روش‌های جدید تشخیص سرطان پستان

سرطان پستان یكی از هولناك‌ترین سرطان‌های زنان است و به همین دلیل تلاش‌های زیادی برای مقابله با آن صورت گرفته است. در حال حاضر مهم‌ترین راه مقابله، تشخیص بیماری در مراحل زودرس است. به همین دلیل بسیاری از محققان برای تولید و ابداع روش‌های جدید تشخیص زودرس این سرطان تلاش كرده‌اند. در این بین اقدامات رادیولوژی نقش مهمی دارند. به تازگی در اخبار، دو روش جدید برای شناسایی زودهنگام تومورهای بدخیم سینه اعلام شده است.
● سی‌تی‌اسكن به جای ماموگرافی
اولین خبری كه حدود دو هفته پیش اعلام شد، ابداع دستگاهی جدید بود كه احتمالا دقیق‌تر از ماموگرافی‌های مرسوم است و در ضمن درد كمتری را نیز به بیمار تحمیل می‌كند. پژوهشگران دانشگاه روچستر كه به تازگی در همایش سالیانه انجمن رادیولوژی آمریكای شمالی خبر ابداع این شیوه تصویربرداری جدید را اعلام كردند، می‌گویند: در این شیوه جدید توسط یك دستگاه CT اسكن، از هر پستان حدود ۳۰۰ تصویر گرفته می‌شود و سپس این تصاویر با برنامه‌های كامپیوتری خاص بازسازی می‌شوند تا یك تصویر نهایی دقیق از بافت پستان حاصل شود. زنانی كه قرار است از آنان تصویربرداری شود، به شكم روی تخت می‌خوابند و سینه‌هایشان از درون سوراخی كه در داخل این تخت تعبیه شده است، آویزان می‌شود.
سپس دستگاه CT اسكن شروع به چرخش می‌كند و ۳۰۰ تصویر از بافت پستان‌های آویزان بیمار می‌گیرد. این تصویربرداری در مجموع حدود ۱۰ ثانیه طول می‌كشد و از نظر دقت در شناسایی ضایعات توموری، نسبت به ماموگرافی‌های قدیمی به مراتب دقیق‌تر و قابل اعتمادتر است. مطالعات مقدماتی كه تاكنون روی ۲۰ بیمار انجام شده، نتایج بسیار درخشانی را به همراه داشته‌اند اما برای كسب مقبولیت عمومی و استفاده گسترده از آن در طبابت بالینی، نیاز به انجام پژوهش‌های گسترده‌ در سطح وسیع است.
درضمن هنوز این روش تشخیصی به تایید اداره دارو و غذای ایالات متحده هم نرسیده است كه این مساله باعث خودداری از استفاده گسترده از آن شده است. مشكل مهم دیگری كه در استفاده از اسكنر جدید وجود دارد این است كه هزینه آن در مقایسه با ماموگرافی‌های ساده، بالاتر است. هزینه انجام یك ماموگرافی ساده در ایالات متحده آمریكا حدود ۸۰ دلار است در حالی كه این مبلغ برای یك اسكن با شیوه جدید حدود چند صد دلار تخمین زده می‌شود. به همین دلیل شركت‌های بیمه تاكنون زیر بار هزینه این روش تصویربرداری نرفته‌اند و این روش را تحت پوشش بیمه‌ای قرار نداده‌اند. به هر حال دانشگاه روچستر خود برای استفاده و تولید انبوه از این دستگاه و تكنولوژی جدید، مجوز و پروانه صادر كرده است.
● باز هم پزشكی هسته‌ای
ابزارها و دستگاه‌های پزشكی هسته‌ای برای تصویربرداری از بافت‌ها معمولا دستگاه‌هایی بزرگ و غول پیكر هستند كه گاهی به راحتی به بدن بیمار نزدیك نمی‌شوند. به تازگی توسط شركت جنرال الكتریك نوعی دوربین گامای كوچك ساخته شده كه در اندازه همان دستگاه‌های ماموگرافی قدیمی است و به راحتی به پستان بیمار می‌چسبد.
