به سوی عرفات

▪ هشتم ذیحجه روز ترویه :
سابقاً روز هشتم ذی‌الحجه عده‌ای مشك‏های پر از آب را به عرفات می‏بردند تا حاجی‌‏ها در روز عرفه از تشنگی هلاك نشوند، و به همین دلیل این روز را روز ترویه می‏گفتند حاجیان در این روز از خانه خود در مکه احرام می بستند ، سپس قبل و یا بعد از زوال آفتاب بسوی منی راهی می شدند و در آنجا ندای لبیك سر می دادند
(لبیک اللهم لبیک، لبیک لا شریک لک لبیک، ان الحمد والنعمهٔ لک والملک لاشریک لک لبیک)
روزه در این روز دارای فضیلت می باشد كه كفاره شصت سال می باشد
در یك نگاه كلی ، روز ترویه مقدمه ای برای رسیدن به عرفات است كه عاشق سالك برای رسیدن به كمال معرفت شایسته است كه از مَعبر شك و حیرت و تشنگی در گذرد و به وادی ایمن یقین و شناخت واصل گردد.
▪ روز عرفه:
امام صادق (علیه السلام )فرموده اند :«كسی كه در ماه رمضان آمرزیده نگردد تا رمضان آینده آمرزیده نمی‏گردد؛ مگر این كه روز عرفه را درك كند»
عرفات، نام منطقه وسیعی است با مساحت حدود ۱۸ كیلومتر مربع در شرق مكه معظمه، اندكی متمایل به جنوب كه در میان راه طائف و مكه قرار گرفته است. زائران بیت‏الله الحرام در روز عرفه - نهم ذی حجّه - از ظهر تا غروب در این منطقه حضور دارند. در نقلی آمده است كه آدم و حوّا(ع) پس از هبوط از بهشت و آمدن به كره خاكی، در این سرزمین همدیگر را یافتند و به همین دلیل، این منطقه «عرفات» و این روز «عرفه» نام گرفته است. چنین گفته اند كه جبرائیل علیه السلام هنگامی كه مناسك را به ابراهیم می آموخت ، چون به عرفه رسید به او گفت «عرفت» و او پاسخ داد آری ، لذا به این نام خوانده شد و نیز گفته اند سبب آن این است كه مردم از این جایگاه به گناه خوداعتراف میكنند و بعضی آن را جهت تحمل صبر و رنجی میدانند كه برای رسیدن به آن باید متحمل شد . چرا كه یكی از معانی «عرف » صبر و شكیبایی و تحمل است .
عرفه، از عیدهای بزرگ است؛ هر چند عید نامیده نشده است و روزی است كه حق تعالی بندگان خویش را به عبادت و طاعت خود دعوت كرده،سفره جود و احسان خود را برای آنها گسترده است. شیطان دراین روز، از همه اوقات خوارتر وحقیرتر وخشمناك‏تر است.
روایت شده كه حضرت زین‏العابدین(ع) در روز عرفه صدای فقیری را شنید كه از مردم كمك می‏خواست. حضرت فرمود: وای بر تو! آیا دست نیاز به سوی غیر خدا دراز می‏كنی؛ در حالی كه امید می‏رود در این روز بچه‏هایی كه در شكم مادر هستند، مورد فضل و لطف الهی قرار گیرند و سعادت‏مند گردند؟
در روایتی از حضرت صادق(ع) آمده است: «كسی كه در ماه رمضان آمرزیده نگردد تا رمضان آینده آمرزیده نمی‏گردد؛ مگر این كه روز عرفه را درك كند».
بهترین عمل در روز عرفه دعا است و در میان روزهای سال، این روز برای دعا امتیاز ویژه‏ای دارد.
روز عرفه دارای دعاهای فراوانی است؛ ولی در این میان، دعای عرفه امام حسین(ع) دارای جایگاه ممتاز،أخص و ویژه است و در واقع، ناب‏ترین و عمیق‏ترین معارف الهی و توحیدی در این دعا، بر زبان سالار شهیدان(ع) جاری گشته است.
عصر روز عرفه امام حسین(ع) با گروهی از خاندان و فرزندان و شیعیان، با نهایت خاكساری و خشوع از خیمه بیرون آمدند و در جانب چپ كوه ایستادند. امام(ع) چهره مبارك خود را به سوی كعبه گردانید مانند مسكین نیازمندی كه غذا می‏طلبد، دست‏ها را برابر صورت خود گرفت و دعایش را چنین آغاز كرد: «الحمدلله الذی لیس لقضائه دافع و لا لعطائه مانع و لا كصنعه صانع و هو الجواد الواسع؛ سپاس خداوندی را سزاست كه چیزی قضایش را دور نمی‏سازد و از عطا و بخشش او جلوگیری نمی‏كند و هیچ آفریننده‏ای آفرینش او را ندارد و او سخاوت‏مندی عالم گستر است.»
