سنگ آبی آسمانی

اگر با سنگ شناسان درباره سنگ صحبت کنید، حتما به شما خواهند گفت دنیای سنگ دنیای بزرگ، زیبا و شگفت آوری است.
سنگها انواع و اقسام مختلفی دارند که گرانبهاترین آنها از دیرباز زیور بدن انسان بوده است. از قدیم سنگها به داشتن خواص ویژه ای مرسوم بوده اند و مردم آنها را در تماس با بدنشان قرار می دادند تا از این طریق اثرات آنها را دریافت کنند. مثلا سنگ فیروزه برای چشم نظر و گشایش رزق و روزی و سنگهای حدید و عنبر که از صمغ درخت صنوبر تهیه می شود برای تسکین اعصاب، تنطیم ضربان قلب و فشار خون استفاده می شود. امروز نیز سنگ درمانی و کشف خواص طبی و علمی سنگها و صمغهایی که به شکل سنگ درمی آیند میان انرژی درمانان، داروسازان و سنگ شناسان رایج شده است.
از نظر استانداردهای امروزی سنگها هرچه صیقلی تر، شفاف تر و خوش رنگ تر باشند و رگه و لکه در آنها دیده نشود، ارزشمند تر و مرغوب تر هستند. مرغوبیت سنگها نیز هر چه بالاتر باشد گرانبها تر خواهند بود. مثلا الماس که از گرانبها ترین سنگهاست، از شفاف ترین سنگها نیز هست.
● سنگ ایران؛ فیروزه نیشابور
در ایران مرغوب ترین سنگ شناخته شده فیروزه است. از معدن فیروزه نیشابور که در ۴۰ کیلومتری مشهد و در دامنه های کوه بینالود قرار دارد و تا دو معدن دیگر در دامغان و سمنان ریشه دوانده، بهترین فیروزه جهان استخراج می شود. گفته می شود کوه معدن نیشابور رنگی مایل به آبی فیروزه ای دارد و تا کنون تنها این کوه به این رنگ در جهان شناخته شده است. همچنانکه نیشابور را نیز شهر فیروزه ای می نامند.
آقای تشکری، یکی از اعضای اتحادیه صنایع دستی فیروزه نیشابور درباره این معدن می گوید: قدمت معدن فیروزه نیشابور به دو هزار سال می رسد اما نزدیک به ۵۰۰ سال است که از آن فیروزه استخراج می شود و تا کنون مقام اول را در جهان داشته است.
او به فیروزه های آمریکایی، مصری و چینی نیز اشاره می کند و می گوید: فیروزه آمریکا که از ایالت آریزونا استخراج می شود، در جهان به لحاظ مرغوبیت مقام دوم را دارد. فیروزه چینی سنگ رنگ شده است و مشتریان قادر نیستند آن را از سنگ واقعی فیروزه تشخیص دهند اما با این حال در صنایع دستی که مقادیر زیادی فیروزه نیاز دارد از فیروزه چینی استفاده می شود چرا که فیروزه نیشابوری بسیار گران تر از سایر فیروزه ها است.
از آقای تشکری که از سن کم در حرفه فیروزه تراشی نزد پدرش بوده، علت گرانبها بودن فیروزه نیشابور را پرسدیم، گفت: رنگ آبی فیروزه نیشابور در جهان منحصر به فرد است. فیروزه ها رنگهای مختلفی دارند که از آبی فیروزه ای یا آبی آسمانی و شفاف شروع تا آبی کدر مایل به سبز و حتی سبز ادامه دارد. میان فیروزه شناسان و فیروزه تراشان فیروزه نیشابور چون صاف تر، خوش رنگ تر و بدون لکه است، گرانبها تر است. در استاندار جهانی نیز از فیروزه ای که صاف تر و آبی تر باشد، در جواهرات سلطنتی استفاده می شود. مثلا فیروزه دامغان سبز مایل وحش آبی است یا فیروزه سمنان سبز روشن است که در مقایسه با فیروزه نیشابور مرغوبیت پایین تری دارد.
فیروزه نیشابور تا این اندازه گرانبهاست که حتی فیروزه تراشان از خرده ها و دانه های ریز آن استفاده می کنند. به این شیوه که خرده های سنگ فیروزه را با پلی استر پرس می کنند و آن را در قالبهای نقره شکل می دهند.
فیروزه در میان ایرانیان سنگ چشم نظر شناخته شده و به همین دلیل از این سنگ همیشه استقبال می شده است. همچنین این سنگ طرفداران بسیاری میان عربهای خلیج فارس دارد. به گفته فروشندگان فیروزه در دبی زنان عرب به زیورآلات فیروزه و مردان عرب به تسبیح های فیروزه عجمی یا همان فیروزه ایران علاقه نشان می دهند. این در حالی است که تسبیح فیروزه نیشابور بسیار گران قیمت است و تنها برای گفتن ذکر به کار نمی رود بلکه به همراه داشتن آن تشخص و برازندگی دارنده آن محسوب می شود.
در سالهای اخیر علاقه عربها به فیروزه ایرانی سبب شده که از ترکیب نقره و فیروزه زیورآلات، ظروف و دکوری هایی مانند مجسمه های عقاب در ایران ساخته و به کشورهای عربی صادر شود.

مریم ابریشم کار