پرونده اعدام شتاب زده صدام

صدام حسین دیکتاتور عراق روز یکشنبه گذشته در درون تابوتی از چوب کاج که در درون یک فروند هلی کوپتر نظامی امریکایی قرار داده شد سفر بی پایان خود به تاریخ را آغاز کرد. در خلال ۲۴ ساعت قبل از آن همه چیز حالتی سوررئال و سینمایی داشت. حسین نیمه شب از درون سلول در بازداشتگاه نظامی امریکایی بیرون آورده شد و سوار بر هلی کوپتر شد.
پیکر بی جان او با هلی کوپتر بلک هاوک از مقر وزارت امنیت رژیم سرنگون شده او در بغداد تا پایگاه نظامی امریکا در شمال تکریت ۱۱۰ مایل سفر کرد. از آنجا کاروانی از خودروهای عراقی پیکرش را به زادگاه وی روستای آرام عوجه در کنار رود دجله برد. همانجا که وی دوران سخت کودکی و جوانی اش را گذرانده بود.
اما نقش امریکایی ها فراتر از آن بود که پیکر صدام را در هلی کوپتری گذاشته جابه جا کنند. مقام های امریکایی و عراقی در آخرین ساعات روز جمعه درباره پیامدها و مشکلات ناشی از اعدام صدام مذاکراتی کرده بودند و پس از آن معلوم شد که این امریکایی ها بوده اند که بر لزوم رعایت جوانب عادلانه و عقلانی در اعدام صدام تردید کرده اند اما نوری مالکی ناگزیر از نادیده گرفتن جوانب قانونی و دینی امر شده است.
رعایت این جوانب می توانست موجب شود که پایان کار صدام شکل آبرومندانه تری داشته باشد. نگرانی های امریکاییان وقتی واقعیت پیدا کرد که فیلم لحظات قبل از اعدام صدام رخدادهای آن لحظات را برملا ساخت. فیلم جدیدی که یکی از شاهدان صحنه اعدام با دوربین گوشی موبایلش گرفته و عصر روز یکشنبه بر روی شبکه جهانی اینترنت منتشر شد جو محیط اعدام را به خوبی نشان می دهد. در فیلم ویدیویی مربوط به صحنه اعدام دیده می شود که در لحظه اعدام یکی می گوید؛ دیکتاتور آویزان شد. لعنت خداوند بر او باد. صداهای دیگری از اطراف نیز شنیده می شود که همزمان با آویخته شدن صدام از دار می گویند؛ «برو به جهنم.» در همان حال صدایی که صدای یکی از مقامات و احتمالاً منیر حداد قاضی مراسم اعدام شنیده می شود که می گوید؛ خواهش می کنم به کسی که در حال مرگ است چیزی نگویید.
ماموران اجرای حکم که شیعه بودند فریاد برآوردند؛ «مقتدا، مقتدا، صلوات بر محمد و بر مقتدا.» این نام یک روحانی شیعه تندرو است که شبه نظامیان بسیاری دارد.
در همان حال صدام گفت؛ مقتدا؟ مگر مقتدا شباهتی به مردان واقعی دارد؟
مسوولان ارشد امریکایی در عراق تا به امروز هیچ علاقه یی به گفت وگو پیرامون اعدام صدام حسین نداشته اند و از مصاحبه در این مورد طفره رفته اند تا شک و تردیدهای موجود در این ارتباط پنهان بماند و به جنجالی جدید تبدیل نشود.
یقیناً این توصیه یی از سوی واشنگتن بوده و سیاست های امریکایی های حاضر در عراق نیز بنابر همین توصیه واشنگتن اتخاذ شده است. این سکوت در حالی است که گفته می شود آنها در محافل خصوصی از این اتفاق شتابزده و ناگهانی خشم خود را آشکار کرده و نارضایتی خود را اعلام کرده اند.