در این دستگاه یك كریستال كوچك وظیفه تصویربرداری را به عهده دارد. قطر این كریستال بسیار كم است اما توانایی آن در تشخیص تومورها چندان كم نیست به طوری كه برخلاف سیستم‌های قدیمی پزشكی هسته‌ای كه تنها قادر به شناسایی تومورهای بزرگ بودند، می‌تواند تومورهایی به قطر كمتر از ۱۰ میلی‌متر را نیز تشخیص دهد.
خوشبختانه به نظر می‌رسد كه مسائل اقتصادی در مورد این روش جدید چندان مشكل‌ساز نباشند چرا كه براساس محاسبات، هزینه این روش پزشكی هسته‌ای تنها به میزان اندكی از ماموگرافی گران‌تر است. درضمن این روش ممكن است بسیاری از معایب و محدودیت‌های روش‌های قبلی را نداشته باشد. به طور مثال، در ماموگرافی معمولی اگر سینه بیمار متراكم و سفت باشد، تا حدود ۵۰ درصد این احتمال وجود دارد كه توده‌ها و تومورها از دید متخصص رادیولوژی دور بمانند اما در روش‌های پزشكی هسته‌ای چنین مشكلاتی كمتر دردسرساز می‌شوند. با توجه به اینكه زنان دارای پستان‌های متراكم و سفت، ۴ تا ۶ برابر بیشتر در خطر ابتلا به سرطان پستان هستند، استفاده از روش‌های پزشكی هسته‌ای در این موارد بسیار كمك كننده خواهد بود.
به هر حال این روش تشخیصی نیز تنها در مراحل اولیه خود قرار دارد و نیاز به بررسی‌های بیشتر روی حجم وسیعی از بیماران است تا كارایی و قابلیت‌های آن مورد تایید قرار گیرد. برای این تصویربرداری، ابتدا نوعی ماده رادیواكتیو به بیمار تزریق می‌شود. پس از گذشت مدت زمان معینی فرد جلوی دوربین گاما می‌نشیند و سینه‌های او بین دو صفحه دوربین گاما فشرده می‌شود. بیمار باید حدود ۵ تا ۱۰ دقیقه بدون حركت باقی بماند تا چند تصویر از سینه‌ها گرفته شود. به هر حال این روش نسبت به ماموگرافی توسط خانم‌ها بهتر تحمل می‌شود، چرا كه در ماموگرافی‌ها، فشاری معادل ۴۵ پوند به هر سینه وارد می‌شود، در حالی كه میزان این فشار در تكنیك‌های پزشكی هسته‌ای بیش از ۱۵ پوند نیست.
هم‌اكنون این روش‌ بر روی ۱۰۰ بیمار مشكوك به سرطان پستان مورد آزمایش قرار گرفته و نتایج امیدواركننده‌ای را در برداشته است.
پس از عمل جراحی مشخص شد كه از بین این ۱۰۰ نفر، ۷۹ نفر به سرطان پستان مبتلا هستند و جالب اینجاست كه دوربین گاما پس از تزریق ماده رادیواكتیو سستامیپی توانسته بود ۷۶ نفر از آنها را به درستی تشخیص دهد. به عبارت دیگر میزان موفقیت روش پزشكی هسته‌ای با دوربین كوچك گاما در شناسایی سرطان پستان حدود ۹۳ درصد است. از دیگر ویژگی‌های این روش آن است كه می‌تواند تومورهایی به قطر حدود ۲ تا ۴ میلی‌متر را هم شناسایی كند. پژوهشگران دانشگاه مایوكلینیك در حال آزمایش مجدد این شیوه تصویربرداری روی حجم بزرگ‌تری از بیماران ۲۰۰۰( زن) هستند.‌

‌ دكتر علی حسینی

منبع : روزنامه سلامت