذاهایی كه از حبوبات و غلات درست می‌شود، ماهی، گوشتی كه خوب پخته و نرم شده، ماست و میوه برای كودك خوب است. بهتر است تنها یك تا دو قاشق چای‌خوری روغن به حبوبات و سبزی غذای كودك اضافه كنید. سعی كنید در روز پنج تا شش بار در وعده‌های كوچك به او غذا دهید. زمانی كه اسهال كودك بند آمد، باید غذاهای بیشتری به كودك بدهید. چون در این زمان یعنی زمان بهبودی كودك بیشتر از روزهای عادی به غذا احتیاج دارد.
كودك باید انرژی از دست رفته را دوباره باز یابد. در صورتی كه وزن او به اندازه قبل از بیماری نرسد، هنوز به مراقبت و غذاهای سالم نیاز دارد. ویتامین A در بهبودی كودك بسیار موثر است. شیر مادر، جگر، ماهی، لبنیات، پرتقال و میوه‌های زرد رنگ و سبزی‌های برگ سبز سرشار از ویتامین A هستند.
● درمان دارویی
در صورتی كه كودك مبتلا به اسهال شدید و پایدار شد حتما باید از سوی تیم مراقبت بهداشتی، تحت دارو و مایع درمانی قرار گیرد. والدین نباید سر خود به كودك دارو بدهند چون نه تنها برایش موثر نیست، بلكه خطرناك هم هست.
اسهال معمولا خودبه‌خود بهبود می‌یابد. اما در صورتی كه اسهال شدید و مداوم باشد موجب از دست رفتن آب و مواد غذایی از بدن می‌شود و خطرات آن زندگی كودك را تهدید می‌كند. به كودكی كه دچار اسهال شده، نباید هرگز و سرخود دارو بدهید. قرص‌ها، آنتی‌بیوتیك‌ها و یا سایر داروها برای كودك مضر است مگر اینكه از سوی پزشك برای كودك تجویز شده باشد. بهترین راه درمان اسهال، خوراندن مقدار فراوانی مایع و محلول نمكی ‌ORS است. در صورتی كه پودر ORS در دسترس بود، می‌توانید این محلول را برای كودك درست كنید. چهار قاشق غذاخوری شكر را با نصف قاشق چایخوری نمك در یك لیتر آب كاملا تمیز و پاك مخلوط كنید. توجه داشته باشید كه این مواد به همین نسبت صحیح با هم مخلوط شوند. در صورتی كه شكر آن بیشتر شود، اسهال بدتر می‌شود.
همچنین نمك زیاد هم می‌تواند برای سلامت كودك ضرر داشته باشد. سرخك ممكن است سبب اسهال شدید در كودك بشود. اما واكسیناسیون كودكان علیه سرخك از بیمار اسهال در كودكان جلوگیری می‌كند.
▪‌‌ شیر مادر (مادر باید بیش از مواقع عادی به كودك خود شیر بدهد)
▪ سوپ
▪ برنج كته شده
▪ آب میوه تازه
▪ چای رقیق با كمی شكر
▪ آب نارگیل
▪ آب كاملا پاك و تمیز و بهداشتی
▪ محلول ORS كه می‌توان با نظر پزشك از داروخانه خرید یا در منزل تهیه كرد.
برای جلوگیری از دست رفتن مایعات بدن كودك، مادر می‌تواند دفعات بیشتری به فرزند خود شیر بدهد یا میزان بیشتری مایع به او بدهد
▪ برای كودكان زیر دو سال، بین یك چهارم و یا نصف یك فنجان بزرگ
▪ برای كودكان دو سال و بزرگ‌تر، یك و نیم فنجان بزرگ
شیشه و فنجانی كه با آن به كودك شیر و مایعات می‌دهیم باید كاملا تمیز باشد. چون شیر دادن به كودك از فنجان و شیشه شیر آلوده می‌تواند اسهال را تشدید كند. در صورتی كه كودكی استفراغ و تهوع هم داشت، ۱۰ دقیقه صبر كنید و بعد آهسته‌آهسته و به مقدار كم به او مایعات بدهیدد.
اسهال معمولا بعد از سه تا چهار روز متوقف می‌شود. اما در صورتی كه اسهال شدید بود حتما باید تحت نظر پزشك درمان شود.‌‌

بهاره دل‌انگیز

منبع : روزنامه سلامت