ترس از آزار جنسی، زنان هند را خانه نشین کرده است

«میرای چاترجی» مدیر بنیاد توانمندسازی زنان هند SEWA یکی از بی شمار زنان هندی است که در راستای کمک به وضعیت جمعیت روزافزون زنان فقیر و آسیب دیده هند این بنیاد را از ۱۰ سال قبل راه اندازی کرده است. او گفت که مشکلات زنان هند در کشور مهد دموکراسی جز با اتحاد و هم پیمانی با یکدیگر حل نخواهد شد. واقعاً ۵۰۰ میلیون زن اگر دست به دست یکدیگر بدهند چه مشکلی باقی خواهد ماند؟
آیا زنان هند از وضعیت اجتماعی خود راضی هستند؟ به این معنا که از قوانین موجود، نظام حاکم، شرایط جنسیتی و اصولاً از زن بودن خود احساس رضایت و امنیت خاطر دارند؟
زمانی که ما براساس قانون اساسی، استقلال کسب کردیم این حق برابری به ما عطا شد که زن و مرد برابر هستند. در واقع طبق قانون اساسی هند ما با مردان برابر هستیم ولی این برابری در عمل، در عینیت و در اجتماع وجود ندارد. به خصوص با بررسی وضعیت جمعیت، فقدان برابری به خوبی خود را نشان می دهد. به این معنا که در جامعه هند، تمایل به فرزند پسر بسیار زیاد است و به محض اینکه جنسیت جنین تشخیص داده می شود و مادر می فهمد که فرزند او دختر است، اقدام به سقط جنین می کند که متاسفانه سقط جنین بی رویه در هند، عدم توازن جنسیتی را ایجاد کرده است.
● منظور شما باید این باشد که سقط جنین در هند قانونی است؟
▪ بله، سال هاست که از نظر قانون مجاز شمرده شده و هر زنی در هر سنی مجاز به سقط جنین است، صرف نظر از اینکه مسلمان یا هندو باشد.
● وضعیت زنان فقیر و محتاج به درآمد در هند چگونه است؟ آیا دولت حمایت های مالی از این زنان و زنان بی سرپرست به عمل می آورد؟
▪ در نظام اقتصادی هند استخدام رسمی و ضابطه مند وجود ندارد و تعداد کارمندان رسمی دولت کمتر از ۱۰ درصد افراد شاغل در جامعه است. با چنین وضعیتی ۹۴ درصد زنان به صورت غیررسمی و «نه غیرقانونی» کار می کنند و از هیچ مزایایی بهره مند نمی شوند. به همین دلیل دولت طی سال های اخیر در پی اجرای سیاست های حمایتی از آنان برآمده است مثل کمک های مالی و ارائه خدمات بیمه یی که البته هنوز صددرصد و برای تمام زنان اجرا نشده و نمی توان از آن به عنوان طرح موفق یاد کرد.
● زنان فقیر هند بیشتر به چه کاری مشغول هستند؟
▪ زنان فقیر در هند به چهار شیوه برای خود درآمد ایجاد می کنند؛ گروه اول سبزی، میوه، گل، صنایع دستی کوچک و وسایل دست ساز خودشان را در خیابان ها می فروشند و در واقع شغل عمده شان دست فروشی است و از این طریق تجارت کوچکی برای خودشان ایجاد کرده اند. گروه دوم در خانه کار می کنند و با کارفرمایانی قرارداد بسته اند که کارفرما به آنها می گوید چه بکنند و چه چیزی بسازند. گروه سوم زنانی هستند که در واقع بیشترین تعداد زنان فقیر هند را شامل می شوند و کشاورزی می کنند. گروه چهارم که آنها هم تعداد زیادی را دربرمی گیرند زنانی هستند که کارهای ساختمانی انجام می دهند مثل حمل آجر یا باربری برای کارهای ساختمانی.
● وضعیت زنان متکدی در هند چگونه است؟ آیا تعداد آنان زیاد است؟
▪ خیر، در هند تمام زنان کار می کنند. در واقع اگرچه تعداد زنان فقیر در هند بسیار زیاد است اما همه کار می کنند و کارهای بسیار سخت هم انجام می دهند و با این حساب، تعداد زنان متکدی به مفهوم واژه در هند بسیار کم است.
● منظورتان از کارهای سخت چیست؟
▪ کارگری برای کارهای ساختمانی و کشاورزی در هند در زمره دشوارترین کارها به شمار می آید چه برای مرد و چه برای زن، زیرا تمام کارها بدون دخالت ماشین و تماماً با دست انجام می شود.
● جمعیت هند در سال ۲۰۰۶ بیش از یک میلیارد نفر برآورد شده است. چه درصدی از جمعیت به عنوان فقیر مطلق محسوب می شوند؟
▪ اگرچه در سال های اخیر، اقتصاد هند روبه رشد بوده اما هنوز یک سوم جمعیت زیر خط فقر هستند و کمتر از۵۰۰ دلار در سال درآمد دارند. در واقع می توانیم بگوییم که فقر برای بیش از ۳۰۰ میلیون نفر از جمعیت هند به عنوان یک معضل اصلی تلقی می شود و شاید یکی از دلایل توسعه فقر و اشکال در ریشه کن شدن فقر در هند را باید متوجه فاصله زیاد دولت با اجتماع هند دانست. در واقع ایجاد ارتباط بین دولت و طبقه متوسط جامعه به دشواری امکان پذیر است و به خصوص شکاف عمیقی بین جامعه روستایی و جامعه شهری وجود دارد.
