دانشگاه تهران هفتاد و دو ساله شد

● این پیر دگر توان ندارد
۱۵ بهمن ماه مقارن است با هفتاد و دومین سالروز تاسیس دانشگاه تهران.
هفتاد و دو سال پیش در ۱۵ بهمن ۱۳۱۳ ه‍ .ش سنگ‌بنای دانشگاه تهران در اراضی جلالیه تهران بر زمین زده شد تا زمینی كه در وسعت ۲۰۰ هزار مترمربع به مبلغ یكصد هزار تومان خریداری شده بود، نخستین دانشگاه جامع ایران برپا شود.دانشگاه تهران كه از آن زمان تاكنون گرانیگاه تحولات علمی و آموزشی، فرهنگی و سیاسی كشور بوده است، اكنون بیش از هر زمان دیگری نیاز به توجه و رسیدگی دارد. در حالی كه اهمیت ساختمان‌های دانشگاه چه به لحاظ معماری و چه از حیث تاریخی محرز است، سازمان میراث فرهنگی سابق تا سال ۱۳۸۲ از ثبت این اثر در فهرست آثار ملی خودداری كرد. در این سال مدیریت دانشگاه تهران برای برخی ساخت و سازها در نزدیكی دانشكده علوم پزشكی و دانشكده حقوق و علوم سیاسی اقدام به گودبرداری كرد و چون مسوولان وقت سازمان میراث فرهنگی نتوانستند مدیریت دانشگاه را برای توقف عملیات ساختمانی متقاعد كنند در یك اقدام فوری و بازدارنده «مجموعه تاریخی ـ فرهنگی دانشگاه تهران» را در فهرست آثار ملی به ثبت رساندند. اما این ثبت، ثبتی كاملا بی‌پشتوانه بود چرا كه همان موقع مدیران میراث فرهنگی استان تهران اعلام كردند نبود مستندات نقشه‌برداری از دانشگاه تهران در پرونده، ثبتی این مجموعه، حفاظت و نگهداری از آن را دشوار كرده و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری امكانات مالی برای تهیه این مستندات در اختیار ندارد.
در واقع ثبت ملی دانشگاه تهران نه فقط ضرورت حفاظت بیشتر از این اثر منحصربه فرد را منجر نشد، بلكه به شكایت برخی از روسای وقت دانشگاه تهران از مقام‌های سازمان میراث فرهنگی و گردشگری انجامید.
اكنون نیز به نظر نمی‌رسد كه سازمان مزبور نظارت مستمر، دقیق و گسترده‌ای را بر آنچه در فهرست آثار ملی ثبت كرده به عمل آورد.
حوادث سال‌های اخیر، آسیب‌پذیر بودن ساختمان‌های دانشگاه تهران و گنجینه‌های موجود در آن را روشن ساخته است. سال گذشته كتابخانه پر ارزش دانشكده حقوق و علوم سیاسی در‌ آتش سوخت و بخش قابل توجهی از كتاب‌ها، اسناد و مدارك موجود در آن از میان رفت. هر چند كه كتابخانه به سرعت بازسازی و به سیستم‌های هشدار و اطفای حریق مجهز شد اما امسال كتابخانه دانشكده ادبیات آتش گرفت و آسیب‌پذیری دانشگاه تهران را بیش از پیش هویدا كرد. (این آتش‌سوزی خوشبختانه به آثار موجود در كتابخانه صدمه‌ای نرساند.)
این دو رخداد موجب شد كه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری تهران، آتش‌سوزی در دانشگاه تهران را یك هشدار جدی تلقی كند و اعلام دارد كه گرچه اعتبارات كافی برای همكاری در حوزه ساماندهی مرمت و تهیه طرح‌های مطالعاتی برای ابنیه دانشگاه ندارد اما حاضر است در بعد كارشناسی و ارائه مشاوره به مسوولان دانشگاه تهران كمك كند.»
سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان تهران پیش‌تر نیز در مكاتبه‌ای با رئیس دانشگاه تهران خواستار تعامل بیشتر این دو نهاد برای حفاظت از میراث تاریخی دانشگاه شده و برخی فعالیت‌های ناهماهنگ صورت گرفته در این مجموعه را مورد اشاره قرار داده بود. این هشدارها تاكنون از سوی مدیریت دانشگاه تهران پاسخ روشنی نیافته است و به‌نظر می‌رسد كه این مدیریت به تبع تنگناهای مالی و اداری خود باری بیش از حد توان بر دوش ساختمان‌ها و كالبد فیزیكی دانشگاه تهران گذارده است. تردد بیش از اندازه دانشجویان در ساختمان‌هایی كه برخی‌شان نزدیك به ۷۰ سال عمر دارند و به شدت فرسوده شده‌اند، آنها را در معرض آسیب جدی قرار داده است و ضرورت مرمت و تجهیز آنها به تاسیسات مدرن را بیش از هر زمان دیگری یادآور می‌شود. اما این مهم از توان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و دانشگاه تهران به تنهایی خارج است و عزم و اعتباری ملی را می‌طلبد.

منبع : روزنامه تهران امروز