امریکایی ها اما در برابر عموم نمی توانند واکنشی به اعدام صدام نشان دهند، هرچند که عملکرد اخیر دولت نوری مالکی را تنش زا و مساله ساز می دانند زیرا هرگونه اعتراضی در حکم زیر سوال بردن سیاست های مالکی و تضعیف دولت فعلی خواهد بود و مسلماً ایالات متحده به هیچ قیمتی حاضر به چنین اتفاقی نیست. در عین حال این کشور بی علاقه نیست که در محافل و در گفت وگوهای غیررسمی این نکته را جا بیندازد که دستور اعدام صدام از سوی عراقی ها صادر شده است و نه آنها.
در عین حال در گزارش های مربوط به این مساله، تاکید شده که در نشست های مشترک میان رئیس جمهور فعلی عراق و نمایندگان ایالات متحده، امریکایی ها چندین بار توصیه کرده اند که برای اجرای حکم اعدام حتماً باید نکاتی را رعایت کنند. بنا بر ادعای آنان در حال حاضر، به هنگام تدوین قانون اساسی نیز اهمیت این مساله مورد توجه قرار گرفته و درباره آن آینده نگری هم شده بود. قانونگذاران خاطرنشان کرده بودند که برای حکم اعدام روسای سابق رژیم عراق امضای یک شورای سه نفره لازم و ضروری است و در عین حال تبصره یی نیز در قانون گنجانده شده بود که به موجب آن در اعیاد دینی مثل عید قربان هیچ گونه اعدامی انجام نشود.
بنا بر گفته های یکی از مسوولان مطلع عراقی، تنها نوری مالکی نخست وزیر عراق در اجرای حکم شتاب داشته و تمایلی برای تعویق سی روزه حکم دادگاه فرجام خواهی نداشته است. در جلسه روز پنجشنبه هفته گذشته امریکایی ها البته به اطلاع دولتمردان عراقی رسانده بودند که هرگونه تصمیمی در این ارتباط را خواهند پذیرفت و فقط این تضمین را از طرف عراق می خواهند که اعدام تنها باید بعد از پذیرش مسوولیت جان صدام توسط عراقی ها انجام شود. این مقام عراقی گفت؛ «امریکایی ها گفتند که اعدام صدام فعلاً مدنظرشان نیست ولی آنها در چارچوب قانون هرآنچه احتیاج باشد را تامین خواهند کرد.»
این اصرار امریکایی ها بر لزوم اجرای مقدمات اعدام اما حاصلی جز این نداشت که مالکی و اطرافیانش برای تدارک مقدمات اعدام راه های دیگری جز جلب رضایت جلال طالبانی را جست وجو کنند. طالبانی بنابر عقاید و اصول شخصی خویش هرگز پای ورقه تایید حکم اعدام را امضا نمی کرد و از این روی نخست وزیر به این فکر افتاد تا با کسب مجوز دادگاهی ویژه خارج از دستگاه قضایی فعلی عراق اعدام صدام حسین را عملی سازد که در این راه موفق هم شد و به این وسیله نوری مالکی به هدفش رسید.
البته در این میان آقای نخست وزیر یک مانع بزرگ دیگر داشت و آن اینکه بنا بر قانون اساسی، هرگونه اعدامی در عید قربان ممنوع بود. بنا بر صحبت های مسوول امریکایی، مالکی در مذاکره یی با امریکایی ها همه مسوولیت ها را برعهده گرفت. «آقای مالکی مراسم شامی در آخرین ساعات شنبه ترتیب داد و امریکایی ها را دعوت کرد. مالکی به میهمانان خود گفت که عراقی ها خشمگین و ناامید هستند و یکی از دلایل اصلی اش اعدام نشدن صدام است. او سپس اصرار کرد که این مساله اعدام در روزهای مقدس عید قربان، مربوط به عراقی ها و دولت می شود و او شخصاً همه مسوولیت را در این ارتباط برعهده می گیرد. این چنین بود که امریکایی ها تسلیم خواسته نخست وزیر شدند.»