حضرت(ع) سپس به بیان گوشه‏ای از نعمت‏های بی پایانِ خداوند كه انسان را در تمام مراحل رشد و تكامل در برگرفته، می‏پردازد و مهربانی مادران و دایه‏ها و مواظبت و پرستاری و دل‏سوزی آنان را از الطاف و عنایت‏های خداوند می‏شمرد؛ سپس به لزوم شكر نعمت‏های الهی اشاره می‏كند و خود را از ادای یك شكر نیز عاجز و ناتوان می‏بیند.
هر فرازی از این دعا، دریچه‏ای از نور و توحید و عشق و محبت به خداوند را به سوی دل انسان می‏گشاید و عباراتِ دعا و محتوای آن، نشان می‏دهد كه امام حسین(ع) در حال این دعا یك سره از خود و عالم غافل گشته، تمام جهان را به یك سو نهاده، با همه وجود حضور خداوند و احاطه و اشراف او به همه ذرات هستی و نفوذ علم و قدرت و حیات او را بر تك تك ذرات و موجودات عالم مشاهده می‏نماید و آن چه را كه دیده، بر زبان آورده است.
امام حسین(ع) می‏خواهد با این نیایش، انسان و خدا را بشناساند و نزدیكی آن را به هم بنماید. او با این نیایش، منطقی‏ترین و واقعی‏ترین رابطه انسان با خداوند را با زیباترین شكل به تصویر می كشد.
دعای عرفه سیدالشهداء(ع) سراسر نور و عرفان پروردگار است و آمیزه‏ای از شور و عشق و محبت و معرفت به ذات پاك خداوندی است. در فرازهای این دعا، امام حسین(ع) با خداوند چنین عاشقانه زمزمه می‏كند: خداوندا! اجازه فرما تا دمی چند در برابرت به زانو درافتم و قطراتی از اقیانوسِ جان، نثار بارگاهت نمایم. خیال دوری راه تا درگاه جمالت خسته و فرسوده ام كرده است كه: از گِل آدم شنیدم بوی تو راه‏ها پیموده‏ ام تا كوی تو
خدایا! موجوداتی كه در هستی خود نیازمند تو هستند، چگونه می‏توانند راهنمای من به سوی تو باشند؟ پروردگارا! آیا حقیقتی غیر از تو آن روشنایی را دارد كه بتواند تو را بر من آشكار سازد؟ كی از نظر غایب و پنهان بوده‏ای كه نیازمند راهنمایی به سوی خود باشی و چه وقت از من دور بوده‏ای تا نمودهای جهان مرا به تو برساند؟
همه عالم به نور توست پیدا كجا گردی تو از عالم هویدا؟
خدایا! روشنایی جمال و جلالت در جهان هستی آشكارتر از هر چیز است و وجودِ تو خِفا و پوشیدگی ندارد تا چراغی سر راه بگیرم و بارگاه ربوبی تو را جست و جو نمایم و یا دلیلی را راهنمای خود به سوی تو قرار دهم؛ چون فروزنده چراغ تو و سازنده دلیل و راهنما، تویی.
خدای من! چشمی كه تو را بر خود نگهبان و مراقب نبیند، كور و فرو بسته باد و بنده‏ای كه از متاع محبت تو بی بهره باشد، سرمایه باخته و ورشكسته باد.
دیده‏ای كان چهره روشن نبیند كور باد خاطری كَز توست خالی، تیره و بی نور باد
امام حسین(ع) با این دعا روحی تازه به كالبد عرفات دمید و این نغمه خوش آسمانی و آوای دل‏انگیز ملكوتی را تا ابد در سینه سینای عرفات به یادگار گذاشت.
از صدای سخن عشق ندیدم خوش‏تر یادگاری كه در این گنبد دوّار بماند
صحرای عرفات كالبد و امام حسین(ع) روحِ آن است و به همین دلیل حق تعالی، در روز عرفه پیش از آن كه به اهل موقفِ عرفات نظر لطف كند، به زائران قبر پاك حسین(ع) نظر رحمت می‏افكند.
سُبحانَكَ اللهُمَ وَ بِحمدِك لا الهَ الاّ اَنْتْ عَمِلْتُ سوء وَ ظَلَمْتُ نَفْسی وَ اِعْتَرِفْتُ بِذَنبی اِغْفرلی اِنَّكَ اَنْتَ اَلغَفور الرّحیمْ
ستایشت تو را تسبیح می گویم خداوندا با جز تو خدایی نیست كار بد كردم و بخود ظلم نمودم به گناه خود اعتراف می كنم. تو مرا ببخش كه تو بخشنده و مهربانی

منبع : سازمان آموزش و پرورش استان خراسان