پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا


«عتیق» نقش جهانی کوچک


«عتیق» نقش جهانی کوچک
عتیق زمانی مهمترین میدان اصفهان بود اما نقش جهان كسبه را به سوی خود خواند و عتیق به میدان كهنه بدل شد.احیاء میدان عتیق اصفهان به عنوان یك پروژه ملی درحالی آغاز شده كه تا كنون بیش از ۵ میلیارد تومان از این پروژه صرف خرید و تملك دكان ها و خانه هایی شده است كه در مسیر طرح احیاء قرار گرفته اند.
میدان عتیق اصفهان هنوز هم یكی از میادین مهم اصفهان محسوب می شود.امروز اگرچه آن را به نام كهنه میدان یا سبزه میدان می شناسند اما روزی این میدان با وسعتی قریب به دو برابر آن چه امروز دیده می شود میدان اصلی شهر اصفهان بود.اكنون پروژه احیاء میدان عتیق «فلاش بك» به سوی همان گذشته شكوهمند است.
بر اساس اسناد موجود میدان عتیق اصفهان پیش از صفویه و در دوران سلجوقیان، میدان اصلی و مركز اصلی شهر اصفهان محسوب می شده است.زمانی كه شاه عباس صفوی میدان نقش جهان را می سازد، این میدان به مرور آن همه اعتبار خود را از دست می دهد و عمده كاسبی ها به طرف میدان نقش جهان كشیده می شود.
این موضوع به مرور زمان باعث می شود میدان عتیق از یادها برود و فضاهایی كه روزگاری محدوده میدان محسوب می شده اند دچار ساخت و ساز شود. میدان عتیق امروز به علت قرار گرفتن در چهار محور اصلی شهر اصفهان یعنی خیابان های ولی عصر، هاتف، عبدالرزاق و مسجدجامع هنوز یكی از مناطق مهم و پررفت و آمد شهر اصفهان محسوب می شود.
مهدی ناظمی، یكی از كارشناسان سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان درباره زمان آغاز پروژه احیاء میدان عتیق اصفهان به میراث خبر گفت: «پیش از آنكه طرح احیاء میدان عتیق اصفهان به مرحله اجرا درآید، پژوهشكده باستان شناسی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به همراه سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان اقدام به ایجاد چند گمانه باستان شناسی در محدوده طرح احیاء میدان عتیق كرد كه در این گمانه ها بقایای كف فرشی كه نشان از كف فرش اصلی میدان دارد نمایان شد.
همچنین در محل میدان فعلی نیز چند گمانه باستان شناسی ایجاد شد كه كشف تعدادی خمره و كوزه متعلق به دوره اسلامی را به دنبال داشت.» بازار زغال فروش ها كه امروز به این نام شناخته شده است، زمان سلجوقیان هسته اصلی میدان عتیق بوده وامروز تبدیل به یكی از مراكز تجمع افرادی شده است كه افراد با شغل های كاذب از قبیل فروش لباس های دست دوم و زغال امرار معاش می كنند. از این محله به عنوان یكی از محله های خطرناك اصفهان یاد می شود كه پس از احیاء میدان، كل فضای آن قرار است تغییر كند.
● كاسه گران و كاروانسرای خیار
در دوره صفوی برای این كه سطح میدان از ارتفاع شیبی كه دارد خارج كنند، دو بنای دیگر به فضای میدان آن زمان اضافه می كنند كه یكی از آن ها مدرسه كاسه گران و دیگری كاروانسرای خیار است كه این كاروانسرا اكنون در وضعیت نابسامانی به سر می برد و محل فروش پرندگان و مرغ های زنده و مرده شده است.مدرسه كاسه گران یكی از بناهای تاریخی و ارزشمند دوره صفویه محسوب می شود كه در فهرست میراث فرهنگی نیز به ثبت رسیده است. این مدرسه تاریخی كاشی كاری های ظریفی دارد كه نمونه های آن را در بناهای اسلامی این دوره و دوره های كمتر می توان دید.همچنین كاروانسرای خیار نیاز به مرمت دارد و بخش هایی از این كاروانسرا ازبین رفته است و در هنگام احیاء میدان آن بخش های باقی مانده مرمت شده و بخش های تخریب شده كه دوباره بازسازی می شوند.
● مسجد جامع اصفهان
مسجد جامع اصفهان در طرح احیاء میدان عتیق یكی از اضلاع این میدان ذوزنقه شكل خواهد بود.این بخش كه در قسمت شمالی میدان واقع می شود به «جلوخان» شهرت دارد و طی طرح تمامی ساختارهای شبهه تاریخی كه بین ۱۵ سال گذشته تا كنون در مقابل مسجد ساخته شده است از بین می رود وجلوخان میدان به سبك تاریخی بازسازی می شود.از آنجا كه در این بخش از میدان تجمع بسیار زیاد كسبه وجود دارد یكی از بزرگترین مشكلات احیاء میدان عتیق اصفهان نیز به وجود آمده است.
● عتیق، نقش جهان كوچك
قرار است میدان عتیق شبیه میدان نقش جهان اما كوچكتر شود با این تفاوت كه به دو قسمت تقسیم می شود. یك قسمت جنوبی است كه پاركینگ و زیرگذرها را در بر می گیرد. قسمت دوم نیز بخش شمالی میدان است كه به جلوخان شهرت دارد.
شكل میدان به صورت یك ذوزنقه ـ مستطیل است و در گذشته نیز شواهد نشان می دهد كه میدان عتیق همین شكل را داشته است. میدان عتیق اصفهان پروژه ای ملی اما تنهاست. تا كنون مخارج زیادی تنها صرف تملك و خرید خانه هایی شده است كه در مسیر احیاء این میدان قرار گرفته اند. اما هنوز كار اجرایی طرح احیاء میدان عتیق آغاز نشده و تازه ابتدای كار است.
منبع : روزنامه ابرار


همچنین مشاهده کنید