ماهواره ها

● طبقه بندی ماهواره ها :
۱) ماهواره های سنجش از راه دور
۲) ماهواره های مخابراتی
۳) ماهواره های ناوبری
۴) ماهواره های تحقیقاتی
ماهواره هایی که به عنوان ماهواره های جاسوسی در میان عامه رایج شده ، به ماهواره هایی گفته میشود که قدرت کسب اطلاعات سطح زمین را دارند، که همان ماهواره های سنجش از راه دور هستند . دیگر ماهواره ها نیز میتوانند به این عنوان مورد استفاده قرار بگیرند ولی عمدتا ماهواره های سنجش از راه دور میباشند که وظیفه پایش یک پدیده از راه دور بدون تماس مستقیم فیزیکی با آنها را دارند .
این ماهواره ها دارای سیستمهای فعال و غیر فعال میباشند که سیستمهای فعال سیستمهایی هستند که بیشتر در باند رادیویی کار میکنند و در حقیقت با گرفتن انعکاس امواج الکترو مغناطیسی که از خود ماهواره منتشر میشود و با تحلیل اطلاعات دریافتی، اطلاعات در مورد پدیده مورد نظر را شناسایی میکنند . سیتمهای غیر فعال تشعشعات الکترو مغناطیسی که از پدیده های سطح زمین منتشر میشود را جذب میکنند و با تحلیل اطلاعاتی که از این تشعشعات بدست میآید اطلاعات مورد نظر را استخراج میکنند .
ماهواره هایی که به تجهیزات غیر فعال مجهز هستند، (به صورت خیلی ساده) نوعی از دوربین های عکس برداری بر روی آنها نصب است که در باندهای طیفی مختلف کار میکنند و میتوانند کارهایی از قبیل : عکس برداری حرارتی ، دیدن عمق زمین و روی زمین ، شناسایی تجهیزات و ... را انجام دهند . ماهواره هایی که به سیستمهای فعال مجهز هستند عینا همین اطلاعات را ، منتها با پردازش مختلف میتوانند در اختیار کاربر جهت مصارف مختلف قرار دهند .
ماهواره های اکتشافی (بین عامه) نیز در رده ماهواره های تحقیقاتی قرار میگیرد که تعداد زیادی از ماهواره ها از این نوع هستند . این نوع ماهواره در حقیقت وظیفه انجام تحقیقات علمی را دارد . از شناسایی ذرات باردار ، اتمسفر زمین ، پدیده های طبیعی تا شناسایی سطح کرات دیگر و محیط بین سیاره ای و بین ستاره ای و ... در میدان کار این نوع ماهواره قرار میگیرد .
● ماهواره های خاص ایران :
▪ ماهواره سینا از جمله ماهواره های سنجش از راه دور است و به دوربینهایی برای عکس برداری و تصویر برداری از سطح زمین مجهز میباشد .
▪ ماهواره مصباح که از جمله ماهواره های مخابراتی می باشد .
طرح های متعددی در سطح کشور در دست پیگیری میباشد که از آن جمله : ماهواره زهره ( مخابراتی ) که در دسته ماهواره های سنگین وزن قرار میگیرد و ماهواره پارس (سنجشی- منتها در یک کلاس بالا تر از سینا قرار دارد)
▪ تعدادی ماهواره تحقیقاتی و دانشگاهی که در سطح کشور در دست اقدام وجود دارند مانند : ماهواره امید که جزء پروژه های تحقیقاتی کشور می باشد ، مصباح ۲ که در دست اقدام ، بررسی و طراحی میباشد .
● عمر ماهواره ها :
دو نوع عمر برای ماهواره ها تعریف میشود :
۱) عمر بالستیکی :
مدت زمانی که ماهواره در مدار حرکتی خود باقی می ماند . عموما برای ماهواره هایی که بر روی مدارهای نزدیک زمین حرکت میکنند قابل تعریف است و پس از این مدت زمان به سمت زمین کشیده شده و در جو منهدم میشوند .
۲) عمر عملکردی :
مدت زمانی که تجهیزات ماهواره و سیستم تامین انرژی آن قابلیت کارکرد داشته باشد . این عمر در ارتفاعات بالای ۵۰۰ کیلو متر به تعریف میشود .