من فکر می کنم که شاید یکی از دلایل توسعه فعالیت انجمن های غیردولتی در هند، مواجهه با سطح وسیع فقر بوده است در عین حال انتظار این انجمن ها این است که دولت توجه بیشتری به آنها داشته باشد. می دانید سیاست های دولت هند سیاست های خوبی بوده. تشویق خانواده ها به داشتن فرزند کم بسیار خوب بوده اما از آن طرف، هنوز تعداد خانواده هایی که حداقل ۴ فرزند دارند، بسیار زیاد است. اگرچه هند کشور بسیار ارزانی است اما هنوز ایجاد امکانات تحصیل و زندگی راحت برای تمام مردم بسیار دشوار است. در عین حال جای این خوشبختی وجود دارد که ما از جمله کشورهای دموکرات به شمار می رویم که می توانیم به راحتی حرفمان را بزنیم. به نظر من زنان فقیر هند اگر با هم اتحاد داشته باشند و در قالب یک اتحادیه متحد شوند می توانند حرف هایشان را عملی کنند. زنان هند هیچ گاه نمی توانند تک تک کاری از پیش ببرند اما با جمع شدن در کنار یکدیگر می توانند از دموکراسی موجود در هند بهره ببرند.
● وضعیت روسپیگری در هند چگونه است؟
▪ روسپیگری در هند در حال افزایش است که البته علت اصلی آن، نبود فرصت های شغلی است. از آنجا که همزمان با رشد روسپیگری، سن روسپیگری روبه کاهش گذاشته هدف تمام تشکیلات خوداشتغالی زنان و از جمله انجمن ما این است که زنان را متحد کنیم و آنان را توانمند کرده و به آنان آموزش هایی در زمینه مراقبت از کودک و مراقبت های بهداشتی ارائه دهیم و همچنین خدمات بیمه یی برایشان فراهم کنیم. در حال حاضر نیم میلیون نفر از زنان هند عضو تشکیلات خوداشتغالی ما هستند و همچنین ۳۰۰ هزار نفر می توانند از تسهیلات مالی مثل وام استفاده کنند.
● برای ساماندهی زنان متکدی هم آیا اقدامی انجام داده اید؟
▪ متاسفانه تاکنون آنان را به طور جدی در برنامه هایمان وارد نکرده ایم اما اخیراً برنامه یی داریم که می خواهیم برای کمک به این زنان هم فعال شویم.
● دولت هند برای زنان و دخترانی که خودفروشی می کنند چه اقداماتی در جهت حفظ سلامتی و امنیت بهداشتی آنان انجام داده است؟
▪ دولت هند واقعاً مطمئن نیست که برای این گروه از زنان چه کاری می تواند انجام بدهد چون معضل بزرگ و توسعه یافته یی است اما با اتفاق نظر، یکی از راهکارها، ایجاد اشتغال جایگزین است که البته کار بسیار دشواری است.
● از کاهش سن روسپیگری صحبت کردید. حداقل سن دختران روسپی چقدر است؟
▪ تعداد دختران ۱۲ و ۱۳ ساله هندی که روسپیگری می کنند رو به افزایش است البته در میان روسپیان تعداد بی شماری زنان مهاجر از بنگلادش و نپال می توان پیدا کرد زیرا آنان از زنان هندی هم فقیرتر هستند.
● با توجه به گستردگی روسپیگری در هند، وضعیت تعداد زنان مبتلا به ایدز در هند چقدر است؟
▪ می دانید که باید به دنبال یک رابطه متقابل بین روسپیگری و ایدز باشیم. زمانی که در بعضی بخش های کشور مثل بمبئی که یک شهر بندری است، نرخ روسپیگری بسیار بالاست، طبیعتاً آمار ایدز هم رو به افزایش است. شهر گجرات که یک شهر صنعتی است نیز به دلیل آمار بالای مهاجرت، تعداد فراوانی از زنان روسپی را در خود جای داده که به تبع آن شاهد آمار بالای ایدز در این شهر نیز هستیم.
● منظورتان از آمار بالای ایدز چقدر است؟ چه تعداد از زنان روسپی آلوده به ایدز هستند؟
▪ متاسفانه اطلاع ندارم.
