پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا


ارزش های خبری


ارزش های خبری
● خبر
در هر دقیقه از روز، اتفاقات بی شماری در جهان روی می دهد. رسانه های خبری از میان این حوادث، تعدادی را انتخاب کرده و به عنوان خبر ارایه می دهند و بدون وجود یک روش متداول و روال جاری در برخورد با این حوادث و اطلاعات بی کران، هیچ سازمان خبری نمی تواند درست عمل کند.
دکتر لیپمن می گوید: اخبار به مسایلی می پردازند که فوری و تازه و الزاما پیچیده و مبهم باشند. در ضمن خبر و حقیقت یکی نیستند. وظیفه خبر این است که حادثه ای را که مطرح کرده، سر زبان ها بیندازند حال آن که وظیفه حقیقت این است که واقعیات پنهان و نامعلوم را روشن کرده، آن ها را به هم ربط داده و تصویری از واقعیت به دست دهد که بشر بر اساس آن عمل کند.
گالتونگ و روژ، پس از تحقیق به این نتیجه رسیدند که هشت عامل عمده و چهار عامل فرهنگی در انتخاب مطالب خبری روزنامه تصمیم گیرنده اند. این عوامل عبارتند از:
۱) تکرار و کثرت وقوع: هرچه میزان تکرار یک رویداد با فراگیر بودن یک رسانه خبری هماهنگی بیشتری داشته باشد، احتمال بیشتری می رود که رسانه خبری مزبور، آن رویداد را به عنوان خبر ثبت کند.
۲) میدان و وسعت خبر: قبل از آن که حادثه ای اهمیت پیدا کند، باید به یک سطح معینی از شدت و حدت خود برسد.
۳) ابهام: هر قدر یک حادثه کمتر مبهم باشد، احتمالا توجه بیشتری به آن می شود.
۴) معنی داری و رسانندگی: حوادث که از نظر فرهنگی مناسب و مربوط تشخیص داده می شوند، خبرسازتر هستند.
۵) هماهنگی و هم صدایی: حوادثی که بیشتر انتظار وقوع آن ها می رود و بیشتر مورد توجهند، احتمال خبر شدن آن ها بیشتر است.
۶) یک حادثه نباید فقط «دارای محتوی» و «هماهنگ» باشد بلکه باید «غیرمنتظره» هم باشد.
۷) همین که رویدادی به عنوان خبر تعیین شده همچنان یک خبر باقی خواهد ماند، حتی اگر وسعت دامنه خبر آن کاهش یابد.
۸) تنظیم خبر: برای ایجاد نوعی توازن در اجزای واقعه خبری باید مطالب را تنظیم کرد.
علاوه بر این هشت عامل، چهار عامل فرهنگی دیگر نیز اهمیت دارند: هر قدر یک حادثه به «ملت های برگزیده» و «نخبگان» ربط بیشتری پیدا کند و «شخصی تر» و «منفی تر» باشد احتمال خبر شدن آن بیشتر است.
دکتر مهدی محسنیان راد معتقد است: «مطلبی را می توان خبر دانست که ارزش های خبری را دربرداشته باشد که عبارتند از:
۱) دربرگیری در زمان حال یا آینده، مستلزم نفع یا ضرر (مادی یا معنی) مستقیم یا غیرمستقیم.
۲) شهرت مثبت یا منفی
۳) برخوردها، اختلال ها و تضادهای اجتماعی
۴) استثناها و شگفتی ها
۵) مجاورت جغرافیایی و معنوی
۶) تازگی و زمان رویداد
روزنامه نگاران برای رسیدن به این مطلوب می توانند از روش های زیر استفاده کنند:
الف) مشاهده عینی و مستقیم واقعیت
ب) جست و جو برای جمع آوری اسناد و مدارکی که به نحوی درباره واقعیت مورد نظر است.
ج) استفاده از اطلاعاتی که دیگران به صورت انعکاسی از واقعیت با هدفی خاص برای وسیله ارتباط جمعی فرستاده اند مثل بولتن، اطلاعیه ها، نامه های روابط عمومی و ...
د) مصاحبه مستقیم
● ارزش های خبری
«لستر وارد» پس از بررسی تحقیقات موجود و مطالعه ٣٥ کتاب درسی روزنامه نگاری و گفت و گو با روزنامه نگاران حرفه ای، چارچوبی را ارایه داد که در آن، خبر در سه بعد و نیز در سطوح گوناگون تعریف شده است. ابعاد «الگوی خبری وارد» چنین است:
الف) اهمیت
۱) دربرگیری
۲) بزرگی (فراوانی اعداد و مقدار)
۳) بدون دربرگیری یا فراوانی
ب) برجستگی (معروفیت)
۱) شهرت
۲) بدون شهرت
ج) معمول (متعارف)
۱) عجیب و استثنایی
۲) برخورد (اختلاف و درگیری)
۳) عادی، بدون برخورد، معمولی
● تعریف عناصر الگوی وارد به شرح زیر است:
▪ دربرگیری: رویداد وقتی دارای ارزش دربرگیری است که بر روی تعداد زیادی از افراد جامعه در زمان حال یا آینده تاثیر داشته باشد. دربرگیری یک رویداد ممکن است باعث نفع یا ضرر (مادی یا معنوی) افراد جامعه شود و تاثیری مستقیم یا غیر مستقیم بر روی مردم بگذارد. مانند :«قند و شکر در سراسر کشور جیره بندی شد».
▪ بزرگی (فراوانی تعداد و مقدار)
این ارزش خبری به آمار و ارقام مربوط است. ارقام ممکن است تعداد نفرات یا میزان خسارت های جانبی و مالی باشد. هرچه تعداد و یا مقدار بزرگ تر باشد، اهمیت این ارزش خبری بیشتر است. اگر در یک حادثه رانندگی ٥۰ نفر کشته شوند ارزش خبری آن قابل مقایسه با حادثه ای که دو نفر کشته داشته باشد، نیست.
باید توجه داشت که اهمیت ارقام، نسبی است و بستگی به موضوع رویداد دارد.
▪ شهرت:
اشخاص حقیقی یا حقوقی که به خاطر فعالیت های شان در جامعه شناخته شده باشند، دارای این ارزش خبری می باشند. شهرت ممکن است بار معنایی منفی یا مثبت داشته باشد. افراد یا نهادهای جامعه از شهرت یکسان برخوردار نیستند و به همین دلیل ارزش خبری یکسان ندارند.
▪ عجیب و استثناء:
رویداد در این حالت، غیرعادی، استثنایی، عجیب و یا نادر است.
▪ برخورد (اختلاف، درگیری)
این گونه رویدادها، برخورد (اختلاف، درگیری) میان افراد گروه ها، ملت ها، حیوانات با یکدیگر و یا طبیعت است. برخورد ممکن است به صورت جسمی (فیزیکی) یا فکری (ایدیولوژیکی) باشد. اخبار سرقت، قتل، تصادف، سیل، زلزله، جنگ، اعتصاب، سوءاستفاده های مالی و جدال های سیاسی و غیره همه نمونه هایی از رویدادهایی است که عامل برخورد، اختلاف و یا درگیری در آن ها نهفته است.
گزینشگران باید برای ادامه حیات خود رویدادهایی را برگزینند که بتواند نیازهای خبری خوانندگان را تامین کند. اگر خواننده نتواند نیازهای خبری اطلاعاتی خود را تامین کند، یا به بیان دیگر، روزنامه یا هر سازمان خبری دیگر، نتواند رسالت خود را در این زمینه به انجام برساند، به مرور زمان مخاطبان خود را به سوی راه های دیگر کسب خبر، هدایت خواهد کرد.
یکی از مسوولیت های مهم یک سازمان خبری، ارایه اطلاعاتی درست و جامع به مخاطبان است. روزنامه نگار باید کوشش کند خبر یک رویداد را به همان صورتی که روی داده به مخاطبان خود گزارش کند. از طرف دیگر باید به این نکته توجه کرد که این درست است که خبر، گزارشی از واقعیت هاست، ولی هر واقعیتی را نمی توان خبر نامید. یک رویداد خبری باید حاوی ارزش هایی باشد تا ارزش انتخاب و گزارش را داشته باشد. مثال معروف در اکثر کتاب های روزنامه نگاری به این مضمون که اگر فردی سگی را گاز بگیرد خبر است ولی برعکس، اگر سگی فردی را گاز بگیرد خبر نیست، تنها بر یک بعد خبر (عجیب و استثنایی) تکیه دارد. اگر در شق دوم آن فرد شخص مشهوری باشد، آیا باز هم این رویداد فاقد ارزش خبری قلمداد می شود؟
با توجه به همه این حرف ها می توان گفت: خبر، گزارشی از رویدادهای واقعی و عینی است که دارای یک یا چند «ارزش خبری» باشد. چگونگی ارایه این گزارش تحت تاثیر عوامل «درون سازمان ها» و «برون سازمان ها» شکل می گیرد.
▪ از تعریف پیشنهادی فوق چنین برمی آید که:
۱) رویدادهای دنیای خارج واقعی و عینی است و تخیلی نیست.
۲) رویداد باید حاوی یک یا چند ارزش خبری باشد.
۳) ارزش های خبری مهم عبارتند از:دربرگیری، برخورد، شهرت، عجایب و استثناها، تازگی، همجواری
۴) خبر، گزارشی است از یک رویداد، ولی خود آن رویداد نیست.
۵) عوامل مختلف می تواند بر چگونگی انتخاب و نحوه ارایه خبر یک رویداد اثر بگذارد.
۶) خبر یک رویداد هیچ گاه از عینیت مطلق برخوردار نیست. آن چه به عنوان خبر ارایه می شود، تنها شمایی از واقعیت است.
منبع : کارگزار روابط عمومی


همچنین مشاهده کنید