مقامات عراقی نکته دیگری را هم در آن اوضاع سیاسی در هم و برهم در کارشان رعایت کردند؛ به مراجع تقلید نجف تلفن زدند و آیات عظام در همان ساعات نیمه شب درخواست نوری مالکی را تایید کردند و او نامه یی را خطاب به وزیر دادگستری امضا کرد که متضمن اجرای «حکم اعدام از طریق حلق آویز» بود.
صدور نامه نوری مالکی مقامات امریکایی و عراقی را به تکاپوی عجیبی انداخت. چهارده مقام عراقی از جمله اعضای ارشد دولت در ساعت ۳۰/۱ بامداد یکشنبه به دفتر نخست وزیر احضار شدند. ساعت ۳۰/۳ بامداد همه آنها به سمت هلی کوپتری هدایت شده و سوار آن شدند و به زندانی واقع در حومه شمالی کاظمیه انتقال داده شدند و در آنجا مراسم اعدام اجرا شد. همزمان صدام حسین نیز از سلولش در زندانی که ۱۰ مایل تا محل اجرای حکم فاصله داشت سوار بر هلی کوپتر بلک هاوک به محل آورده شد.
هیچ کدام از مقامات عراقی نمی دانستند چرا نوری مالکی با تعویق حکم اعدام توافق نمی کند و نیز هیچ کس نمی داند چرا آنان که مامور اجرای حکم بودند همان گونه که در فیلم دیده می شود در اجرای مراسم تا حد نزاعی فرقه یی پیش رفتند و او را آدم کش خواندند، شاید آنچه بسام حسینی معاون نخست وزیر عراق گفته بهترین تفسیر این رویداد باشد.
حسینی که تبعه امریکا است اعدام صدام را «کارت شناسایی مردم عراق» توصیف کرد. اما آخرین مشکل پایان هفته درباره جنازه صدام بروز کرد. مقامات دولت مالکی تا حدود ۱۸ ساعت پس از اعدام اصرار داشتند که جنازه باید در نقطه محرمانه یی زیر نظر دولت نگه داشته شود تا آنکه اوضاع به صورتی درآید که گور او نه زیارتگاه شود و نه هدف حمله و تخریب قرار گیرد. در اینجا امریکایی ها باز وارد قضیه شدند.
شیخ علی ندا رئیس قبیله ابونصیر قبیله صدام حسین گفته است وقتی به او گفتند هلی کوپتر امریکایی می خواهد او را به بغداد ببرد چنان ترسیده بود که ابتدا وصیت نامه اش را نوشت و سپس سوار هلی کوپتر شد و تلویزیون عراق شیخ علی ندا و چند تن دیگر را در حالی نشان داد که جنازه صدام را برداشته و در حال جمع و جور کردن آن بودند. اندکی آن طرف تر هم نوری مالکی سوار بر وانتی نظاره گر ماجرا است.
هلی کوپتری که جنازه صدام را حمل می کرد در پایگاه نظامی امریکا در حومه تکریت فرود آمد. جنازه به کاروان خودروها منتقل شد و در عبادتگاهی که صدام در دهه ۱۹۹۰ آن را ساخته بود به خاک سپرده شد. مردم محل و اعضای قبیله صدام می گویند دفن صدام در اینجا موقتی است و در زمان مناسب او را به محل دیگری در عوجه خواهند برد تا در کنار گورهای پسرانش عدی و قصی قرار گیرد. پس از خاکسپاری صدام جمعیت سوگوار خود را روی گور او می انداختند و برایش گریه می کردند. مرد جوانی گریان فریاد می زد؛ او نمرده است. صدایش را می شنوم که با من حرف می زند. دیگری فریاد برآورد؛ صدام مرده است. عوض گریه بر او به فکر راه های انتقام از دشمنان ایرانی خود باشید.

منبع؛ نیویورک تایمز

منبع : روزنامه اعتماد