ویژگی های معلمان اثربخش

معلمان باید استانداردهایی برای موفقیت تعیین کنند و دانش آموزان را آگاه سازند که از همه آنها انتظار می رود به این استانداردها دست یابند. این توصیه ، دو موضوع بسیار با اهمیت را به یکدیگر پیوند می دهد:
یکی تعیین استانداردهای هدفمند ، یعنی استانداردهای مهم، چالش برانگیز و قابل حصول و دیگری انتقال انتظارات معلم به دانش آموز،یعنی انتظار دستیابی آنان به این استانداردها ، این توصیه از این رو اهمیت دارد که علاوه بر پیشنهاد دستیابی به بعضی استانداردها ،پیشنهاداتی نیز برای اجتناب از استانداردهای دلخواه (۱) و ناپایدار (هوس برانگیز) (۲) دارد. همچنین توصیه می کند، از استانداردهایی که برای دانش آموزان قابل حصول نیستند ، دوری شود و از استانداردهایی که دانش آموزان بدون هیچ تلاشی می توانند به آنها دست یابند نیز پرهیز شود و سرانجام این که نباید انتظارات زیادی از دانش آموزان به خصوص گروه های کوچک تر دانش آموزی داشت .
● تشویق
دانش آموزان را باید به خاطر توجه و تلاشی که برای یادگیری می کنند، تشویق کرد.
دانش آموزان ، اغلب نه برای توجه و تلاش بیش تر ترغیب می شوند و نه به خاطر توجه و تلاشی که برای یادگیری می کنند ، تشویق کرد.
دانش آموزان اغلب نه برای توجه و تلاش بیشتر ترغیب می شوند و نه به خاطر توجه و تلاشی که برای یادگیری می کنند، پاداش می گیرند.تحسین ساده رفتارهای مطلوب ، در بسیاری از موقعیت ها و برای بسیاری از دانش آموزان موجب تحیر و شگفتی می شود.
در صورت لزوم می توان از تقویت کننده هایی همچون کربن (۳) ( token)که می توانند در ازای کالا یا خدمات معاوضه شوند و یا دادن وقت اضافی به دانش آموزان برای تمام کردن کاری که می خواهند انجام دهند ، استفاده کرد
● یادآوری
باید به دانش آموزان کمک کرد تا راهبرد هایی را برای یادگیری اتخاذ کنند.به ویژه برای یادآوری آنچه تدریس شده است و به کارگیری آنچه یادگرفته اند.به دفعات به دانش آموزان گفته می شود که چه چیزهایی را باید یاد بگیرند و برای یاد گرفتن ، لازم است چه چیزهایی را بدانند یا انجام دهند. حتی ممکن است به آنها گفته شود که چرا مجبورند بعضی چیزها را یاد بگیرند.در حالی که اغلب ،چگونه یاد گرفتن به آنها آموخته نمی شود.
راهبردهای زیر از جمله راهبردهایی هستند که می توان آنها را به دانش آموزان آموخت :
۱) راهبردهای تمرین ذهنی (rehearsal ) :یعنی به طور فعال برشمردن یا نام بردن چیزهایی که قرار است یاد گرفته شوند.
۲) راهبردهای تشریحی (elaboration strategies) : روش های افزودن یا بسط دادن آنچه قرار است آموخته شود.
۳) راهبردهای سازمانی ( organizational strategies) : شیوه های قرار دادن آنچه یاد گرفته می شود ، در چارچوبی بزرگ تر.
۴) راهبردهای پایشی (monitoring strategies ) : طریقه های رسیدگی به پیشرفت خود در جهت یادگیری
معلمان کارا باید بتوانند ، زمینه همه یا هریک از راهبردها را برای دانش آموزان فراهم آورند.
● نگه داشتن دانش آموز در فضای یادگیری
معلمان باید موقعیت هایی را در کلاس به وجود آورند که باعث حفظ و نگه داری ( holding power ) دانش آموزان در فضای یادگیری شوند.
چنین موقعیت هایی این امکان را فراهم می سازند که دانش آموزان به طور پیوسته در فرآیند یادگیری درگیر شوند و این درگیری تداوم یابد.به عبارت دیگر ، این موقعیت ها ، قدرت نگاه داری و حفظ توجه و درگیری دانش آموزان را از مزاحمت ها و عوامل پرت کننده حواس حفظ می کنند. در این موقعیت ها، دانش آموزان به طور مداوم در یادگیری خویش مشارکت می کنند و نیازی نیست که برای آموزش ، منتظر مساعدت دیگران بمانند. چنین موقعیت هایی متضمن فعالیت هایی هستند که از طریق آنها دانش آموزان می توانند ، چیزهایی بسازند یا انجام دهند. به این طریق است که دانش آموزان به طور فعال درگیر یادگیری می شوند.
● جلب توجه
در جریان ارائه مطالب ، معلمان باید از راهکارهایی که توجه دانش آموزان را جلب و آنها را درگیر یادگیری می کنند، بهره بگیرند.
معلمانی که در پی بهبود کارایی خود هستند، می توانند از راهکارهای متعددی استفاده کنند.آنها می توانند سوال هایی بپرسند و تکالیف کوتاهی بدهند برای این که شاگردانشان درباره آنچه ارائه می شود ، فکر کنند. در این مورد می توان به استفاده از تمرین های محاسبات ذهنی ( emental computation exercises ) در کلاس های ریاضی و همچنین طرح سوال هایی که پاسخ آماده ندارند و سوال هایی که ایجاب می کنند دانش آموزان عقیده ای را بیان کنند و از آن دفاع نمایند ،اشاره کرد. پاسخ به این گونه سوال ها معمولا مستلزم آن است که دانش آموزان به جای اتکاء به پاسخ های برنامه ریزی شده و طوطی وار ،درباره آنها فکر کنند .گاهی معلمان می توانند از دانش آموزان درباره پاسخی که دانش آموز دیگری داده است ، سوال کنند.در این صورت ، دانش آموزان باید از آنچه در کلاس مورد بحث قرار گرفته است ،آگاه شوند و هر لحظه ، آماده مشارکت در گفت و شنود کلاس باشند.
● حرکت در بین دانش آموزان
در جریان انجام تکلیف های انفرادی ، معلمان باید بین دانش آموزان حرکت کنند و بر کار آنها نظارت داشته باشند. این توصیه به دو منظور صورت می گیرد، اول این که حضور فیزیکی معلم در کنار دانش آموزان ، دقت و توجه آنها را به تکلیفی که در دست دارند ، افزایش می دهد .دوم که مهم تر از اولی است ، این است که معلم با نظارت بر کار دانش آموزان می تواند در صورت نیاز مساعدت های لازم را به آنها بکند.
● محبت به دانش آموزان
معلمان باید علاقه و محبت خود را هم به صورت کلامی و هم از طریق ابزارهای غیر کلامی چون : توجه تمام و کمال به دانش آموزان ، حفظ و تداوم ارتباط چشمی با آنان ، لبخند زدن و ایماء و اشاره نشان دهند.
ما اغلب فراموش می کنیم که اکثر دانش آموزان برای معلمانی که برای آنها محبت می کنند و معلمانی که آنها را مورد احترام قرار می دهند ، هر کاری را انجام می دهند. در بیش تر موارد، دانش آموزان حاضرند هر کاری بکنند تا تایید چنین معلمانی را به دست آورند. آشکار است که معلمان باید در ابراز علاقه و محبت خویش نسبت به دانش آموزان صادق باشند و گرنه ، احترام آنان نزد دانش آموزانی که ریاکاری و دورنگی می بییند ، رو به افول می گذارد.

منبع : فکر نو