به عنوان مثال در مورد ماهواره هایی که در مدارهای هماهنگ با زمین قرار میگیرند (ماهواره های مخابراتی) عمری که در حال حاضر برای آنها در نظر میگیرند (طراحان) حدود ۱۵ سال است و میتوانند در این مدت ماموریتهای محوله را انجام دهند . این ماهواره ها به صورت آزاد پس از اتمام ماموریت در مدار خود گردش میکنند .
● تعداد ماهواره ها :
حدودا ۳۵۰۰ ماهواره در مدارهای مختلف در حول زمین در گردشند که از این تعداد حدود ۱۱۰۷ عدد مطعلق به کشور آمریکا و ۱۳۹۵ عدد مطعلق به روسیه و مابقی مطعلق به دیگر کشورها میباشد . ۳۴ عدد اروپا، ۹۷ عدد ژاپن، ۶۹ عدد چین، حدود ۳۰ عدد هند ، استرالیا و ... .
۱۸ کشور توسعه یافته در این زمینه فضایی فعالیت دارند، ۲۵ کشور از کشورهای در حال توسعه ، ۱۵ کشور آسیایی که از این تعداد ۴ کشور همسایه کشور ما هستند . جمع کشورهایی که صاحب ماهواره هستند و در فضا فعالیت دارند ۴۳ کشور از کل کشورها میباشد .
● منافع اقتصادی بهره گیری از ماهواره ها :
طبق آمار موجود از سال ۲۰۰۰ تا سال ۲۰۰۴ حدود ۵۷۷ میلیارد دلار در بخش فعالیتهای فضایی در کشورهای دنیا سرمایه گزاری شده است . گردش مالی که ساخت یک ماهواره به خود اختصاص میدهد از لحاظ سیستمهای زمینی ، سیستم پرتاب ، طراحی و تست و نهایتاً قرار گیری در مدار و استفاده از ماهواره حدود ۱ میلیارد دلار میباشد ، بنابراین حجم قابل توجهی از سرمایه گزاری را در بخش فضا میبینیم و با توجه به اینکه در این سرمایه گزاری میتوان تا ۵۰۰۰ برابر واحد سرمایه گزاری ، بازده اقتصادی گرفت، این بخش میتواند بازدهی بسیار بالایی نیز داشته باشد .
● چند نمونه عملکردی :
با برآورد سطح زیر کشت سالیانه گندم در سطح جهان بوسیله ماهواره ها و همچنین مصرف سرانه مصرف در جهان میتوان تولید سالیانه گندم کشور را تنظیم نمود .
همانطور که میدانید قرن، قرن انفجار اطلاعات و تکنولوژی اطلاعات میباشد هر کشور و حکومتی که دارای اطلاعات صحیح و درستی باشد میتواند برنامه ریزی دقیقی داشته باشد و در نتیجه به پیشرفت اقتصادی برسد .
با توجه به اینکه ماهواره ها به ما دید فرا زمینی میدهند میتوان اطلاعات بدست آمده از طریق ماهواره ها را به صورت جامع ، دقیق و به روز و لحظه ای دریافت نمود . این اطلاعات میتوانند تجزیه و تحلیل شوند و بر اساس این اطلاعات برنامه ریزی صورت بگیرد و یا فروخته شوند .
▪ سرعت چرخش ماهواره هابل :
در ارتفاع ۵۵۰ کیلو متری سطح زمین در حال گردش است و رنج سرعتی آن حدود ۷.۹ کیلو متر تا ۷.۹۵ کیلومتر در ثانیه است .
عموما ماهواره های مخابراتی بر روی مدار هماهنگ با زمین حرکت میکنند فاصله این مدار تا سطح زمین حدود ۳۶۰۰۰ کیلومتر است (ولی ماهواره های مخابراتی به این مدار محدود نمیشوند) . نوع دیگر مطعلق به نسل قدیم است که روی مدارهایی با درجه بیضیت بالا حرکت میکردند، تا یک نیمکره را پوشش دهند . مانند مدار مولنیای ماهواره مخابراتی روسیه ، اما عموماً ماهواره هایی که در حال حاضر در حال بهره برداری هستند بر روی مدار هماهنگ با زمین قرار دارند .

منبع : برق و قدرت