● وضعیت سایر آسیب های اجتماعی در حوزه زنان هند چگونه است مثل تجاوز به زنان، قاچاق زنان و دختران؟
▪ من فکر می کنم که تجاوز در هر جامعه یی اتفاق می افتد اما جالب است بگویم که نرخ تجاوز در هند روبه کاهش است چون زنان هندی آموخته اند که نه به تنهایی بلکه به صورت گروهی از خانه هایشان خارج شوند و در چنین شرایطی هم تجاوز غیرممکن است. البته متاسفانه در سوی مقابل با شرایط بدتری مواجه هستیم و آن، خودداری تعداد بی شماری از زنان از خروج از خانه است که به همین دلیل ما شاهد افسردگی شمار بسیاری از زنان خانه نشین و منزوی در هند هستیم. آنان از خانه هایشان خارج نمی شوند چون از خطرات خارج از خانه می ترسند و نمی خواهند قربانی تجاوز شوند.
تشکیلات ما در تلاش است که زنان را به حضور در اجتماع ترغیب و تشویق کند. برایتان می گویم که هدف اصلی از تشکیل انجمن ما برای توانمندسازی و ترغیب زنان به حضور در جامعه بوده است. ما طی سال های گذشته تلاش کردیم که با دادن آگاهی و اطلاع و تشویق زنان به خروج از خانه و شکستن سد ترس، آنان را به عرصه های اجتماعی دعوت کنیم و در واقع این زنان با مسلح شدن به دانش، آگاهی و توانمندی های خود بتوانند بدون ترس و نگرانی از خطراتی که در جامعه هست به جامعه وارد شوند.
● از نرخ قاچاق زنان در هند اطلاعی دارید؟
▪ خیر، اما فکر می کنم از آنجا که یک پدیده زیرزمینی است، واقعاً ارائه چنین رقمی غیرممکن باشد اما تاکید می کنم که تنها راه مبارزه با فحشا، قاچاق زنان و خودفروشی در هند، ایجاد اشتغال است چون اگر زنی صاحب شغل باشد هرگز به خودفروشی روی نمی آورد. ما در خلال صحبت با بسیاری از زنان روسپی که از روستاهای هند یا از نپال و بنگلادش آمده بودند متوجه شدیم که علت اصلی و در واقع تنها علت روی آوردن آنان به روسپیگری فقر شدید بوده است.
● آیا روسپیگری در هند قانونی است؟
▪ خیر، غیرقانونی است البته بعضی از مردم می گویند که باید قانونی شود اما دولت مخالفت می کند. در عین حال این اجازه داده شده که برای حمایت های بهداشتی و آموزشی از زنان روسپی و آگاهی رسانی به آنان نسبت به مقولات مهمی مثل ایدز، در بعضی شهرهای هند انجمن های ویژه خدمات رسانی به روسپیان تشکیل شود. اعضای این انجمن ها با آموزش هایی که فرا گرفته اند به زنان روسپی یاد می دهند و در واقع آنان را بدون اجبار وادار می کنند که در روابط جنسی متعدد خود حتماً از کاندوم استفاده کنند.
● آیا زنان روسپی در پارلمان هند هم نماینده دارند؟
▪ عضو رسمی ندارند اما نمایندگانی در هند هستند که به حرف این زنان گوش می دهند. چه از طریق رفتن به انجمن های حامی آنان یا از طریق دعوت کردن زنان به پارلمان.
● دولت هند چه راهکاری برای مبارزه با روسپیگری یا حتی برای کاهش هرچه بیشتر سن روسپیگری در دست اجرا دارد؟
▪ دولت هند به خوبی می داند که روسپیگری و تمام مسائل جانبی آن ارتباط تنگاتنگی با فقر و آموزش دارد. به همین علت هم اکنون فعالیت خود را بر آموزش به زوج های جوان متمرکز کرده در این جهت که داشتن یک فرزند کافی است. در عین حال یک لایحه قانونی نیز در سال گذشته تهیه شد که به شرط اجرای آن، دولت قادر خواهد بود که برای هر فرد از خانواده های فقیر، حداقل ۱۰۰ روز کار ایجاد کند.
● به عنوان آخرین سوال، به آنچه که در اوایل صحبت هایتان گفتید اشاره می کنم. به گفته شما، قانون هند از برابری زن و مرد سخن می گوید اما عملاً چنین قانونی ضمانت اجرایی ندارد. سال ها پیش رئیس جمهوری هند یک زن بود. آیا زن بودن ایندیرا گاندی هیچ گاه مورد قبول جامعه هند قرار گرفت؟
▪ اگر بخواهم از منظر عقلانیت و واقعیت پاسخ بدهم، خیر. هند هیچ گاه ایندیرا گاندی را نپذیرفت. ما هم مثل شما یک فرهنگ قدیمی ۵ هزار ساله داریم که همیشه از اولویت و خاص بودن مردان و پسران نسبت به زنان صحبت می کند اما من شخصاً فکر می کنم که ایندیرا گاندی یک انسان خاص بود، چون از یک خانواده سیاسی برخاسته بود و امروز برای بسیاری از زنان و دختران هند، او یک الگو و سمبل است اما کافی نیست. بسیاری معتقدند که ایندیرا گاندی به ریاست جمهوری رسید چون دختر گاندی بود و البته من هم این باور را قبول دارم.

گفت وگوی با مدیر بنیاد توانمندسازی زنان هند
بنفشه سام گیس

منبع : روزنامه اعتماد